درخت حوزه‌های تخصصی

منطق، فلسفه و کلام اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
فلسفه اسلامی کلام منطق
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۶۶۱ تا ۲٬۶۸۰ مورد از کل ۱۸٬۹۲۵ مورد.
۲۶۶۱.

نقش انتظار و اندیشه مهدویت در اخلاق شهروندی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۲ 165 - 195

کلیدواژه‌ها: اخلاق شهروند منتظر جامعه مهدوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۷ تعداد دانلود : ۳۲۰
با توجه به پدیده پرشتاب جهانیشدن مفهوم «شهروند جهانی» با عبور از محدودیتها و مرزهای سرزمینی و بهرهگیری از هنجارها و ارزشهای مشترک انسانی، ایجاد جهانشهری اخلاقی را نشانه رفته است. این معنا با جامعه مطلوب مورد نظر اسلام شباهت بسیاری دارد. خاصه آنکه قرآن مجید سرنوشت نهایی بشریت را حاکمیت اهل ایمان و تقوا میداند و وراثت مستضعفین بر زمین را بشارت میدهد. بنابراین منتظرانِ مصلح کل را که با کلیدواژه «جامعه مهدوی» انگارهسازی شده است میتوان شهروندانی دانست که تابعیت آنان نه به مرزهای جغرافیایی، بلکه به قلمرو ایمانی آنان مربوط میشود. بر این اساس انتظار فرج را به مثابه یک شهر، و منتظران را چونان شهروندانی منظور میکنیم که وظیفه اصلی آنان تمهید مقدمات و تأمین شرایط لازم برای ظهور منجی عالم بشریت است. این جستار با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی و با رویکرد کتابخانهای اصلیترین مؤلفههای اخلاق شهروندی را بر مبنای فرهنگ انتظار و اندیشه مهدویت واکاوی و تبیین میکند. از این پژوهش چنین برمیآید که علیرغم آنکه شهروندی با مفاهیمی چون مدرنیته و سکولاریسم ملازمت دارد، لکن مؤلفههای اخلاق شهروندی در فرهنگ انتظار معنایی ژرفتر و گسترهای وسیعتر مییابد.
۲۶۶۲.

خیال به مثابه نفس حیوانی بازشناسی قوّه خیال نزد صدرالمتألهین در پرتوی تبیین مبانی و تحلیل کارکردها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 223 - 246

کلیدواژه‌ها: صدرالمتألهین انسان شناسی قوای نفس خیال نفس حیوانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۸ تعداد دانلود : ۷۵۰
قوّه خیال در فلسفه ابن سینا و تابعان وی، «خزانه» صوَری معرّفی می شود که جزئی است و به وسیله حسّ مشترک ادراک شده است. در مقابل، صدرالمتألهین در مقام تعریف قوّه خیال، دو دیدگاه متفاوت ولی منسجم و منطقی را ارائه کرده که با تحلیل روش شناختی وی در مباحث نفس، قابل استنتاج و توصیف است. مسئله اساسی پژوهش جاری، توصیف نظریه واقعی صدرالمتألهین در مسئله چیستی خیال و سپس مقایسه آن با دیدگاه رایج مشائیان، به منظور کشف نقاط اشتراک و افتراق حقیقی این دو دیدگاه است. یافته اصلی که بر اساس روش تحلیلی منطقی و با تکیه بر روی آورد تحلیل گزاره ای و سیستمی عبارات صدرالمتألهین در دو مقامِ «تبیین مبانی شناخت قوّه خیال» و «ارائه کارکردهای این قوّه» به دست آمده است، حاکی از اتخاذ دو رویکرد از سوی صدرالمتألهین در تعریف قوّه خیال است. وی در ابتدای مباحث نفس شناسی و قوای آن، تابع دیدگاه مشهور مشائیان است. پس از آن و در فرایندی تعالی گونه و با ابتنا بر امکان تشکیک در قوای نفس، دیدگاه دیگری را در بازشناسی قوه خیال ارائه می دهد. صدرالمتألهین خیال را به مثابه نفس حیوانی و فصل حقیقی انسان در مرتبه حیوانیّت معرّفی نموده که خود، مبتنی بر قوّه انگاری هریک از مراتب سه گانه نفس انسانی در نظام فلسفی وی است.
۲۶۶۳.

