درخت حوزه‌های تخصصی

همه گیری بیماری کووید 19 در ابتدای سال میلادی 2020 در سراسر جهان و ایران، با توجه به لزوم رعایت مسائل بهداشتی و فاصله گذاریهای اجتماعی ، تعطیلی مراکز آموزشی و مدارس را در پی داشته است. لذا این مراکز ناگزیر به استفاده از فضاهای مجازی و کلاسهای غیرحضوری شده اند تا دانش آموزان امکان ادامه تحصیل داشته باشند. استفاده از شیوه های آموزش آنلاین و در فضای مجازی پیش زمینه هایی احتیاج دارد. فراگیران به جای حضور در مدرسه و کلاس درس، در فضای خانه به صورت مجازی با معلم و دیگر دانش آموزان با کمترین تعاملات درگیر آموزش هستند. در سبک جدید آموزش، لزوم توجه به عناصر متعدد از جمله نقش معلمان، مدارس والدین جهت تامین شرایط و امکانات برای رسیدن به اهداف تربیتی و آموزشی مورد نظر پر رنگ تر شده و نسبت به آموزش حضوری از تفاوتهایی برخوردار می باشد. توجه به مسائل اقتصادی جهت دستیابی به امکاناتی از قبیل تب لت، گوشی تلفن همراه، اینترنت ولزوم آمادگی معلمان و مدیران و آشنایی با فضاهای مجازی و... ، پیامدهای روانی- اجتماعی و عاطفی این دوران از اهمیت برخوردار می باشد، لذا استفاده و بررسی تجربیات دیگر جوامع و کشورها در این دوران می تواند راهگشا باشد. در این مقاله که به روش مروری و با مطالعه مقالات و موضوعات مرتبط در پایگاه های مختلف داده انجام شده است، ضمن بررسی مقایسه ای عناصر مشابه(معرفی طرح-معلمان-والدین-دانش آموزان) در تجربیات کشورهای اندونزی، چین و استرالیا و آلمان ، نکاتی در مورد عملکرد این کشورها مطرح شد، نتیجه اینکه هر کدام از این کشورها با توجه به زمینه و فرهنگ خود و میزان اهمیت مسائل آموزشی با این موضوع برخوردار کرده درصدد پیدا کردن راه حل می باشند

تفسیر نوین قرآن با محوریت معناشناسی نیاز مبرم پژوهش های قرآنی است. این پژوهش، به بررسی معنی-شناسی یکی از واژه های برجسته قرآن؛ یعنی واژه فجور پرداخته و برآن است تا با کمک دانش معناشناسی و تحلیل آیات به این پرسش ها پاسخ گوید: حیطه های معنایی واژه ی فجور در قرآن کریم چیست؟ جانشین ها و همنشین های معنایی آن در قرآن کدامند ؟ کدام واژگان در قرآن با واژه فجور در تقابل معنایی قرار دارند؟ با بررسی های به عمل آمده این نتیجه حاصل شد که در قرآن کریم واژه ی فجور در چهار حیطه ی معنایی فجر و فجور و انفجار و تفجیر به کار رفته که در هر چهار حیطه معنای شکافتن لحاظ شده است و این واژه در خصوص اعمال کسانی به کار می رود که پرده ی دیانت را دریده اند. این واژه بر محور جانشینی، دارای رابطه ی معنایی با مفاهیم فسق، کفر، فساد، جبّار، شقیّ و عصیّ است و از طرفی در تقابل شدید با مفاهیم تقوا، برّ، احسان و طاعت است. از رهگذر این پژوهش به دست آمد که به منظور درک مفهوم مفردات قرآنی توجه به معنای اساسی و نسبی، تشکیل شبکه معنایی واژگان در سطح روابط معنایی و تقابل های معنایی امری ضروری است و شیوه تحقیق در این نوشتار به روش کتابخانه ای و در تجزیه و تحلیل اطلاعات با استناد به قرآن کریم و تفاسیر آن، کتب روایی، لغوی و متون اسلامی معتبر استفاده شده است.

