درخت حوزه‌های تخصصی

اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
اخلاق اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۴۶۱ تا ۸٬۴۸۰ مورد از کل ۹٬۲۹۴ مورد.
۸۴۶۱.

بررسی مبانی انذار و تبشیر در خطبه غراء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 75 - 92

کلیدواژه‌ها: انذار تبشیر مبنا خطبه غراء نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۱۵
پیامبران طبق مأموریت الهی خود از ابزار انذار و تبشیر برای ترغیب مردم به سوی انجام کارهای نیک و اجتناب از برخی دیگر بهره برده اند. چنانچه پیامبران به یک نظام انگیزشی تمسک نمی جستند تعالیم آن ها بی ثمر و بیهوده بود. علی (علیه السلام) نیز از چنین شیوه ای در خطب و سخنانشان برای نجات انسانها یاری میجوید. هدف اصلی این پژوهش بررسی خطبه غراء به مثابه یک گفتمان برای کشف مبانی سازنده انذار و تبشیر در کلام امیرالمومنین (ع) است. با بررسی مبانی، الگوی انذار و تبشیر برجای مانده از کلام حضرت علی (ع) با روش تحلیلی - توصیفی بازکاوی و تبیین می شود و ما را در فهم بهتر معانی و دلالت های کلام امام (ع) یاری می کند. پنج عنوان مبانی انذار و تبشیر در کلام علی(ع) و بالاخص خطبه غراء را تشکیل می دهند که عبارتند از:
۸۴۶۲.

رهیافتی به مؤلفه های هویت دینی زن مسلمان با تاکید بر سیره فاطمی (س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 197 - 214

کلیدواژه‌ها: هویت زن مسلمان قرآن کریم سیره فاطمی جاهلیت اولی جاهلیت مدرن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۰۲
از مهم ترین چالش های عصر حاضر که بر زندگی طیف وسیعی از مسلمانان سایه افکنده است، فاصله گرفتن از هویت دینی و نفوذ فرهنگ مدگرایی است؛ چیزی که ارکان زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی آنان را متزلزل کرده است. رفع این چالش، فقط از طریق بازتعریف و شناخت هویت اسلامی در قالب ارائه ی الگوی عینی، میسور است. مقاله ی حاضر در راستای رسیدن به این هدف، «هویت دینی زن مسلمان» را از منظر قرآن کریم و با روش توصیفی و تحلیلی، بررسی کرده است. در این راستا، چند مؤلفه ی اساسی برای شناخت و تحلیل هویت زن مسلمان مورد توجه قرار گرفته است. مؤلفه ی اول، شناخت هویت زن در «جاهلیت اولی» و مؤلفه ی دوم، شناخت هویت زن و دوری از آن در جاهلیت «پسا اولی» است که ممکن است در هر عصری وجود داشته باشد و امروزه از آن، به «جاهلیت مدرن» تعبیر می-شود. مؤلفه ی سوم، شناخت هویت زن در «اسلام» براساس مبانی نظری اسلام و مؤلفه ی چهارم، تعیین مصداقِ شاخص «زن کامل مسلمان»، برای الگوگیری است. براین اساس، مهم ترین یافته های که این پژوهش به آنها دست یازیده است، عبارتند از: «شکل گیری هویت زن در جاهلیت اولی براساس فقدان حقوق انسانی و نگاه ابزاری»، «شگل-گیری هویت زن در جاهلیت مدرن براساس کالاشدگی در قالب نظریه های علمی»، و «تشخص و هویت یابی زن مسلمان برپایه ی کرامت، حقوق و ارزش های انسانی، و حفظ حریم شخصی و شخصیتی».
۸۴۶۳.

روش های انضباط انتظامی در آموزه های تربیتی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۱ 207 - 238

کلیدواژه‌ها: انضباط انضباط انتظامی روش تربیت نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۱۹۱
زمینه و هدف: بررسی و تبیین روش های انضباط انتظامی متناسب با اهداف انضباط انتظامی در آموزه های تربیتی نهج البلاغه، هدف مقاله حاضر است. روش تحقیق: این نوشتار در صدد است با روش استنادی و تحلیلی، روش های انضباط انتظامی را مبتنی بر تعریف دقیق مفاهیم و تجزیه و تحلیل اطلاعات استخراج شده از نهج البلاغه و شرح ها و تفاسیر مرتبط با آن احصاء نماید. یافته ها: روش های انضباط انتظامی در دو دسته معطوف به هدف غایی و اهداف واسطه ای احصاء گردیدند. هدف غایی در انضباط انتظامی «قرب الهی» است که با روش«هماهنگ سازی زبان و قلب» محقق می گردد. روش هایی که اهداف واسطه ای انضباط انتظامی را قابل وصول می کردند، به دو حوزه «معنوی» و «ظاهری» تقسیم شدند. در مجموع 35 روش معطوف به اهداف جنبه معنوی انضباط انتظامی و 4 روش معطوف به اهداف جنبه ظاهری انضباط در آموزه های تربیتی نهج البلاغه احصاء گردید. نتیجه گیری: نهج البلاغه کتابی است جامع که می توان با رویکردهای مختلف، از جمله رویکرد تربیتی و حوزه مطالعات انتظامی متناسب با بایسته های سازمانی مانند انضباط انتظامی از آن بهره گرفت.
۸۴۶۴.