نسبت سنجی ابعاد دین و هویت ملی در فلسفه سیاسی شیخ اسماعیل محلاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۶ 115-134

کلیدواژه‌ها: دین فلسفه سیاسی محلاتی هویت ملی ابعاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۸ تعداد دانلود : ۶۳۸
یکی از مهم ترین نظریه پردازان طرفدار نظام سیاسی مشروطیت در عصر مشروطه، شیخ اسماعیل محلاتی می باشد. فلسفه سیاسی مرحوم محلاتی گویای تعاملی نظری میان مفهومی نوین چون هویت ملی و دین است. در نوشتار پیش رو پس از بررسی مفهومی و نظری دو مفهوم دین و هویت ملی با روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر داده های اسنادی و کتابخانه ای به شناسایی شاخصه های دین و هویت ملی و نسبت های میان این دو مفهوم در آرای شیخ اسماعیل محلاتی مبادرت ورزیده ایم. این نسبت ها در حوزه هایی هم چون بعد شعائر دینی با بعد سیاسی هویت ملی، بعد شعائر دینی با بعد اجتماعی هویت ملی، بعد تشکیلاتی دین با بعد سیاسی هویت ملی و... مشاهده می شود.
۲۶۶۴.

تحقق اهداف انبیا در حکومت مهدوی با تاکید بر روایات فریقین

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 97-114

کلیدواژه‌ها: پیامبران امام مهدی قرآن اهداف ظهور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵۱ تعداد دانلود : ۳۶۵
پروردگار متعال با ارسال رسولان و بعثت پیامبران، اهداف بلندی را برای سعادت و کمال انسان ها ترسیم کرده که این اهداف و آرمان ها در آیات و روایات بیان شده اند. از آن جا که ائمه معصوم وارثان انبیای الاهی و جانشینان پیامبر خاتم6 هستند؛ همان اهداف و رسالت را بر دوش داشته و دنبال کرده اند؛ لکن تمامی این آرمان ها و اهداف در زمان ظهور حضرت مهدی4 و در سایه حکومت پر برکتش تحقق خواهد یافت. در این پژوهه به بررسی برخی از این اهداف مهم، مانند تشکیل حکومت الاهی، عدالت گستری، امنیت فراگیر، رفاه اقتصادی، ارتقای اخلاقی و فضایل نیکو پرداخته و سعی شده است با روایایت فریقین در باب مهدویت تطبیق داده شود. شایان ذکر است این نوشتار با بهره گیری از متون و نصوص دینی، استنادات نقلی و به روش توصیفی – تحلیلی به بررسی مسئله پرداخته و هدف آن، این است که ظرفیت سنجی نظام اسلامی را با حکومت مهدوی ترسیم کند و نیز با نگرشی مهندسی رو به آینده به سوی نظام مبارک مهدوی، این نظام را مورد توجه همگان قرار دهد.
۲۶۶۵.

بررسی تطبیقی جایگاه «عقل اول» در اندیشه فلسفی و پندارِ «تفویض در خلقت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 45 - 66

کلیدواژه‌ها: عقل اول صادر اول قاعده الواحد تفویض خلقت نور محمدیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۸ تعداد دانلود : ۴۵۴
تفویض غالیان، بدان معنا که خداوند کارهایش را به دیگری واگذار کرده، بسته به متعلق خویش بررسی می شود؛ واگذاریِ آفرینش، شریعت، آمرزش، حسابرسی و اراده. تفویض در خلقت به ادله ای سمعی و عقلی استناد داده شده است. در استناد عقلی بر این پندار، آموزه عقل اول بر اولیای الهی تطبیق داده می شود.و در این جهت، صدور ممکنات از عقل اول نیز به نحو علت فاعلی تصویر می گردد. بررسی این روند بر پایه تحلیل عقلانی و مراجعه به سخنان فیلسوفان آشکار خواهد ساخت که این استناد استوار نیست. عقل اول نزد فیلسوفان معنایی، جامع کمالات امکانی است و صدور ممکنات فرودین از عقل اول به نحو اشتمال اجمال بر تفصیل است. همچنین تطبیق عقل اول بر اولیای الهی تنها بدان معنا معقول است که ولیّ در پی عبودیت کامل، جامع کمالات امکانی را تعقل می کند و از باب قاعده اتحاد عاقل و معقول، با عقل اول متحد می شود. این اتحاد به معنای اتصال جِرمی، یکی شدن دو موجود و یا اضمحلال یکی در دیگری نیست؛ بلکه بر پایه درک کمال در حدّ تمام حاصل می شود. نتیجه آنکه آموزه عقل اول و صدور ممکنات فروتر از آن، پندار تفویض غالیان را پشتیبانی نمی کند. همچنین تطبیق عقل اول بر اولیاء (انسان کامل) تنها بر اساس اتحاد عاقل و معقول معنادار است.
۲۶۶۶.