هدف این پژوهش طراحی الگوی صلاحیت های معلمی متناسب با ویژگی های جهانی و اعتبار سنجی آن از نظر متخصصان علوم تربیتی و معلمان نمونه است. روش انجام پژوهش آمیخته اکتشافی(کمی-کیفی) و جامعه آماری آن 167نفر از متخصصان علوم تربیتی و معلمان نمونه شهرتهران در سال تحصیلی 96-1395 و نمونه آماری 114 نفراست که 80 نفر آن معلمان نمونه و 34 نفر متخصصان علوم تربیتی میباشند که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. در این تحقیق ابتدا به صورت کیفی به تدوین ابزار ( پرسشنامه محقق ساخته ) و تحلیل محتوا اقدام و روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط صاحب نظران تایید و پایایی آن پس از اجرای مقدماتی از طریق محاسبه ضریب آلفای کرانباخ 98/0 محاسبه گردید و در مرحله دوم ( کمی) ابزار طراحی شده اجرا گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که صلاحیت های حرفه ای در پنج بعد شامل دانش حرفه ای ( دانش پداگوژی،برقراری ارتباط، تخصصی/ سازمانی و خودشناسی)، مهارت های حرفه ای(مهارت تدریس ، برقراری ارتباط موثر، کار تیمی ، فناورانه و ارزشیابی)، توانایی های حرفه ای (تفکر خلاق تفکر انتقادی،حل مسئله، توانایی ذهنی / تحلیلی، رهبری)، نگرش های حرفه ای ( یادگیری مادام العمر، نگرش معلمی،خود/دگرباوری مثبت، نگرش پیش کنشی،نگاه دمکراسی، دیدگاه دانش آموز محوری) و ویژگی های حرفه ای (اخلاقی، رفتاری، عاطفی، و ارتباطی) می باشد. بررسی آزمون خی دو نشان داد در تمامی این مؤلفه ها، مقادیر مشاهده شده و مورد انتظار با یکدیگر تفاوت معناداری دارد. نهایتاً، دانش برقراری ارتباط، دانش تخصصی و دانش خودشناسی بیشترین اهمیت را از نظر متخصصان علوم تربیتی و معلمان نمونه دارد.

زمینه و هدف: مطالعات نشان می دهند که افراد با آسیب شنوایی، دارای اختلالات اضطرابی از جمله هراس اجتماعی می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های اجتماعی در درمان هراس اجتماعی افراد آسیب دیده شنوایی انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه شاهد و پیگیری بود. از میان کلیه دانش آموزان آسیب دیده شنوایی 8 تا 18 ساله شهر اراک، 22 نفر که در پرسش نامه هراس و اضطراب اجتماعی Turner نمرات بالایی را به دست آوردند، انتخاب شدند و پس از همتاسازی، بر حسب هوش و سن به صورت تصادفی در دو گروه شاهد و آزمایش قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت دو ماه، 2 جلسه در هفته، آموزش دیدند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های Independent t و تحلیل کوواریانس، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: گروه آزمایش عملکرد بهتری در پس آزمون و همچنین، در موقعیت پیگیری (001/0 > P) نسبت به گروه شاهد داشت. بر اساس یافته ها، آموزش مهارت ها تأثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش هراس اجتماعی این افراد داشت. نتیجه گیری: با استناد به یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر، می توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت های اجتماعی می تواند به عنوان یک روش مداخله ای، در کاهش هراس اجتماعی افراد آسیب دیده شنوایی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف از این مقاله، مرور تحول رویکردهای برنامه درسی دانش آموزان کم توان ذهنی یا به عبارت دیگر ناتوان هوشی در سطح جهانی است. از آنجایی که محتوای برنامه درسی و چگونگی ارائه آن یکی از راه های بهبود آموزش و پرورش دانش آموزان کم توان ذهنی است، همگامی با تحول رویکردهای برنامه درسی در سطح جهانی بسیار ضروری است. در واقع کشورهای پیشرفته دنیا با تغییر رویکردهای خود در برنامه درسی دانش آموزان کم توان ذهنی به دنبال راه های بهتر، جهت آماده سازی آن ها برای زندگی مستقل در محیط های با کم ترین محدودیت هستند. در این مقاله رویکردهای برنامه درسی دانش آموزان کم توان ذهنی و مزایا و معایب هر رویکرد مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش مروری نشان داد که جدیدترین رویکرد در برنامه درسی دانش آموزان کم توان ذهنی ، رویکرد دسترسی به برنامه درسی عمومی است که اتخاذ این رویکرد با فراهم کردن شرایط و امکانات و تمهیدات لازم برای اجرای آن به بهترین شکل، دانش آموزان کم توان ذهنی را برای زندگی مستقل در محیط های با کم ترین محدودیت آماده می کند.

اهداف: هدف ارزش یابی اساتید که بخشی از آن به عهده دانشجویان گذاشته شده است، بهبود کیفیت تدریس و ارتقای سطح آموزش در دانشگاه است. در این راستا استفاده از فرم های ارزش یابی معتبر که منجر به شناخت مشکلات تدریس و یادگیری شود حایز اهمیت است. این پژوهش با هدف مقایسه ابعاد کیفیت تدریس با استفاده از پرسش نامه های ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی و نظرخواهی از دانشجویان انجام شد. ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی که در نیم سال دوم سال تحصیلی 91-1390 صورت گرفت، 251 دانشجوی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به شیوه سرشماری در مطالعه شرکت نمودند. ابزار پژوهش، پرسش نامه های ارزش یابی دانشجویان از کیفیت تدریس و نظرخواهی از دانشجویان بود. به منظور تحلیل داده ها از آزمون های T زوجی، T مستقل، آنالیز واریانس، مجذور کای، من- ویتنی یو، کروسکال والیس، ضریب همبستگی پیرسون و توکی استفاده شد. یافته ها: مقایسه نمره کلی ارزش یابی اساتید بر حسب درجه علمی اساتید و همچنین مقطع و رشته تحصیلی دانشجویان بین دو پرسش نامه تفاوت معنی داری نشان داد (05/0p<). رابطه بین حجم کار مربوط به هر درس و میزان علاقه به درس با نمره کلی ارزش یابی اساتید براساس پرسش نامه ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی معنی دار بود (001/0p<). نتیجه گیری: هر دو پرسش نامه از پایایی قابل قبولی برخوردارند، اما پرسش نامه ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی ابعاد چندگانه تدریس را بهتر نمایان می سازد و در نشان دادن نقاط ضعف و قوت کیفیت تدریس اساتید کارآمدتر است.

نظر به وجود رابطه بین سبک یادگیری افراد با سبک تدریس مرجّح آنان، مطالعه پیمایشی حاضر با هدف بررسی تأثیر سبک تدریس مرجح دانشجویان رشته علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد بر سبک یادگیری آنان انجام شد. 180 دانشجو از میان 500 دانشجو در سال تحصیلی1390-1389 از طریق جدول نمونه گیری مورگان، انتخاب شده و به پرسشنامه های سبک تدریس و سبک یادگیری پاسخ دادند. نتایج نشان داد که دانشجویان به سبک تدریس فعال گرایش دارند و سبک یادگیری غالب آنان نیز سبک همگرا و جذب کننده است. به علاوه، دانشجویانی که سبک تدریس فعال را ترجیح می دهند، سبک یادگیری آنان اغلب واگراست طبق یافته ها پیشنهاد می شود که استادان از روش های فعال تدریس استفاده کنند و در ضمن طراحی های تدریس خود شیوه های متفاوتی به کارگیرند تا دانشجویان در تمام شیوه های یادگیری مهارت پیدا کنند و با لحاظ شدن سبک های مختلف تدریس مرجح آنان، موجبات پیشرفت تحصیلی آنان فراهم شود.

مدرسه محیطی برای یادگیری و تربیت نسل آینده است. اگر محیط مدرسه تشویق کننده خلاقیت باشد، نسل آینده انسان هایی خلاق خواهند بود، حتی ویژگی های معماری بنای مدرسه، در کنار دیگر ویژگی های مدیریتی، می تواند به ایجاد یک مدرسه تشویق کننده خلاقیت بینجامد. هدف این تحقیق تحلیل نظریه های مختلف در زمینه یادگیری خلاق و بررسی تأثیر هنر بر خلاقیت افراد است تا معلوم شود محیط های هنری تا چه اندازه و چگونه بر خلاقیت دانش آموزان اثر می گذارند. مهم ترین سؤالات تحقیق عبارتند از:  1. آیا کاربرد هنر در مدرسه، بر میزان خلاقیت دانش آموزان موثر است؟  2. میزان تأثیر کاربرد هنر در کلاس های درس بر خلاقیت دانش آموزان چگونه قابل تفسیر است؟ در این پژوهش، یک مدرسه به تصادف از میان مدارس راهنمایی تحصیلی در منطقه یازده شهر تهران انتخاب و از میان کلاس های آن سه کلاس دوم راهنمایی به تصادف از میان آن ها انتخاب شد . با استفاده از روش تحقیق نیمه تجربی، ارتباط میان فضای هنری و خلاقیت دانش آموزان سنجیده شده است. از این سه کلاس ، کلاس اول نمونه شاهد، کلاس دوم نمونه ای که در آن تغییرات محیطی ایجاد شده، و کلاس سوم نمونه ای بود که علاوه بر تغییرات محیطی، دانش آموزان با آموزش ها و مفاهیم هنری نیز آشنا شدند. مدت انجام آزمون دو ماه بوده. برای سنجش خلاقیت از آزمون استاندارد تورنس، قبل و بعد از مدت مقرر استفاده شد. دستاوردهای پژوهش مبین آن است که محیط هنری بر خلاقیت دانش آموزان تاثیرگذار است، هرچند این تأثیر خطی نیست و در برخی موارد ناسازگاری هایی را نیز نشان می دهد. 

فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک جزء مهم از مرحله آموزش در کلاس های درس است. روش پژوهش با رویکرد آمیخته با طرح اکتشافی (مصاحبه های عمیق و اکتشافی با انجام عمل پالایش) انجام شد. در رویکرد کیفی، از روش هدفمند و برای تدوین پرسش نامه از مصاحبه با استادان گروه علوم تربیتی دانشگاه و مدیران ارشد و خبرگان آموزش و پرورش به تعداد 20 نفر استفاده شد. در رویکرد کمّی، از روش توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش را کلیّه مدیران مدارس ایران (105968 نفر) تشکیل می دادند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی- خوشه ای و بر اساس فرمول کوکران تعداد 383 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها به روش میدانی و از پرسش نامه محقق ساخته موانع و چالش های کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات با 75 سؤال و 14 مؤلفه استفاده شد. روایی صوری و محتوایی ابزار به تأیید متخصصان رسید و روایی همگرای آن با استفاده از ضرایب میانگین واریانس استخراجی (AVE) محاسبه شد که مقادیر AVE برای تمام مؤلفه ها بزرگتر از 5/0 بود. همچنین برای تمام مؤلفه ها، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بالاتر از 7/0 محاسبه و تأیید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج نشان داد که موانع و چالش های کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای چهارده مؤلفه (موانع ساختاری، موانع آموزشی، موانع منابع انسانی، موانع  تجهیزات و مواد آموزشی، موانع مدیریتی، موانع خدمات پشتیبانی معلمان، عدم آمادگی شناختی معلمان، عدم تربیت معلمان برای تدریس در الگوی نوین تدریس، موانع انگیزشی، موانع فرهنگی، موانع اقتصادی، موانع اجتماعی، موانع سازمانی و موانع فردی) است که مؤلفه عدم تربیت معلمان برای تدریس در الگوی نوین تدریس دارای بیشترین سهم و مؤلفه موانع فردی دارای کم ترین سهم است. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک دو نرم افزار SPSS20 و  PLS انجام شد.

زمینه و هدف: مشکلات رفتاری-هیجانی دانش آموزان با نرخ بالایی از معضلات اجتماعی همراه است و برای معلمان، خانواده و خود کودکان مشکلات بسیاری را ایجاد می کند، بنابراین مستلزم توجه ویژه مسئولان و دست اندکاران تعلیم و تربیت است. در این راستا، حمایت و مداخله رفتاری مثبت، نوعی رویکرد آموزشی است که می تواند برای کاهش و حذف مشکلات رفتاری-هیجانی دانش آموزان راهگشا باشد. حمایت و مداخله رفتاری مثبت، رویکردی است برای افزایش رفتار اجتماعی، بهبود پیامدهای بلندمدت زندگی در آینده و کاهش رفتارهای چالش برانگیز که می تواند جایگزینی مناسب برای رویکردهای تنبیهی سنتی باشد. نتیجه گیری: به طورکلی می توان گفت رویکرد حمایت و مداخله رفتاری مثبت می تواند حس انگیزش را در دانش آموزان با مشکلات رفتاری-هیجانی افزایش داده و تاثیر مثبتی در کاهش رفتارهای مشکل آفرین، تنظیم هیجانی و پیشرفت تحصیلی این دانش آموزان داشته باشد. درواقع رویکرد حمایت و مداخله رفتاری مثبت می تواند راهکارهای غیرکارآمد در مدارس را تغییر دهد و محیطی مثبت و قابل پیش بینی برای دانش آموزان با مشکلات رفتاری-هیجانی فراهم کند. در این مقاله پس از بیان مقدمه ای کوتاه، تعریف رویکرد حمایت و مداخله رفتاری مثبت ارایه شده، سپس تاریخچه رویکرد حمایت و مداخله رفتاری مثبت آورده شده است. در ادامه ضرورت و اهمیت رویکرد حمایت و مداخله رفتاری مثبت، سطوح حمایت و مداخله رفتاری مثبت و کاربرد رویکرد حمایت و مداخله رفتاری مثبت برای دانش آموزان با مشکلات رفتاری-هیجانی در ایران ارایه شده و در پایان نتیجه گیری صورت گرفته است.

امروزه از آموزش و یادگیری به عنوان یک فرآیند منظم یاد می شود که به موجب آن لازم است علاوه بر تقویت مهارت ها و نگرش های دانش آموزان، از شیوه های جذاب و فعال، تدریس موثر و کارآمد استفاده کرد. موفقیت در این زمینه، نیاز به امکانات از قبل آماده شده دارد که بر اساس شناخت از فراگیران و برنامه ریزی برای ایجاد ارتباط بهتر در ظاهر و رفتار همانند استفاده از زیبائی های مناسب، مهارت فن بیان، خوش رفتاری، سخت گیری نکردن و ندادن تکالیف سخت، شاداب سازی کلاس از یک سو و از سوی دیگر بکارگیری روش های جذاب و فعال متناسب با درس مثل؛ استفاده از برنامه ریزی و طراحی آموزش مناسب، انگیزه سازی، ایجاد جو مطلوب و ارتباط موثر و پاسخگویی به نیازهای ویژه دانش آموزان، استفاده از فن آوری های نوین، تقویت مهارت استنباط، تقویت مهارت های تفکر، خوب گوش دادن، خوب خواندن، خوب سوال کردن، بارش مغزی، روش اکتشافی (مکاشفه ای)، روش مسأله ای، واحدها و بازی و ... با اجرایی متناسب با درس و از جمله درس عربی دارد که نگارنده با تجزیه و تحلیل مختصری،به این نتیجه رسید که با استفاده از شیوه های فوق می توان دانش آموزان کنجکاو را مشتاق دانش نمود و راه را برای یادگیری پایدار، آسان نمود به ویژه اگر در استفاده از این روش ها، خلاقیت و بازی چاشنی کار قرار گیرد.کلید واژه ها: روش های جذاب، فعال، تدریس، یادگیری، درس عربی