تفسیر و علوم قرآن

در نگاهی تجویزی، اعجاز قرآن به مثابه مبنایِ تفسیر، بدین معناست که باور به اعجاز قرآن در فرایند و سمت وسوی تفسیر، اثری تعیین کننده دارد و چنین باوری، لازمه هر تفسیر معتبری است. این مدعا در میان قرآن پژوهان موافقان و مخالفانی دارد. نوشتار حاضر بر این باور مبتنی است که این مدعا از دو حیث دارای ابهام و اشکال اساسی است: «اعجاز قرآن» در مقام تحلیل، چیزی نیست جز نظریه های اعجازکه با هم یکسان نیستند. مبانی تفسیر نیز نمی تواند برگرفته از تفسیر یا به تعبیر دیگر، ماهیتِ تفسیری داشته باشد. مقاله حاضر با در میان آوردن دو نکته فوق، «نظریه های اعجاز» را به تیغ ملاک های بازنگری شده مبانی تفسیر می سپارد و نشان می دهد که پاره ای از این نظریه ها نسبتی با مقوله تفسیر پیدا نمی کنند و پاره ای دیگر، خود مسبوق و مبتنی بر تفسیر هستند. از دیگر سو، تفسیر گونه های مختلفی دارد و برخی از نظریه های اعجاز مبنای برخی از گونه های تفسیری خواهد بود.

۶۷۰۷.

پاسخ به شبهه آلوسی بر امامت امامان^ براساس نقش «اِنّما» در آیه ولایت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی حسن بگی

منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 75-82

کلیدواژه‌ها: آیه ۵۵ مائده آیه ولایت آلوسی حصر انَّما

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۲۷۷ تعداد دانلود : ۶۲۸

مفسران شیعه آیه 55 مائده مشهور به آیه ولایت را همواره برای إثبات ولایت حضرت علی × مطرح کرده اند. برخی از مفسران أهل سنت بر این رویکرد تفسیری إشکال هایی را وارد نموده اند. آلوسی از مفسران أهل سنت بیان می کند که: لازمه تفسیر شیعه از آیه 55 مائده، نفی إمامت إمامان دیگر شیعه است. مفسران شیعه به إشکال مذکور پاسخ هایی داده اند که به گمان نگارنده پاسخ های ارائه شده روشمند نبوده است. آخرین پاسخ مکتوب به شبهه آلوسی از زاویه «لُبّی بودن مفهوم مخالف آیه ولایت و عدم قابلیت تخصیص»، «مسلّم پنداشتن أمور غیر مسلّم» و ... دارای نقص و چالش است. با کوششی که انجام شد، مشخص گردید پاسخ شبهه مذکور در گرو توجه به نقش «إنَّما» در آیه مذکور است. گفتنی است شبهه آلوسی و پاسخ إرائه شده بر دلالت «إنَّما» بر حصر حقیقی مبتنی است در صورتی که دقت در کاربردهای «إِنَّما» گویای حصر اضافی است. درنتیجه منطوق و مفهوم آیه با نفی إمامت إمامان ^ هیچ ارتباطی ندارد.

۶۷۰۸.

تفسیر آیه الکرسی ، تالیف :محمد ابراهیم بن حسین تنکابنی

نویسنده: علیرضا اصغری

منبع: آفاق نور پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۱۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۷۶ تعداد دانلود : ۶۶۶

۶۷۰۹.

تبیین روشمند و علمی بودن «بی تأثیری اختلاف قرائات بر تحریف قرآن» از دیدگاه استاد معرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالکریم بهجت پور علیرضا محمدی فرد

منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 259 - 284

کلیدواژه‌ها: قرائات اختلاف قرائات تحریف قرآن قرائات مشهور قرائت عاصم آیت الله معرفت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۲۷۷ تعداد دانلود : ۹۴۰

ر مطالعات قرآن پژوهی بررسی ارتباط میان اختلاف قرائات قرآن و تحریف آن همواره یکی از مسائل بحث برانگیز بوده و هست. آیت الله معرفت( ره)، همچون برخی از دیگر اندیشمندان مسلمان، با دفاع از تحریفناشدگی قرآن، و با تأکید بر وجود تنها یک قرائت معتبر برای قرآن، دیگر قرائاتِ نقل شده را نامعتبر و بیارتباط با مسئله تحریف قرآن میداند و در تفسیر اثری خود نیز بر این دیدگاه پایبند است. اما از سوی مخالفان این دیدگاه، سه اشکال اساسی بر این دیدگاه وارد شده است که عبارتند از: 1 مستدل نبودن این دیدگاه، بر اساس ادله صحیح تاریخ قرائات و ادله قرآنی و روایی؛ 2 نادیده گرفتن تأثیر اختلاف قرائاتِ معتبر در تحریف لفظی قرآن؛ 3 نادیده گرفتن تأثیر اختلاف قرائاتِ معتبر در تحریفِ معنویِ ناشی از تحریف لفظی قرآن. این مقاله سعی دارد تا در دو مرحله، از دیدگاه آیت الله معرفت( ره) در این مسئله دفاع کند: 1 اثبات برخوردار بودن آن از پشتوانه استدلالی مطلوب و روشمند بودن، با تکیه بر شواهد تاریخی، روایی و قرآنی؛ 2 تکمیل دیدگاه وی، به منظور پاسخگویی به برخی اشکال ها.

۶۷۱۰.

نگاهی به قیمومت مردان در تفاسیر قرآن

نویسنده: على کریم پور قراملکى

منبع: بینات ۱۳۷۹ شماره ۲۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن

تعداد بازدید : ۱۲۷۶ تعداد دانلود : ۶۵۲

۶۷۱۱.

تحقیق نسخه خطی پایان نامه های ایضاع مخالفة السنة لنص الکتاب والسنة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بی بی سادات رضی بهابادی

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۷۷ شماره ۶۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر

تعداد بازدید : ۱۲۷۶ تعداد دانلود : ۶۹۸

این رساله ، تصحیح و تحقیق متنی کلامی است در تفسیر قرآن از تألیفات علامه حلی ( 648-726 ق )که در آن به بیان تناقص کلام اهل سنت ، و به ویژه مکتب کلامی اشعری ، با قرآن پرداخته است . این متن از آیه 212 سوره مبارکه بقره تا پایان سوره مبارکه آل عمران را در بر می گیرد. مقدمه و متن اصلی کتاب ارکان اصلی این رساله را تشکیل می دهد؛ و مصصح در مقدمه ای تحقیقی که در بر این متن افزوده به بیان دیدگاههای علامه حلی ، معرفی متن کتاب و بحث در مکتب کلامی اشاعره پراخته است.

۶۷۱۲.