نوشتار حاضر، مقدمهاى است بر شناخت مفهوم زهد از نظر روایات اسلامى و نیز بررسى سیرهى پیامبر صلىاللهعلیهوآله و اصحاب و یاران نزدیک آن حضرت. هدف نوشتار درک هرچه بهتر اخلاق عملى رایج در صدر اسلام است. در آغاز تعاریف زهد توسط برخى از اصحاب و عارفان متصوّفه نقل گردیده، سپس طبقهبندى زهد به زهد عام و خاص و خاص الخاص و تعریف خاص از زاهد و سیرهى عملى بعضى از زاهدان اصحاب و تابعین مورد بررسى قرار گرفته و در پایان نیز سیر تحول و دگرگونى زهد نظرى و عملى به اختصار بیان شده است. عنوان نمودن کلمات بزرگان و روایات تاریخى راجع به رفتار و کردار آنان فقط به عنوان مقدمهاى براى کنکاش و تحقیق بیشتر در زمینهى زهد و زهدگرایى اسلامى است.
شهادت، اوج تعالى انسان است. در فرهنگ اسلام و بخصوص تشیع، ارزشمندترین و گرانبهاترین حرکت، شهادت است. شهید کسى است که با نثار جان خود، درخت اسلام را آبیارى کرده و فساد را ریشه کن مىکند.
شهیدان، مقاومت و پویایى جامعه را تضمین مىنمایند و به جامعه ظرفیت روحى مىبخشند و ضعف و سستى را از بین مىبرند. اگر خون شهیدان نبود که شجره طیبه رسالت را سیراب نماید نه از اسلام خبرى بود و نه از مکتب توحید بخش الهى اثرى.
و در یک جمله مىتوان گفت که پر محتواترین عنوان، در راستاى تکامل انسان، از دیدگاه متون اسلامى عنوان «شهید» است.