ضرورت امامت در آراءخواجه نصیرالدین طوسی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 205 - 228

کلیدواژه‌ها: خواجه نصیرالدین طوسی ضرورت امامت مؤلفه های امامت وجود دائمی امام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۴۰۹
خواجه نصیرالدین طوسی به عنوان یکی از متکلمان مشهور شیعه در قرن هفتم با نوشتن آثاری چون ( تجرید الاعتقاد ) که شیعه و سنی آن را شرح کرده اند؛ توانسته بر اساس قواعد کلامی و فلسفی از آرای شیعه به ویژه در مسئله امامت دفاع کند، وی بر متکلمان متأخر خود حتی در جهان تسنن نیز اثر گذاشت وآنان روش وی را الگو قرار داده و کتاب های مهمی را نگاشتند. این پژوهش در صدد است تا با رویکرد توصیفی- تحلیلی، آراء خواجه نصیر را در مبحث امامت به صورت تطبیقی در چهار اثر کلامیشان ارائه کند و در نهایت به این نتیجه دست یافته است که وی، امامت را به عنوان یک اصل اعتقادی و در مباحث مستقل مطرح نموده است و سعی کرده به این مباحث ساختار منطقی دهد و آنها را با شیوه ای تحلیلی- منطقی مورد پژوهش قرار دهد؛ در این راستا دلایل ایشان در دو حوزه عقلی و نقلی، پرداخته شده است.
۲۶۶۷.

معناشناسی «ماهیت» در مابعدالطبیعه میرداماد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ 129 - 150

کلیدواژه‌ها: ماهیت ماهیت تقدیری ماهیت تحقیقی تقرر حمل اولی ذاتی میرداماد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۴۲۱
شناخت دقیق و شفاف مقصود و معنای اصطلاح هایی که فیلسوفان به کار می برند، یکی از گام های اساسی در شناخت نظریه ها و فهم متون فلسفی است که راه غلتیدن در مغالطه اشتراک لفظ را سد می کند. میرداماد در شمار فلاسفه ای است که از یک سو، واژه های جدیدی را به مجموعه اصطلاحات فلسفه اسلامی افزوده و از دیگرسو، برخی واژه های قدیمی و پرکاربرد فلسفه را در معانی جدیدی به کار گرفته است. «ماهیت» یکی از واژه های مهم در اندیشه میرداماد است که بدون شناخت مقصود میرداماد از کاربردهای آن، نمی توان درک و توصیف درستی از نظام فلسفی میرداماد ارائه کرد. در نظر میرداماد، مقصود از «ماهیت»، «ما به الشیء هو هو» است. لذا ماهیت، ملاک این همانی شیء است و هر آنچه در حمل اوّلی بر یک شیء منطبق می شود، همان ماهیت آن را شکل می دهد. مقام ذات ماهیت، مرتبه تقدیر و فرض است و هنگامی که ماهیت فعلیت دارد، بدون هیچ تغییر و تبدلی، از مرتبه تقدیری خارج شده و حقیقی یا متقرر گردیده است. معنای مصدری وجود، تنها از مرتبه تقرر ماهیت انتزاع می شود.
۲۶۶۸.

تحلیل و نقد نگرش محمد شحرور درباره سنت نبوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 87 - 110

کلیدواژه‌ها: محمد شحرور سنت نبوی عصمت تشریع احکام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۷۲
محمد شحرور به عنوان یکی از فعالان گفتمان قرآن بسندگی معاصر، درصدد تضییق مح دوده سن ت نب وی در س احت دین داری اس ت. روزآم دس ازی دی ن با پی راستن آن از آموزه های اجتماعی سنت نبوی، آرمان مدافعان این جریان به شمار می آید. این جستار، با روش توصیفی- تحلیلی، این رویکرد نواندیشی دینی را به بوته نقد می گذارد. محمد شحرور از رهگذر جدا انگاری مفهوم «رسول» و« نبی»، القای عدم اصالت سنت نبوی و همچنین اعلام همگونی سنت نبوی با سنت های انسانی، بر ضرورت خوانش تاریخ مند سنت تأکید می کند. وی مانایی و کارآمدی آموزه های سنت نبوی را مخدوش اعلام می کند. از جمله ته افت های ای ن روی کرد با اندیش ه های ام امیه م ی توان به ناس ازگاری با ماهیت سنت، ناسازگاری با ماهیت عصمت و مغالطه تاریخ مندی سنت اشاره نمود. غالب متکلمان امامیه با تأکید بر جایگاه نبی در اخبار بی واسطه از خدا و ساماندهی حیات معنوی و اجتماعی مردم و همچنین برخورداری ایشان از کمال معرفت یقینی و مصونیت از گناه و خطا در عرصه اعمال شخصی و اجتماعی، تبعیت مطلق از نبی را ضروری می دانند. از این منظر سنت تشریعی نبوی کاشف از حکم الهی است و حجیت فراگیر سنت افاده می شود.
۲۶۶۹.