شناسایی و تبیین مولفه های زیبایی شناسی برنامه درسی بر مبنای مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۱ 175 - 206

کلیدواژه‌ها: شناسایی و تبیین مولفه های زیبایی شناسی برنامه درسی ' مثنوی معنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۵۴
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین مولفه های زیبایی شناسی برنامه درسی بر مبنای مثنوی معنوی، جهت معرفی مختصاتی از برنامه درسی زیبایی شناسی اسلامی- ایرانی انجام گرفته است. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی و به لحاظ روش انجام کار تحلیل محتوای کیفی با رویکرد عُرفی می باشد. میدان این پژوهش، تمامی شش دفتر کتاب مثنوی معنوی، به میزان بیست و پنج هزار و ششصد و پنجاه و پنج بیت را در بر می گیرد، که به شیوه کدگذاری، معانی و مفاهیم صریح و نهفته ی زیبایی شناسانه برنامه درسی در ابیات مثنوی معنوی را مورد شناسایی قرار داده است. پس از تحلیل محتوای اشعار کتاب مثنوی معنوی، در نهایت 10 مولفه اصلی زیبایی شناسی برنامه درسی شناسایی و کشف گردیدند. بر این اساس مولفه های زیبایی شناسی برنامه درسی بر آمده از مثنوی معنوی شامل : خودشناسی ، ژرف نگری ، تناسب ، عشق ، حُریّت ، نقَّادی ، احترام به تفاوت ها ، کمال جویی ، کل نگری و ابتکار می باشد. مولفه های زیبایی شناسی بر آمده از مثنوی معنوی به عنوان یک منبع ارزشمند تعلیم و تربیت اسلامی – ایرانی، قادر است یک الگوی کامل ، جهان شمول و خط سیر جامع در مسیر بهره گیری از ابعاد ارزشمند برنامه درسی زیبایی شناسی را در تمامی عرصه های تعلیمی و تربیتی ارایه نماید. به گونه ای که با داشتن ویژگی بومی بودن، با دغدغه های فلسفی اسلامی و ایرانی مرتبط تر و قابل پذیرش تر باشد.
۸۴۶۵.

انگیزه های استهزا در اخلاق اسلامی با تأکید بر دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 59-76

کلیدواژه‌ها: انگیزه استهزا تمسخر رذیله اخلاق اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۶۱
استهزا یکی از رفتارهای زننده و ناپسند در زندگی اجتماعی به شمار می آید. همچنین این عمل در اخلاق اسلامی به شدت محکوم است. در جای جای قرآن کریم نیز تمسخر یکی از موانع و مشکلات جدی انبیا در مسیر هدایت دانسته شده است. این مقاله در پی یافتن انگیزه ها و عوامل بروز رفتارهای استهزاگونه در جامعه با توجه به دیدگاه آیت الله مصباح یزدی است. این نوشته به روش توصیفی تحلیلی با گردآوری کتابخانه ای اطلاعات سامان یافته است. براساس دیدگاه و طرح کلی ایشان درباره انگیزه های نفس، عوامل پیدایش استهزا را می توان به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم کرد. انگیزه های فرعی ترکیبی از انگیزه های اصلی بوده و بازگشت آنها نیز به حب ذات است. انگیزه های اصلی شامل حب بقا، حب کمال و لذت جویی است. کمال جویی خود به دو بخش قدرت طلبی و علم دوستی تقسیم می شود. خودکم بینی، خودبرتربینی و حسادت نیز از مصادیق انگیزه های فرعی است. به طور کلی تمام این انگیزه ها مبتنی بر هرم سه بعدی نفس بوده، نوع شناخت و هوای نفس عامل انحراف کشش های فطری خواهد بود.
۸۴۶۶.

نقش «اخلاق ارتباطی» در تبلیغ مکتب تشیّع با تأکید بر آموزه های رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ ۹۳-۱۱۴

کلیدواژه‌ها: اخلاق اخلاق ارتباطی تبلیغ معنویت سیره رضوی امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۳۸
یکی ازحوزه های اخلاق کاربردی در بُعد حرفه ای، «اخلاق تبلیغ» است که ساحت های مختلف تبلیغات را در بر می گیرد. در این بین، تبلیغ دین درکارآیی و اثربخشی و جذب حدّاکثری مخاطبان، محتاج اخلاق دینی تبلیغ است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، به بیان خصوصیات حرفه ای مبلّغ دینی دررسالتِ دعوت پرداخته و روشن می سازد که مبلّغ دین علاوه برمهارت دین شناسی و برخورداری از «چشم مسأله یاب» در رصدکردن شبهات، باید درخودسازی وتعامل اخلاقی باخویشتن، پیشقدم بوده و اهل جاذبه باشد. استنباط و تحلیل مؤلفه های «الگوی اخلاق ارتباطی» مؤثّر در تبلیغ مکتب تشیّع با تأکید بر آموزه های رضوی، از مسائل و یافته های مهم این پژوهش محسوب می شودکه عبارتنداز: گفتگوی صلح آمیز «درون مذهبی» و «برون مذهبی»؛ تقویت «هوش عاطفی هیجانی» (EQ)؛ نیازسنجی و ظرفیت شناسی مخاطبان (آشنایی با نیازها، روحیه و زبانِ پیام گیرندگان)؛ دعوت به دین با غیر زبان (شیوه نفوذ در دل)؛ تعصّب گریزی و التزام به عقلانیت؛ و مهرورزی و احترام به عقیده مخالف.
۸۴۶۷.

تربیت اخلاقی به مثابه هدف متعالی گزاره های اخلاقی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۲۸) 33 - 62

کلیدواژه‌ها: گزاره های اخلاقی حسن و قبح ذاتی عقلی تربیت اخلاقی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۵۰
یکی از مسائل مهم اخلاقی که پیشینه آن به یونان باستان بازمی گردد این است که معرفت اخلاقی مستقل از فرمان خداست یا وابسته به آن. برخی مانند معتزله و امامیه معتقدند عقل توانایی فهم دست کم بسیاری از ارزش های اخلاقی را دارد و معرفت اخلاقی، عقلی و مستقل از خداست و از این جهت بر دین تقّدم دارد و حتی اثبات وجود خدا و نبوت عامه تنها با فهم برخی از ارزش های اخلاقی از طریق عقل امکان پذیر است. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و بازخوانی و تحلیل آیات اخلاقی قرآن، به دنبال پاسخگویی به این سوال است که با وجود فهم گزاره های اخلاقی از سوی عقل، کارکرد گزاره های اخلاقی قرآن چیست؟ نتابج نشان از آن دارد که مقصود اصلی قرآن کریم تربیت اخلاقی و پذیرش و استناد به دانسته های اخلاقی پیشین آدمی است نه معرفت بخشی. بر این مدعا می توان شواهد مختلفی از جمله: وفای به عهد، شکر منعم، الگوگرایی در توصیههای اخلاقی، و نیز استفاده از زبان وعظ به جای درس و بحث، اقامه کرد.
۸۴۶۸.

چالش های اخلاقی سفته بازی در شرایط بی ثباتی اقتصادی با محوریت آیه 34 سوره «توبه» براساس دیدگاه تفسیری علامه طباطبائی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 65-78

کلیدواژه‌ها: خرید ارز و مسکن و خودرو نظام اقتصادی آسیب های اخلاقی علامه طباطبایی منافع شخصی و جمعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۵۳
در سال های گذشته با بروز برخی مشکلات اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی و افزایش قیمت ارزهای بین المللی این انگیزه در بخشی از افراد جامعه شکل گرفت تا با سرمایه گذاری در بازارهایی همچون ارز، مسکن و خودرو از این بستر منافعی ببرند. با شیوع این نگرش در تعداد قابل توجهی از افراد جامعه، اهمیت بررسی ابعاد مختلف قانونی، اقتصادی، فقهی و اخلاقی این نوع سفته بازی امری واضح است. البته بررسی دقیق و علمی هرکدام از ابعاد مذکور نیازمند پژوهشی جداگانه است. اما با توجه به اینکه بررسی ابعاد اخلاقی این قبیل سفته بازی ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است، ضرورت تبیین این بُعد، از اهمیت و ضرورت بیشتری برخوردار است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی به بررسی ابعاد اخلاقی این نوع فعالیت های اقتصادی با محوریت آیه 34 سوره «توبه» و براساس دیدگاه تفسیری علامه طباطبائی می پردازد. نتیجه پژوهش اینکه با خرید و حبس ارز، مسکن و خودرو و با ورود نقدینگی به این بازارها جریان معاملات اقتصادی و رونق آنها دچار اخلال می شود و از این جهت امری غیراخلاقی است. همچنین ورود به این نوع سفته بازی ها آسیب های اخلاقی همچون تقدم منفعت شخصی بر منفعت جامعه، بی اعتنا نسبت به قشر ضعیف جامعه، اشتیاق نسبت به آشفتگی و گرانی در اقتصاد و شادمانی از ضرر دیگران را در پی دارد.
۸۴۶۹.

تبیین و نقد پیامدهای تربیتی عرفان های اومانیستی با تأکید بر اندیشه وین دایر بر اساس معنویت گرایی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 209 - 230

کلیدواژه‌ها: امام عرفان های اومانیستی پیامدهای تربیتی معنویت گرایی وین دایر قران کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۴۷
مقاله حاضر مطالعه ای توصیفی است که با هدف تبیین و نقد پیامدهای تربیتی عرفان های اومانیستی با تاکید بر اندیشه وین دایر بر اساس معنویت گرایی قرآن کریم انجام شده است. در این پژوهش از روش قیاس علمی (اسمتنتاجی) و تطبیق یا هم سنجی لنزی و از نقد تطبیقی مبتنی بردیدگاه کری واک استفاده شده است. محقق در این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش هاست که چه نقدی بر پیامدهای تربیتی عرفان های اومانیستی از دیدگاه و اندیشه وین دایر بر اساس معنویت گرایی قرآن کریم وارد است؟ پیامدهای تربیتی عرفان های اومانیستی با تأکید بر اندیشه وین دایر چیست؟ با نظر به معنویت گرایی قرآنی، چه انتقاداتی بر پیامدهای تربیتی عرفان های اومانیستی با تاکید بر اندیشه وین دایر وارد است؟ نتایج بیانگر آن است که عرفان های اومانیستی با تأمل به جهان یک سویه و یک بعدی که انسان را در مرکز توجهات قرار می دهند، از دست آوردهای مهم اومانیست ها به شمار می رود. که البته آموزه های اسلامی نیز به کاربست آن در زندگی مسلمانان سفارش نموده است؛ از سویی دیگر در دوران معاصر، درمان معنوی از گرایش هایی شد که در قلمرو بهداشت و سلامت روان، توجه بر انگیز شد. اندیشمندانی چون وین دایر با داشتن نگرش مثبت به زندگی و استفاده از جنبه ای روحانی بشر، به مقوله معنویت اهمیت دو چندان بخشیدند؛ اما از آن جا که دیدگاه «معنویت منهای دین» بر آنان سلطه داشته، در تفسیر معنویت و نتیجه بخش بودن عملی آن به برداشت های نادرستی اشاره کرده اند. معنویت آن گاه اثر بخش و پایدار خواهد بود که از خواستگاه راستین و حقیقی خودگرفته شده باشد؛ هم از منظر تجربی و هم قران کریم در تعالیم خویش تاکید و تصریح نموده است که نمی توان نقش مذهب و معنویتِ برخاسته از آن را در بهداشت و بهباشی روحی انسان های نادیده انگاشت. از آنجا که سرشت الهی آدمی الهی بوده و روحی خدایی دارد، روانشناسی معنوی در صورتی موفق خواهد بود که به چارچوب های لازم در تقویت روحیه انسان که همانا مقوله اخلاق دین محورانه است توجه داشته باشد.
۸۴۷۰.

بررسی و تبیین اهداف و اصول تربیت اخلاقی بر مبنای نظریات اخلاقی علّامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۵ 38 - 62

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی هدف غایی اهداف کلی اصول فنای فی الله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۶۶
این مقاله با هدف شناسایی، معرفی و طبقه بندی اهداف و اصول تربیت اخلاقی، بر مبنای نظریات اخلاقی علامه طباطبایی، تدوین شده است. سوالات اساسی این پژوهش عبارتند از: 1- چه موضوعاتی را می توان به عنوان هدف غایی و اهداف کلی تربیت اخلاقی بر مبنای نظریات اخلاقی علامه طباطبایی معرفی کرد؟ و 2- اصول حاکم بر تربیت اخلاقی، بر مبنای نظریات اخلاقی علامه طباطبایی چه هستند؟ دراین پژوهش، از روش تحقیق تحلیلی- استنتاجی استفاده شده است. چنان که در مقام تبیین از روش تحلیلی و در مقام نتیجه گیری و کشف دلالت های تربیتی، از روش استنتاجی استفاده گردیده. در این پژوهش مشخص شد که هدف غایی تربیت اخلاقی عالی ترین مرتبه تقرب به پروردگار، یعنی فنای فی الله است. این غایت تربیتی را می توان در سه بعد شناختی، عاطفی و عملی بدین گونه تقسیم کرد که در بعد شناختی، معرفت به پروردگار و طی مراتب توحید و در بعد عاطفی، محبت پروردگار و اولیای او و در بعد عملی، اطاعت از پروردگار و اولیای او را شامل می شود. همچنین مشخص شد که بر اساس نظریات اخلاقی علامه می توان هفت اصل تربیتی را معرفی کرد که لازم است بر سیر تربیت اخلاقی که به منظور دست یابی به اهداف مذکور صورت می پذیرد حاکم باشند. چنانکه این اصول عبارتنداز: 1- اصل مساوات، 2- اصل واقع بینی، 3- اصل تعادل میان ماده و معنا، 4- اصل اجتماعی بودن تربیت اخلاقی، 5- اصل اولویت نفس فرد در تربیت اخلاقی، 6- اصل تخفیف و تسهیل تکلیف، 7- اصل اولویت تعلیم.
۸۴۷۱.

واکاوی معنا شناختی "وفاداری" به مثابه یک فضیلت اخلاقی با مطالعه موردی در زندگانی ام المومنین خدیجه کبری علیها سلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۳) 177 - 207

کلیدواژه‌ها: وفاداری خدیجه کبری اسلام حضرت محمد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۳۹
مساله اصلی پژوهش حاضر درنگی در فضیلت اخلاقی وفاداری و تحلیل معناشناختی و بیان اقسام آن است و کوشش شده مصادیق آن در زندگی همسر پیامبر خاتم، حضرت خدیجه کبری ارزیابی شود و دلایل شاخص بودن ایشان بدین وصف واکاوی گردد. روش تحقیق این نوشتار تحلیلی _ کتابخانه ای است . نتایج و یافته های پژوهش که با تامل در میان منابع تاریخی ، روایی و اخلاقی بدست آمده است، حکایت از دو کاربرد و معنای کلان وفاداری دارد؛ یکی ماهیتی حقوقی و اجتماعی داشته و آن تعهد و سرسپردگی نسبت به پیمان، عهد و میثاق است. معنای دوم ثبات در محبت و ارادت و اتمام مودت و شفقت نسبت به محبوب است و البته اطلاق دوم از نتایج و توابع اطلاق اول است و هر دو معنا فضیلتی اخلاقی هستند . شخصیت حضرت خدیجه کبری، نمونه عالی وفاداری است در تمام معانی و مختصات آن ، از تقدیم سرمایه و گذشتن از مناسبات طایفه ای گرفته تا پشتیبانی و همراهی جسمی و روحی خالصانه و فروتنانه ، نسبت به دین و رسول خدا را در بر می گیرد.
۸۴۷۲.

غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی از دیدگاه ابن رشد(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۱ (پیاپی ۶۳) 43 - 72

کلیدواژه‌ها: ابن رشد تلخیص بوطیقا اخلاق قرآن فضیلت محاکات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۳۸
ابن رشد در تلخیص بوطیقا به ابداعات و نوآوری هایی دست زده است؛ او در این کتاب بیشتر قوانین شعر را به گونه ای بیان می کند که مطابق طبع زبان عرب باشد. حال این پرسش مطرح می شود که مقصود ابن رشد از این ابداعات چیست. در این مقاله سعی شده است با بررسی یکی از ابداعات او در تلخیص بوطیقا به این پرسش پاسخ داده شود. در این مطالعه غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی ابن رشد ذیل دو موضوع بیان می شود: جایگاه اشعار و اسلوب ادبی در اخلاق و غایت اخلاقی شعر در گفتار شرعی. ابن رشد در این موضوعات اهداف اخلاقی را دنبال کرده است. او در عین ستایش بعضی از اشعار عربی از نظر زیبایی و اسلوب ادبی، اهداف موردنظر آن ها را به دلیل حقارت و بیهودگی مذمت کرده است؛ زیرا اشعار شاعران عرب به دور از تربیت اخلاقی اند و قادر به تربیت جوانان نیستند. از نظر ابن رشد، هر عملی با تشبیه و محاکات به سوی دو امر حسن و قبح یا فضیلت و رذیلت کشیده می شود. فضیلت اخلاقی در گفتار شرعی به ویژه در قصه حضرت یوسف (ع) به خوبی نشان داده می شود؛ شقاوت از جانب برادران بر یوسف موجب تغییرات در نفس او شد. به سخن دیگر، ترس از خدا و رحم به برادران موجب کسب فضایل بیشتر در او گردید. بدین ترتیب، یوسف (ع) به سعادت دست می یابد و جایگاه اخلاق را نشان می دهد. لذا غایت اخلاق در تلخیص بوطیقا با آیات قرآن و گفتار شرعی کامل می شود؛ زیرا ابزار کاملی برای تربیت انسانی فراهم می کند.
۸۴۷۳.

طراحی و تبیین مدل رهبری اخلاقی با رویکرد مسئولیت پذیری اجتماعی: مورد مطالعه کارکنان دبیرستان های مناطق هفت گانه شهرستان مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۸

کلیدواژه‌ها: رهبری اخلاقی مسئولیت پذیری اجتماعی مدل اندازه گیری دبیرستانهای مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۲۷۱
هدف پژوهش طراحی و تبیین مدل رهبری اخلاقی با رویکرد مسئولیت پذیری اجتماعی کارکنان دبیرستانهای مناطق هفت گانه مشهد بود. پژوهش از نوع توسعه ای –کاربردی وآمیخته بود. ابتدا با تکنیک دلفی نظرات24 نفر از خبرگان مدیریت آموزشی و مدیران باتجربه مناطق هفت گانه مشهد گردآوری شد. سپس پرسشنامه تحقیق براساس ابعاد و مؤلفه های بدست آمده ، طراحی و پس از تایید روایی صوری ، محتوایی (15 نفر از افراد خبره حوزه مطالعاتی) و پایایی از طریق آلفای کرونباخ (80/0) در بین 377 نفر از کارکنان دبیرستان های مشهد که به صورت تصادفی انتخاب شدند توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با روشهای معادلات ساختاری و نرم افزارهای Spss و Amos انجام شد. سبک رهبری اخلاقی دارای 4 بعد(14 مولفه) بود که ابعاد فردی و مدیریتی بالاترین اهمیت را داشتند . همچنین مسئولیت پذیری اجتماعی سازمانی نیز دارای 4 بعد(16 مولفه) بود که ابعاد زیست محیطی و اجتماعی دارای بیشترین اهمیت بود. با توجه به اهمیت سبک رهبری اخلاقی با رویکرد مسئولیت پذیری اجتماعی سازمانی در ارتقای سطح بهره وری و اولویت جنبه های فردی و مدیریتی و ابعاد زیست محیطی و اجتماعی مدیران آموزش و پرورش و مدارس باید توجه ویژه ای را به این ابعاد و مولفه ها مبذول دارند.
۸۴۷۴.

نقش صبر در تکامل روحی انسان از دیدگاه آیات و روایات

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲ 75 - 90

کلیدواژه‌ها: صبر تکامل روحی اطاعت معصیت مصیبت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۳۸۳
دغدغه و آرزوی دیرینه بسیاری از انسان ها، رسیدن به قله کمال است. صبر که در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) به وفور از آن یاد شده است عامل تکامل دهنده روح و بعد معنوی انسان است. صبر بر طاعت، صبر بر مصیبت، صبر بر دوری از گناه و معصیت از عوامل مهم در آیات قرآن است که می توان با آن، موانع تکامل گرایی را از سر راه برداشته و به سرمنزل مقصود نهایی رسید. نوشتار حاضر با مراجعه به روایات اهل بیت (ع)، آیات قرآن و سخنان اندیشمندان بزرگ مسلمان با بررسی انواع صبر و تحلیل آن برای رسیدن به کمال نوشته شده است. نتایج نشان می دهد که انسان با صبر می تواند از گناهان دوری کند، سختی ها و مصائب را تحمل کرده و با پرورگار عالم هستی انس و الفت بگیرد. این عوامل مهم، زمینه ساز رسیدن انسان به کمال مطلق است. روایات اهل بیت (ع) به ویژه سخنان حضرت علی(ع) در برجسته کردن ارتباط صبر و تکامل روحی درخور توجه است.  
۸۴۷۵.

واکاوی نمودهای روانی - اجتماعی احسان فضیلت مدارانه به «دیگران» در اسناد تحولی آموزش و پرورش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۰) ۱۳۶-۱۲۳

کلیدواژه‌ها: اسناد تحولی آموزش و پرورش مبانی نظری سند تحول بنیادین سند تحول بنیادین رابطه انسان با دیگران احسان بعد روانی - اجتماعی ایجابی و سلبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۳۳۵
هدف :هدف از این پژوهش، واکاوی نمودهای روانی – اجتماعی احسان فضیلت مدارانه به دیگران در اسناد تحولی آموزش و پرورش است. روش : روش پژوهش کیفی است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش،اسناد تحولی آموزش و پرورش از قبیل، مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش(1390) و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش(1390) است.که ابتدا بر اساس مطالعه مبانی نظری، و اسناد مورد مطالعه، گزاره های ناظر بر ارتباط انسان با دیگران استخراج، دسته بندی، کدگذاری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصله از طریق روش دلفی در اختیار صاحب نظران قرار داده شد که پس از جرح و تعدیل با پیشنهاداصلاحاتی مورد تایید قرار گرفت. یافته ها: بر اساس یافته های حاصله در اسناد تحولی آموزش و پرورش، نمودهای روان شناختی احسان در بعد ایجابی با مولفه های اصلی (بعد جسمی با یک مولفه فرعی و بعد روانی با 8 مولفه فرعی مورد توجه قرار گرفته است). مولفه های ابعاد مختلف جسمی متمرکز بر تلاش جهت ارتقاء سلامت جسمی دیگران و در بعد روانی متمرکز بر ارتقاء ابعاد ارتباطی ، شناختی، اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دیگران می باشد . در بعد سلبی نیز احسان فضیلت مدارانه در رابطه با دیگران با بک مولفه اصلی در حوزه روانی و 5 مولفه فرعی در حوزه شخصیتی - اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در اسناد تحولی مورد توجه قرار گرفته است. نتیجه گیری :بر اساس یافته های حاصله لازم است نظام آموزش و پرورش در راستای عملیاتی کردن مولفه های روان شناختی ایجابی فضیلت مدارانه و فاصله گرفتن از مولفه های سلبی در بخش های اساسی آموزش و پرورش گام های جدی اتخاذ نماید وازگان کلیدی: ا
۸۴۷۶.

حوزه علمیه قم و دانش های جدیدِ عرصه اخلاق در یک سده اخیر(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۶) 7 - 26

کلیدواژه‌ها: اخلاق شناسی اخلاق هنجاری فرااخلاق روان شناسی اخلاق حوزه علمیه قم پژوهش های اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۴۹
در صد سال اخیر، جهان شاهد تحولات بسیار و عمیقی در حوزه اخلاق و تحقیقات اخلاقی بوده که تمام ساحت های پژوهش های اخلاقی را دربر گرفته است. ساحت های اخلاق شناسی، اخلاق هنجاری، فرااخلاق، اخلاق توصیفی، روان شناسی اخلاق، جامعه شناسی اخلاق و تربیت اخلاقی همگی در روند این تحولات، تغییرات گسترده ای را به خود دیده اند. حوزه علمیه قم یکی از پیشگامان در مواجهه معقول و منطقی با تحولات عرصه پژوهش های اخلاقی است. این حوزه گرچه خود مبتکر مباحث گوناگونی در عرصه اخلاق است، با این حال تحولات جهانی این عرصه از علوم را نادیده نگرفته و واکنش های مناسبی نسبت به آنها داشته است. در واقع، اگر تغییرات در عرصه جهانی ایجاد شاخه جدیدی در فضای مباحثات اخلاقی بوده، حوزه علمیه نگرش خود را نسبت به آن شاخه جدید بیان داشته و اگر تغییرات در عرصه تغییر دیدگاه نسبت به یک موضوعی کهن بوده، حوزه بر اساس منابع دینی و پایگاه اعتقادی خود، رویکرد مناسبش را بدون لحاظ آراء جدید و ضرورت و یا عدم ضرورت تغییر رویکرد، ارائه کرده است. این مقاله با روش «تحلیل اسنادی» و «کتابخانه ای» کوشیده است نحوه مواجهه حوزه علمیه قم با دانش های جدید حوزه اخلاق در یک سده اخیر را بررسی کند. با بررسی وقایع یک سده گذشته در عرصه پژوهش های اخلاقی، بیشترین واکنش های حوزه علمیه قم را در ساحت های اخلاق شناسی، اخلاق هنجاری، فرااخلاق، اخلاق توصیفی و روان شناسی اخلاق می بینیم.
۸۴۷۷.

جایگاه پرورش تفکر مبتنی بر فلسفۀ تربیتی اسلام در رسانۀ تلویزیون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال ۱۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۰ 99 - 132

کلیدواژه‌ها: پرورش تفکر تلویزیون واقع بینیِ فرارَوَنده خیال انگیزیِ خلاقانه تفکر منطقی دستیاریِ تربیتی برانگیختگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۲۹۸
هدف از پژوهش حاضر، بررسی امکان و جایگاه پرورش تفکر مبتنی بر فلسفه تربیتی اسلام در رسانه تلویزیون با تکیه بر آرای حکمت متعالیه و با تأکید بر قرائت علامه طباطبایی بوده است و برای انجام دادن تحقیق، از روش استنتاجی و تحلیل مضمون استفاده کرده ایم. این پژوهش کیفی با رویکرد استنتاجی- تحلیلی در دو بخش کیفی اجرا شده است: در بخش اول، برپایه ادبیات نظری پژوهش درخصوص مفهوم و هدف تفکر که در پژوهش دیگر استنتاج شده است، مؤلفه های پایه تفکر با استفاده از روش بازسازی فرانکنا استنتاج شد. این مؤلفه ها عبارت اند از: تفکر حسی، خیال انگیزی خلاقانه و تفکر منطقی- استدلالی. در بخش دوم کوشیده ایم برپایه گزاره های مفهوم، هدف و مؤلفه های تفکر، با بهره گیری از دیدگاه های خبرگان حوزه رسانه و تربیت، نسبت پرورش تفکر با تلویزیون و امکان آن را بررسی کنیم. با استفاده از روش تحلیل مضمون، طی مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با خبرگان، در سه مرحله کدگذاری پایه، سازمان دهنده و فراگیر، امکان پرورش یافتن تفکر در تلویزیون ذیل سه دیدگاه اصلی استنباط شد. نتایج پژوهش به شبکه مضامین مستخرج از دیدگاه های خبرگان، شامل «تلویزیون، جایگاه پرورش تفکر»، «تلویزیون، جایگاه واسطیِ پرورش تفکر» و «تلویزیون، عدم جایگاه پرورش تفکر» می پردازد و درمجموع، براساس تحلیل نتایج مضامین و برپایه ادبیات نظریِ پژوهش، دیدگاه مختار این پژوهش با دیدگاه دوم تناسب داشته است. تلویزیون دارای جایگاه واسطی در پرورش یافتن تفکر است که می توان آن را عبارت از «جایگاه دستیاریِ تربیتی در نظام تربیتی برمَدار برانگیختگی و گشودگی» تعریف کرد و پنج اصل محوری بدین شرح را برای آن برشمرد: رابطه دستیاری با نهاد سنتیِ تربیت، نقش مقدماتی و برانگیختگی در فرایند پرورش تفکر، حد گشودگی در فرارَوَندگی (سِیر ظاهر به باطن)، مقابله با تهدیدها در دوسویه «تلویزیون- مخاطب»، و ساختارچینی طراحی برپایه فرصت نگری و مخاطب فعال.
۸۴۷۸.

بررسی تطبیقی الهیات عملی در اسلام و مسیحیت با تکیه بر اندیشه های آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 5 - 31

کلیدواژه‌ها: الهیات عملی آیه الله جوادی آملی مفاتیح الحیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۳۳
ادیان الهی به دنبال راهنمایی پیروان خود،جهت تعالی زندگی دنیوی و اخروی و دست یافتن آنان به حیاتی ارزشمند و کارآمد می باشند.در سنت مسیحیت،الهیات عملی در پی مواجهه با مسائل روزمره زندگی آدمیان با رویکرد الهیاتی است تا از این رهگذر به الهیات تحول آفرین دست یابد.از سوی دیگر اسلام با توجه به ویژگی های خاص خود،همواره در ابعاد اجتماعی،سیاسی،فرهنگی،اقتصادی و...توصیه ها و دستورالعمل هایی داشته است؛اما این ظهور اجتماعی دین، دچار فراز و نشیب هایی در طول تاریخ شده است.هدف از این نوشتار مقایسه الهیات عملی در مسیحیت و اسلام با تکیه بر اندیشه های آیت الله جوادی آملی است.روش تحقیق، توصیفی–تحلیلی است. در میان آثار آیت الله جوادی آملی می توان گفت که کتاب مفاتیح الحیات به بهترین نحو ممکن نماینده الهیات عملی اسلامی است؛چراکه اولاً این کتاب آیینه حق محوری در تدبیر نظام اجتماعی با سه عنصر جهان دانی، جهان داری و جهان آرایی است؛ثانیاً موضوعات مورد بحث در این کتاب به نحویی است که از یک سو اشاره به معضلات زندگی بشر معاصر دارد و از سوی دیگر به تمامی شبکه زندگی انسان توسعه یافته است و شامل تبیین و تحلیل چگونگی تعامل انسان با خود،با همنوعان،با نظام سیاسی-اجتماعی حاکم،با حیوانات و در نهایت با محیط زیست می باشد.با بازخوانی کتاب مفاتیح الحیات از منظر الهیات عملی می توان به الهیاتی تحول آفرین دست یافت که قدرت تولید راهبرد، برنامه، فرآیند و حتی محصول را دارد.یافته های پژوهش حاکی از آن است که مولفه های الهیات عملی اسلامی از منظر آیت الله جوادی آملی، ابتناء بر زندگی توحیدی، جهان شمولی و جاودانگی، مشاهده حیات همه مراتب موجودات و در نهایت هماهنگی میان عقل و نقل در الهیات عملی اسلامی است.
۸۴۷۹.

الگوی ایجاد نگرش مثبت به سبک زندگی ایمانی در دانش آموزان دوره متوسطه اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال ۱۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۲ 51 - 80

کلیدواژه‌ها: ایجاد نگرش تغییر نگرش سبک زندگی سبک زندگی ایمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۲۸
پژوهش حاضر با هدف کلی ارائه الگوی ایجاد نگرش مثبت به سبک زندگی ایمانی در دانش آموزان دوره متوسطه اول انجام شد. پژوهش از حیث هدف، اکتشافی و کاربردی و از حیث گردآوری داده ها و چارچوب حاکم بر فضای آن، کیفی محسوب می شود که برپایه رهیافت نظام مند اشتراوس و کوربین در روش داده بنیاد انجام شد. در زمینه مطالعات اسنادی، از امکان حداکثری و در دسترس بودن پژوهش ها، مطالعات، مقالات و کتاب های مرتبط به گونه ای هدفمند استفاده شد؛ و از بین صاحب نظران، متخصصان و صاحبان تجربه در زمینه تعلیم و تربیت، تعدادی به روش نمونه گیری هدفمند، نظری و گلوله برفی شناسایی، انتخاب و بر پایه قاعده اشباع نظری با عنوان اطلاع رسان در این پژوهش، مشارکت داده شدند. از ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته استفاده شد. متن مصاحبه ها طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و مفهوم پرداز دلالتی لازم انجام پذیرفت که در نتیجه، تعداد 406 جمله کلیدی، 30 خرده مقوله ، 40 بعد یا مقوله فرعی و 20 مقوله اصلی به دست آمد و الگو ارائه شد. پژوهش حاضر نشان داد که اگر نگرش افراد نسبت به دین و سبک زندگی ایمانی از سنین پایین تر به ویژه در دوره حساس نوجوانی، به گونه ای مناسب، مثبت و کارآمد شکل گیرد، احتمال انتخاب این نوع از سبک زندگی در دوره های سنی بعدی و میزان پایبندی به آن نیز بالا خواهد بود؛ به همین منظور، شرکای تربیتی در امر تربیت دینی بایستی در برنامه ریزی و فعالیت ها با آموزش و پرورش همسو و هم افزا باشند.
۸۴۸۰.

واکاوی معنای تربیت بر اساس خوانش شهید مطهری از نظریه فطرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هجدهم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۶ 103 - 124

کلیدواژه‌ها: فطرت تربیت رشد تکامل شکوفایی شهید مطهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۲۵۱
مفهوم فطرت عنصر محوری اندیشه انسان شناسانه بسیاری از اندیشمندان علوم اسلامی است. معانی اتخاذ شده از این مفهوم اما بر خلاف لفظ آن، متعدد بوده و موجب اختلافاتی در تبیین و نتایج حاصل از آن در سایر حوزه های علوم انسانی شده است. در میان اندیشمندان، شهید مطهری فطرت را «امّ المعارف» قرآن و اندیشه اسلامی دانسته و آن را محور اندیشه خود قرار داده است. لذا پرداختن به تربیت در اندیشه شهید مطهری، متوقف بر پرداختن به نظریه فطرت در دیدگاه ایشان است. این پژوهش با هدف تحلیل معنای تربیت بر اساس خوانش شهید مطهری از نظریه فطرت انجام شده است. برای این منظور از روش تحلیل محتوی استفاده شده و تمامی آثار مکتوب در دسترس ایشان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که دو معنا از فطرت در اندیشه ایشان قابل استنباط است، یکی فطرت به مثابه نحوه خلقت انسان و دیگری به مثابه بعد انسانی انسان. هر یک از این تعابیر فطرت، دلالت های تربیتی گوناگونی را موجب می شود. در نتیجه، معنای تربیت در اندیشه ایشان را می توان در تبیین مضامینی چون اصلاح، شکوفایی، هدایت، تکامل و رشد پی جویی کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان