درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله ضمن اشاره به نگرش آیینی به جامعه و فرهنگ، مفهوم آیین و پانزده ویژگی مهم آن، تبیین شده و مبنایی برای بحث در خصوص آیین های گوناگون زورخانه ای ارائه شده است. همچنین با معرفی زورخانه و پیشینه آن، برخی کارکردهای تربیتی و فرهنگی آیین های زورخانه ای به مثابه مکانی فراورزشی و تربیتی، تشریح شده است. پرسش های مقاله عبارتند از: کارکردهای آیینی و فرهنگی زورخانه ها کدامند؟ زورخانه ها در تربیت افراد و در تقویت و توسعه تربیت فرهنگی جامعه ایران چه نقشی دارند؟ آیا در شکل ظاهری بخش های گوناگون زورخانه، حرکات و اعمال حاضران و نیز در تأسی به امور قدسی و اذکار و دعاها، به وجوه تربیتی این موارد توجه شده است؟ عناصر زیباشناختی آیین های زورخانه ای، از جمله لباس های متحدالشکل، موسیقی و ریتم حرکات ورزشی و ...، چه نقشی در تربیت ایفا می کنند؟ در بررسی آیین های مرسوم ورزش زورخانه، رویکردی توصیفی و مردم نگارانه در تحلیل موضوع به کار رفته و مفروض اساسی آن، اثربخش بودن آیین های زورخانه ای در تربیت شرکت کنندگان در این آیین است. در پایان، این نتیجه گرفته شد که اجرای آیین های زورخانه، این محل را از یک مکان صرفاً ورزشی فراتر برده و کارکردهای فرهنگی و تربیتی مؤثری به آن بخشیده است.

این تحقیق با هدف شناسایی وبررسی رفتاردینی دانش آموزان دبیرستان های کرمان و همچنین بررسی میزان ارتباط جنسیت، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش آموزان با رفتاردینی صورت گرفتهاست. سنجش میزان رابطه و همبستگی هر کدام از رفتارهای دینی با رفتار دینی دیگر نیز از جمله اهداف این پژوهش بوده است. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی و ابزار جمع آوری، پرسشنامه محقق ساخته بود که با توجه به فروع دین متناسب با سن نوجوان دبیرستانی طراحی گردید و روائی آن معادل 84/0 و پایانی آن ، 95/0 محاسبه شد. جامعه آماری مربوطه مشتمل بر 94 دبیرستان (50 دبیرستان دخترانه و 44 دبیرستان پسرانه) بوده که تعداد 27 دبیرستان دخترانه و پسرانه دولتی و غیرانتفاعی با روش نمونه گیری سیستماتیک از بین آنها انتخاب گردیده است و سپس با روش نمونه گیری تصادفی، تعداد 15نفر از دانش آموزان هر مدرسه جهت پاسخگویی به سؤالات پرسشنامه انتخاب گردیدند. تعداد کل دانش آموزان انتخاب شده معادل 405 نفر در نظر گرفته شد که از 405 پرسشنامه توزیع شده، تعداد 292 پرسشنامه برگشت داده شد و داده های آنها تحلیل گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از جداول فراوانی مطلق و فراوانی نسبی پاسخ های سؤالات پرسشنامه به منظور بررسی و شناسایی رفتار دینی دانش آموزان و با استفاده از ضرایب همبستگی اسپیرمن و پیرسرن به منظور کشف میزان ارتباط هر کدام از متغیرهای جنسیت، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش آموزان با رفتار دینی آنان و همچنین شناسایی میزانارتباط هر کدام از رفتارهای دینی با یکدیگر صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که 2/92% دانش آموزان رفتاردینی مطلوبی را از خود نشان می دهند وهمچنین بین رفتار دینی و نوع مدرسه و جنسیت دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد ولی بین رفتار دینی دانش آموزان و پایة تحصیلی آنان رابطه معنی داری وجود ندارد.

این پژوهش در راستای بررسی چگونگی اثرگذاری پنهان عوامل آموزشی بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان با رویکرد کیفی و با تلفیقی از روشهای مصاحبه پژوهی و تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. پنج مدرسه و سی دانش آموز به صورت هدفمند (با معیار زنجیره ای شاخص) انتخاب شده، و ابزار مصاحبه (از نوع نیمه رهنمودی) مورد استفاده قرار گرفته اند. تجزیه و تحلیل یافته ها بر مبنای تحلیل محتوای کیفی انجام شده، و کدگذاری یافته ها در سه مرحله کدگذاری باز، گزینشی و محوری صورت گرفته است. اعتبار و اعتمادپذیری یافته ها از طریق شیوه های کنترل اعضا، اجماع سه سویه، بازنگری ناظران و مصاحبه ها توسط پژوهشگر، تأمین شده است. یافته های پژوهش، حاکی از اثرگذاری پنهان عوامل آموزشیِ بررسی شده بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان در سطوح سه گانه (شناختی، عاطفی و رفتاری)، در دو وجه مثبت و منفی است. این اثرگذاری در قالب جدولهای مقاله، ترسیم و الگوی برآمده از یافته های پژوهش نیز با ارائه شروط مقدماتی (حضور دانش آموز در جوّ مدرسه)، لازم (تعامل دانش آموز با انواع عوامل پنهان مدرسه)، کافی (بروز انواع مقوله های مثبت و منفی پنهان عوامل آموزشگاهی موثر بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموز) و مکمل (فهرست راهکارهای کاهش تأثیرات مقوله های منفی و نیز تقویت تأثیر مقوله های مثبت پنهان مدرسه بر هویت اسلامی ایرانی)، چگونگی اثرگذاری عوامل پنهان آموزشگاهی بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان را تبیین کرده است. پیامد مثبت تحقق شروط چهار گانه بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان، حرکت دانش آموز در مسیر درک، گرایش و عمل به رفتارهای همسو با هویت اسلامی ایرانی است.