بررسی و نقد نگاه جریان سلفی گری ایرانی به جایگاه صحابه: با محوریت دوکتاب عرض اخبار اصول بر قرآن و عقول و شاهراه اتحاد

نویسنده:
منبع: کلام و ادیان سال ۱ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 117 - 142

کلیدواژه‌ها: عدالت صحابه آیات قرآن ادله تاریخی برقعی قلمداران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۳۵
جریان سلفی گری ایرانی، در پی توجیه غصب حاکمیت و رد امامت منصوص الهی، به نوعی قائل به نظریه عدالت صحابه شده تا به گمان خود، مسیر وحدت بین مسلمانان را هموار کنند. سید ابوالفضل برقعی در کتاب عرض اخبار اصول بر قرآن و عقول، و حیدرعلی قلمداران در کتاب شاهراه اتحاد، با استناد به برخی از آیات قرآن و ادله تاریخی، در پی تبرئه صحابه از کوتاهی در حق امامت امیرمؤمنان7 برآمده و برای آنان جایگاهی چون مرجعیت علمی، اُسوه هدایت و مظهرِ صادقینِ در قرآن قائل شده اند. این تحقیق کوشیده است با تبیین نگرش این جریان به جایگاه صحابه، ادّله آنان  را مورد بازخوانی قرار دهد و از منظر قرآن، درستی یا نادرستی ادعای این جریان نوپا را آشکار سازد. هم چنین در مقدمه تحقیق، به عوامل طرح این گونه مباحث توسط آموختگان مکتب خلفا از نگاه امامیه پرداخته شده است.
۲۶۷۰.

رهیافتی تاریخی به نقد منابع در مطالعه اسفار خمسه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 125 - 138

کلیدواژه‌ها: اسفار خمسه فرضیه متقدم اسناد فرضیه متأخر اسناد نقدهای مبنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۵ تعداد دانلود : ۷۷۱
مطالعه اسفار خمسه همیشه با چالش هایی روبه رو بوده است که گاه حل ناشدنی به نظر می رسند؛ المثنی ها و مکررات، تناقض ها، تفاوت های سبکی و زبانی از این دست مشکلات اند. عالمان یهودی این ناسازگاری ها را به صورت سنتی ظاهری دانسته و با اتخاذ رویکردهایی تفسیری، در مصالحه این بخش های اسفار خمسه با هم سعی داشته اند. از رنسانس به بعد، به ویژه از عصر روشنگری تاکنون که مطالعه علمی و روشمند متون ادبی مطرح شد، نظریه ها و فرضیه های متفاوت و گاه متعارضی درباره ماهیت اسفار خمسه مطرح شده اند. نقد منابع یکی از آنهاست که در این مقاله تلاش شده است با رهیافت تاریخی، پیشینه، شخصیت ها و اندیشه های اصلی آن بررسی شوند و نقدهای مبنایی به آن به اجمال یادآور شوند. اتخاذ این رویکرد در سده های هجدهم و نوزدهم باعث شد فرضیه هایی درباره ماهیت اسفار خمسه شکل بگیرند؛ ازجمله: فرضیه متقدم اسناد، فرضیه قطعه ها، فرضیه تکمیل و فرضیه متأخر اسناد. مفروض بنیادین فرضیه های مذکور این است که اسفار خمسه دارای وحدت ادبی نیست، بلکه در گذر زمان طول و تفصیل یافته و مشتمل بر لایه های ادبی متفاوتی است.
۲۶۷۱.

مبانی پیشرفت کوثری در اندیشه علامه جوادی آملی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 29 - 58

کلیدواژه‌ها: پیشرفت الگوی پیشرفت پیشرفت کوثری توسعه تکاثری جوادی آملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۳۸۲
پیشرفت چیست و چگونه محقق می شود؟ پرسش اساسی که اذهان اندیشمندان را برای رسیدن به جامعه آرمانی به خود مشغول کرده است. هرچند این مساله ای بنیادین است و هرگونه تلاش برای پاسخ به آن در خور توجه، لکن پرسشی اساسی تر نیز وجود دارد؛ «پیشرفت مطلوب» کدام است؟ در این تحقیق که یک مطالعه توصیفی تحلیلی است پژوهشگر تلاش کرده است تا پاسخِ پرسش مذکور را در اندیشه های علامه جوادی آملی جستجو کند. آیت الله جوادی آملی با الهام از قرآن کریم در پاسخ به این پرسش، مفهوم «پیشرفت کوثری» را مطرح کرده و آن را بدیل «توسعه تکاثری» قرار داده است. یافته های پژوهش که در قالب مبانی پیشرفت کوثری صورت بندی شده، حاکی از آن است که مفهوم «پیشرفت کوثری» ظرفیت بسیار بالایی برای پاسخ به چیستی پیشرفت مطلوب دارد. به ویژه از این لحاظ که پیشرفت را جایگزین واژه توسعه قرار می دهد و تمایزات الگوی اسلامی پیشرفت را از توسعه غربی نمایان می سازد.
۲۶۷۲.

تبیین و نقد مواجهه نجفی اصفهانی با نظریه تکامل داروین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 19 - 38

کلیدواژه‌ها: خلقت گرایی تکامل گرایی الحاد گرایی تکامل نجفی اصفهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۴۳
اندیشه خلقت گرایی موجودات در میان متکلمان اسلامی و سنت اسلامی پیشینه طولانی دارد. در این مقاله به دیدگاه نجفی اصفهانی درباره چگونگی پیدایش انسان و استثناء بودن وی از قانون عام تکامل موجودات پرداخته شده است. وی با اتخاذ مبانی علم شناسی، دین شناسی و هرمنوتیکی خاص ، مخلوق بودن انسان در مقابل تکامل تدریجی موجودات را موجّه، مدلّل، مبرهن و علمی تلقی کرده و آن را به عنوان شاهد نقض برای فرایند تکامل داروینی و تکامل گرایی نئو داروینیستی معرفی می کند. به عقیده وی می توان میان تکامل موجودات و خلقت انسان تفکیک قائل شد و به نوعی خلقت انسان را خاص تلقی کرد. نجفی اصفهانی با تحلیل و نقد مبانی تکامل گرایان ملحد و رفع اتهامِ ماده گرایی و الحاد گرایی از اصل نظریه تحول داروین، هم به دفع شبهات منکران توحید و خداناباوران پرداخته و هم نظریه تکامل داروی ن را- ف ارغ از روی کرد فلس فی- ی ک اصل علمی که دغدغه تبیین فرایند پیدایش حی ات را دارد، مع رفی می کن د. ب رآمد نهای ی رویک رد وی به پی دایش انسان که مبتنی بر پیش فرض های او در دین شناسی و علم شناسی است در خلقت گرایی خداوند نسبت به انسان و باطل شدن تکامل انسان از منظر نظریه تکامل خلاصه می شود.
۲۶۷۳.

بررسی اصول سبک زندگی اسلامی انتظارمحور، در تعامل اجتماعی با اهل سنت

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 39-55

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی انتظار مهدویت اهل سنت روابط اجتماعی زمینه سازی ظهور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۳۴۶
بسترسازی فرهنگی و اجتماعی برای تحقق حکومت عدل مهدوی، از جمله عوامل مؤثری است که در زمینه سازی برای ظهور دارای نقش مهمی است و اهمیت «سبک زندگی اسلامی بر محور انتظار موعود» را از این زاویه نیز می توان بررسی کرد. یکی از عرصه های سبک زندگی منتظران، تعامل آن ها با اهل سنت است که باورمندان به این مذهب نیز در اصل باورداشت مهدویت و در بسیاری از موضوعات فرعی آن با شیعه، همخوانی و اشتراک دیدگاه دارند. نوشتار پیش رو، در صدد یافتن پاسخ به چیستی اصول تعامل با طرفداران این مذهب و موارد آن است تا در سایه آگاهی و عمل به آن، زمینه های اجتماعی ظهور تسهیل گردد. پژوهش حاضر که به روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی سامان یافته است، ده اصل از سبک زندگی اسلامی در نحوه تعامل منتظران با اهل سنت با هدف زمینه سازی برای ظهور را استخراج کرده است.
۲۶۷۴.

پدیداری شعور و معرفت عامه، به مثابه مقدمه استقرار حکمرانی عدل معصوم (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ر مشرق موعود سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۰ 231 - 256

کلیدواژه‌ها: شعور پیروان یاران صالح جامعه منتظران استقرار حکومت عدل میانگین شعور و بلوغ اجتماعی حکومت صالحان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۷۳
واضح است که ظهور امام عصر؟عج؟، صرفاً ظهور یک رهبر نیست؛ بلکه ظهور کمال ارزشهای اخلاقی در میان جامعه منتظران است. به عبارت بهتر، ظهور موعود دارای ابعادی است که از آن جمله میتوان به بارز شدن شعور یا به تعبیری، ظهورِ شعور، در میان جامعه منتظران اشاره کرد. این مهم، لازمه ظهور و استقرار حکمرانی حقمدار و عدلمحور امام زمان؟عج؟ به حساب میآید؛ چرا که ظهور، به معنای آشکار شدن و نمایان شدن است و ظهورِ شعور، یعنی بارز شدن شعور، فهم و درک عمیق پیروان از منطق رفتاری و سیره عملی امام معصوم؟ع؟. در همین امتداد است که تأکید میشود: حکمت خداوند متعال و اتمام حجت او بر ابناء بشر، در برخورداری از نعمت حاکمیت معصوم؟ع؟، منوط به «قیام جامعه منتظر برای ارتقاء میانگین سطح شعور و آگاهی اجتماعی» است؛ تا از این طریق، با شکلگیریجامعه صالحان، شرایطی فراهم آید که مردمسالاری در آن جامعه، منتج به واگذاری حکومت به ولایت حقمدار معصوم؟ع؟ گردد. این مطالعه، با تأمل بر سؤالاتی درباره عوامل موثر بر استقرار حکومت عدل معصوم؟ع؟ «و شرایط ضروری برای حفظ و پایداری آن» انجام شده است و در این بین، به ثبات سنت معصوم؟ع؟ و عدم وجود تفاوت میان سیره معصومین؟عهم؟، تأکید میشود که اگر در گذشته شرایطی فراهم شده است که موجب اهتمام پیامبر اکرم؟ص؟ به استقرار حکومت عدل گردیده، تکرار این شرایط، سبب بروز رفتار مشابهی در میان سایر معصومین؟عهم؟ خواهد شد. وجود دلالتهای صریح در کلام و سیره معصومین؟عهم؟ نشان از ضرورت وجود یارانی ذیشعور و صالح و جامعهای همراه، به منظور تشکیل حکومت عدل دارد؛ وجود یارانی آگاه و مخلص که شایستگی ملازمت و همراهی با معصوم را داشته باشند. بنابراین، سکوت امام علی؟ع؟ و سپس قیام ایشان برای اجرای عدالت، صلح امام حسن؟ع؟ و قیام امام حسین؟ع؟ و سنت سایر ائمه اطهار؟عهم؟، همگی بر یک منطق واحد استوار است؛ مبنی بر اینکه، شعور پیروان، شرط ضروری برای استقرار و پایداری حکومت عدل معصوم؟ع؟ است. در این میان، نقش محوری علماء ربانی به منزله پیروان خاص معصوم؟ع؟، در ارتقاء سطح بلوغ اجتماعی و شعور و آگاهی آحاد جامعه، قابل توجه است.
۲۶۷۵.

معیارهای شناخت امام مهدی (عج) در هنگامه ظهور(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۲ 5 - 30

کلیدواژه‌ها: معیارهای شناخت امام مهدی نشانه های ظهور علم امام معجزات امام مهدی نزول عیسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۱ تعداد دانلود : ۴۷۷
به دلیل جایگاه بیبدیل شخصیت امام مهدی7 از یک سو و وجود مدعیان دروغینی که در طول تاریخ هوس بر تن کردن ردای مهدویت داشتهاند از سوی دیگر بازشناسی امام مهدی7 از میان مدعیان دروغ زن مسئلهای درخور توجه و مهم خواهد بود و از همین رو پیشوایان معصوم برای شناخت آن حضرت در عصر ظهور معیارهای متعددی را برشمردهاند در روایات ابتدا بر این نکته تأکید شده است که امر آن حضرت از سپیده صبح آشکارتر است و در وجود عزیز آن حضرت ذرهای ابهام وجود نخواهد داشت از این رو جایی برای نگرانی نخواهد بود در کنار تاکید یاد شده برای شناخت امام مهدی7 معیارهای متعددی ذکر شده است برخی از این معیارها سلبی و برخی ایجابیاند و از میان معیارهای ایجابی پارهای به گونهای هستند که در همان هنگامه ظهور کارایی دارند و میتوانند راهی برای شناخت امام باشند مانند نشانههای ظهور، علم، معجزه و تولد از پیامبر گرامی اسلام6 و پارهای دیگر نیازمند گذر زمان هستند مانند نزول حضرت عیسی7 رجعت و تشکیل حکومت عدل جهانی. با وجود معیارهای یاد شده شخصیت امام مهدی7 به سهولت شناخته خواهد شد و مؤمنان در این مهم با مشکلی مواجه نخواهند گردید.
۲۶۷۶.

واکاوی مؤلفه های قدرت نرم در آموزه های مهدوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ر مشرق موعود سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۰ 321 - 342

کلیدواژه‌ها: قدرت نرم مهدویت اسلام آخرالزمان ظهور حکومت جهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۲۴۳
قدرت، لایههای مختلفی داشته و قدرت نرم نیز یکی از انواع آن میباشد که توانایی ایجاد تغییر در ترجیحات دیگران و همراه نمودن آنان با خود بدون توسل به ابزارهای سخت قدرت میباشد. سؤال اصلی مقاله پیش رو این است که در انقلاب جهانی حضرت مهدی؟عج؟ که برای برقراری عدالت جهانی و شکوفایی زندگی انسانی شکل خواهد گرفت، قدرت نرم چه جایگاهی داشته و چه مؤلفههایی از آن در این حرکت جهانی مورد توجه خواهد بود، چهارچوب نظری تحقیق نیز نظریه یا گفتمان قدرت نرم خواهد بود. در این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی برای بررسی آموزههای دینی بهره گرفته شد و پس از بررسی آموزههای دینی مشخص گردید که مؤلفههای روانشناختی، اجتماعی فرهنگی، علمی و سیاسی قدرت نرم، در این حرکت جهانی مورد توجه خواهد بود.
۲۶۷۷.

نقش مسئله بساطت یا ترکب مشتق در شکل گیری استدلال شیخ اشراق بر اعتباریت وجود و پاسخ های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ 151 - 172

کلیدواژه‌ها: اعتباریت وجود بساطت مشتق استدلال زبان بنیاد سهروردی صدرالمتألهین مظفر علامه طباطبایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۵۳۲
شیخ اشراق از مدافعان اعتباریت وجود به حساب می آید. سه استدلالی که او برای اثبات این نکته به کار می گیرد، بر پایه دوگانه بساطت یا ترکب مشتق استوار است. صدرالمتألهین با ارائه تحلیلی نو از ترکب مشتق و جداسازی مرز خصوصیات مفهومی از ویژگی های مصداقی، خود را از همه اشکالات سهروردی می رهاند. مظفر سعی دارد با مبنی قرار دادن بساطت مشتق به استدلال سهروردی اشکال کند؛ اما جدا از اشکالات عدیده ای که بر نظریه بساطت مشتق وارد است، سهروردی در فرض بساطت مشتق نیز اشکالاتی را بر تحقق خارجی وجود وارد نموده که باید به آن ها پاسخ گفت. علامه طباطبایی اصل استدلال سهروردی را غلط می شمرد و در نتیجه هر گونه تلاش برای پاسخ گویی به آن را تأیید نوعی استدلال اشتباه در سنت فلسفی می انگارد. استدلال مزبور و هر گونه استدلال زبان بنیاد ما را به ورطه خلط حقیقت و اعتبار خواهد انداخت و به کلی نمی توان از مباحث اعتباری، تعهدات متافیزیکی انتظار داشت.
۲۶۷۸.

درآمدی انتقادی بر نظریه پایان عصر دین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال سیزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۹ 279 - 312

کلیدواژه‌ها: چالشهای مهدویت پایان عصر دین اسلام هراسی عصر دین گرایش به اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۳۰۴
نظریه پایان عصر دین که در این نوشتار با روش آمیخته تحلیل منطقی و تحلیل آماری مورد نقد و بررسی قرار گرفته است، یکی از چالشهای هر انقلاب دینی و طبعاً انقلاب جهانی حضرت مهدی4 است. زیرا بر مبنای این نظریه هرگونه انقلابی بر پایه دین بیمعناست. این نظریه توسط اگوست کنت از نیمه اول قرن 19 مطرح و توسط جامعهشناسان تئوریپرداز نظام سرمایهداری و مخالفان آنها یعنی هر دو نظام لیبرال دمکراسی و سوسیال دمکراسی به شکلهای مختلف تئوریزه شد. اما انقلاب اسلامی ایران در عمل این نظریه را نقض کرد. در این نوشتار با ادله منطقی و دینی و آماری این نظریه ابطال شده است. براساس یافتههای تحقیق دوران دین هرگز تمام نمیشود و تحت تأثیر انقلاب اسلامی در سطح جهان گرایش به اسلام ناب و رفتارها براساس اعتقاد به مهدویت و انتظار دولت عدالتگستر جهانی رو به افزایش است.
۲۶۷۹.

بررسی و تحلیل عبارت «یَمْلَأُ اللهُ به الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً» در توصیف جهان پیشا ظهور

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 75-95

کلیدواژه‌ها: آخرالزمان فراگیری ظلم ظهور شرایط ظهور اقبال عمومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۰۱۶
در روایات متعددی از پیامبر و ائمه: عبارت «یَمْلَأُ اللهُ به الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً»؛ در وصف جهان قبل از ظهور امام زمان4 وارد شده است که اگر عبارت مذکور مورد دقت و بررسی قرار نگیرد، می تواند دست مایه بسیاری از سوء برداشت ها و انحرافات شود. این نوشتار، با رویکرد حدیث پژوهانه و روش توصیفی-تحلیلی به بررسی این عبارت می پردازد. بررسی ها نشان می دهند که ظهور بر «امتلای ظلم» متوقف نیست و مهم تر از علایم، ظهور، شرایطی دارد که «اقبال عمومی» از جمله آن ها است. این اقبال عمومی به دوصورت می تواند اتفاق بیفتد: یا این که بشر با اقبال معرفتی و کسب آمادگی، طالب منجی و فرج رخ می دهد؛ و یا این که بخاطر سخت شدن شرایطش، اقبال اضطراری پیدا کند و درنتیجه به منجی طلبی کشیده شود. بنابراین، این عبارت فقط نوعی خبر از آینده است که بشر راه دوم را خواهد پیمود و لذا دچار ظلم می شود.
۲۶۸۰.

انسان موجودی رو به تعالی: انسان شناسی از دیدگاه علامه جعفری و عناصری از تفکر فروم در آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 79 - 94

کلیدواژه‌ها: علامه جعفری اریک فروم ازخودبیگانگی تعالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۷ تعداد دانلود : ۵۸۱
بی تردید بحث انسان و ابعاد مختلف وجود او، از موضوعات محوری آرای علامه جعفری محسوب می شود. نظرهای علامه جعفری، از آرای متفکران مسلمان تأثیر گرفته اند؛ آنها معتقدند انسان باید با به کمال رساندن خود، مصداقی از انسان کامل، جانشین و خلیفه خدا روی زمین شود؛ البته نظرهای علامه جعفری به مسایل یادشده محدود نمی شود؛ بلکه بر ابعاد دیگر وجود انسان، همچون بُعدهای اجتماعی و روان شناختی نیز تأکید می کند. چنین به نظر می رسد که آشنایی علامه با آرای متفکران غربی در این موضوع تأثیر داشته است. در این میان، فروم ازجمله اندیشمندانی است که علامه جعفری او را واجد تفکر متمایزی می یابد؛ اما وجود چه عناصری در اندیشه فروم موجب این تلقی شده است؟ بررسی آرای علامه و فروم نشان می دهد هر دو با ردِّ تعریف معین برای ماهیت انسان، معتقدند انسان موجودی برخوردار از دو سطح حیات است و نباید خود را در سطح حیات حیوانی محدود سازد؛ بلکه باید با اتکا بر استعدادهای خود، خویشتن را به سطح عالی حیات برساند و به سرشت واقعی خود و تعالی دست یابد؛ البته ممکن است در این سیر، از مسیر خود منحرف و دچار از خودبیگانگی شود. در این مقاله ضمن بررسی آرای دو متفکر، دیدگاههای آنها درباره انسان مقایسه و تحلیل شده اند و نشان داده شد چه عناصری از تفکر اریک فروم در نضج نظریه استاد جعفری درباره تعالی و معنای زندگی او نقش دارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان