درخت حوزه‌های تخصصی

موضوع این مقاله، سنجش دین¬داری و در حوزه جامعه¬شناسی دین قرار دارد. در این نوشتار، با اذعان به سابقه¬ی بیش از پنجاه ساله¬ی مطالعات تجربی و میدانی انواع، میزان و تغییرات دین¬داری، ضمن بیان گونه¬شناسی هیل و هود از مقیاس-های غربی سنجش دین¬داری، مهمترین انتقادات مربوط به مقیاس¬های مزبور نیز مطرح شده است. سپس برخی از مدل¬های داخلی سنجش تجربی دین¬داری معرفی و مورد ارزیابی انتقادی قرار گرفته و پس از آن نیز مدل مورد استفاده در سنجش دین¬داری در این پیشنهاد شده است. در ادامه، در مبحث روش تحقیق از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه به عنوان مناسب¬ترین روش و ابزار برای گردآوری و تحلیل اطلاعات مورد نیاز این تحقیق یاد شده است. جمعیت آماری شامل دانشجویان دانشگاه آزاد و دولتی شهر قم و حجم نمونه نیز براساس فرمول کوکران 334 نفر برآورد شده است. در مجموع، نتایج به دست آمده نشانگر التزام نسبتاً بالای پاسخگویان به اعتقادات دینی، اخلاق و تکالیف فردی و در مقابل التزام نسبتاً پائین آنها به عبادت جمعی، احکام سیاسی، تعظیم شعائر دینی و مشارکت دینی است. این یافته¬ها بیانگر گرایش به دین¬داری باطنی (التزام به ابعاد و نشانه¬های فردی دین)، در مقابل دین¬داری اجتماعی (التزام نسبت به ابعاد و نشانه¬های جمعی دین)، است.

نویسنده بر این مسئله تاکید دارد که فقر پدیده ای نیست که بتوان آن را از بستر اجتماعی و فرهنگیای که در آن به سر میبرد مجزا کرد و به این علت نمیتوان در مورد آن با زبان یکسانی صحبت کرد که هم اکنون در اکثر نوشته هایی که با این معضل دست و پنجه نرم میکنند به چشم میخورد. فقر در هر جامعه ای معنای خاص خویش را دارد و فقرزدایی نیز درفرهنگ ها و جوامع مختلف راه و روش خاص خود را می طلبد. برای آنکه ریشهکنی فقر سنتی به پدید آمدن فقر مدرن نینجامد، باید ابتدا به زبان مناسب، یعنی زبانی که توانایی توصیف آنچه در هر جامعه ای فقر به شمار میرود دسترسی یافت.

" این تصور دورکیم که درجه انسجام اجتماعی با میزان خودکشی رابطه معکوس دارد، نقطه شروعی برای نظریه خودکشی گیبس و مارتین است؛ بنابراین، نظریه انسجام منزلتی گیبس و مارتین مبتنی بر نظریه خودکشی دورکیم است. از دیدگاه این نظریه، که بر حسب پنج اصل موضوعه بیان گردیده است، میزان خودکشی تابعی است از درجه انسجام منزلتی یک جمعیت. نظریه گیبس و مارتین به‌طور گسترده‌ای مورد آزمون تجربی واقع شده است و اغلب این تحقیقات که عمدتًا از داده‌های در سطح کلان و داده‌های طولی استفاده نموده‌اند، اصول موضوعه این نظریه را تایید نموده‌اند. از این‌رو، با توجه به اینکه این نظریه به زبان فارسی معرفی نشده است، در این مقاله سعی گردیده ضمن معرفی استخوانبندی اصلی این نظریه، بر روی یکی از جنبه‌های آن، یعنی میزان مشارکت زنان در نیروی کار، به عنوان شاخصی از تضاد نقش برای تبیین خودکشی زنان تاکید شود. گیبس معتقد است که این نظریه به لحاظ قابلیت آزمون، دامنه و دقت پیش‌بینی بر نظریه‌های جایگزینی چون نظریه دورکیم و هنری و شورت تفوق دارد.

مقاله حاضر به مطالعه رابطه بین مصرف به عنوان یکی از مهم ترین مؤلفه های دنیای مدرن و تحصیلات با اتکا بر آرای بوردیو پرداخته است. آنچه در این تحقیق با عنوان مصرف فرهنگی از آن یاد شده است شامل استفاده از تلویزیون، ماهواره، کتاب، نشریه، روزنامه، موسیقی، سینما، تئاتر، رادیو، اینترنت و مانند آن بوده است. یافته های این تحقیق، حاصل مطالعه یک پروژه ملی بوده که در سال 1388 در سطح استان های کشور اجرا گردید و با کمک روش تحلیل ثانویه به انجام رسیده است. نتیجه نهایی این پژوهش تأییدکننده وجود رابطه و تأثیرگذاری سطح تحصیلات بر نوع و میزان مصرف فرهنگی بوده است. سطح تحصیلات افراد قوی ترین همبستگی را به ترتیب با استفاده از اینترنت، امکانات بصری و سینما نشان داد. از نظر میزان استفاده از کالاهای فرهنگی مشاهده گردید که افراد با قرار گرفتن در رده های تحصیلی مختلف به میزان های متفاوتی به مصارف فرهنگی روی می آورند و سطح تمایزات گوناگونی را تجربه می نمایند که رده تحصیلی بیسواد و کمتر از ابتدایی بیشترین تمایز و تفاوت را به لحاظ میزان مصرف کالاهای فرهنگی مختلف نسبت سایر رده ها دارد. همچنین درصد تمایزیافتگی برای کتاب چاپی و روزنامه نشان می دهد که این دو کالای فرهنگی بالاترین میزان تمایزیافتگی را در افراد ایجاد می کنند؛ به بیان دیگر افراد طبق رده بندی تحصیلی شان در استفاده از این دو کالا بیش از سایر کالاها از یکدیگر متمایز گشته اند. همچنین بیشترین تفاوت بین رده های تحصیلی از نظر میزان مصرف کالاهای فرهنگی، بعد از مطالعه کتاب و روزنامه در میزان استفاده از نشریه غیر روزانه و اینترنت بوده است

مقدمه: بیماران بر اساس حق استقلال فردی می توانند پس از دریافت اطلاعات کامل، آگاهانه و داوطلبانه از درمان یا ادامه ی آن امتناع نمایند. این پژوهش با هدف شناسایی دلایل امتناع از درمان، میزان امتناع و آگاهانه بودن امتناع از درمان انجام شد. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی بود. جامعه ی پژوهش تمامی 135 بیمار امتناع کننده از درمان در بیمارستان های آموزشی شهر کاشان (به استثنای مرکز روانپزشکی) در سه ماهه ی تابستان 1389 بودند. داده ها به وسیله ی پرسش نامه ای شامل 35 سؤال که روایی و پایایی آن کنترل شده بود، به روش مصاحبه جمع آوری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با آمار توصیفی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: مهم ترین دلایل ترخیص با رضایت شخصی بیماران، نداشتن شرایط روحی مناسب (83 درصد)، کیفیت کم مراقبت ها (49 درصد) و توصیه ی دوستان و خویشاوندان (5/35 درصد) بود. در رابطه با ابعاد اخذ رضایت آگاهانه در ترخیص با رضایت شخصی، بیماران معتقد بودند که ارایه ی اطلاعات به ایشان در 2/64 درصد موارد، قابل درک بودن فرم ترخیص با میل شخصی در 2/69 درصد موارد و تعامل و ارتباط پزشک با بیمار در زمان دریافت رضایت نامه ی ترخیص با میل شخصی در 72 درصد موارد، مناسب یا به طور تقریبی مناسب بوده است. نتیجه گیری: بهبود شرایط روحی بیمار و ارتقای سطح کیفی خدمات پزشکی و امکانات درمانی می تواند منجر به کاهش میزان ترخیص با رضایت شخصی شود. به منظور بهبود کیفیت اخذ رضایت نامه، ترخیص با رضایت شخصی، لازم است سایر گزینه های درمانی به همراه منافع و عوارض هر یک و همچنین محتویات فرم رضایت نامه برای بیماران توضیح داده شود و پزشکان ضمن پی بردن به دلایل امتناع بیماران از درمان و درک آن ها، سعی در برطرف نمودن دلایل و منصرف نمودن بیمار نمایند.

کیفیّت زندگی در ایران بویژه در بین زنان، در وضعیّت مطلوبی نیست. با توجه به اینکه تحقق کیفیت زندگی در شاخص های عینی و ذهنی، پیوند نزدیکی با آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی شان دارد، این تحقیق تلاش کرده است تا رابطه آگاهی از حقوق شهروندی و کیفیت زندگی را مورد بررسی قرار دهد. روش انجام پژوهش، پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق، زنان 25-44سال شهر شیراز می باشد که 400 نفر به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق جهت سنجش کیفیت زندگی، پرسشنامه کیفیّت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL) است و ابزار تحقیق جهت سنجش آگاهی از حقوق شهروندی، پرسشنامه پژوهشگر ساخته و مشتمل بر سه بُعد حقوق مدنی، حقوق سیاسی و حقوق اجتماعی با استناد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است که با استفاده اعتبار محتوا تعیین اعتبار شده و با استفاده از آزمون مجدّد، تحلیل پایایی گردید. نتایج توصیفی تحقیق نشان می دهند، کیفیّت زندگی زنان در سطح متوسّط است. نتایج تحلیلی تحقیق نشان دادند، رابطه معنادار و مثبتی بین آگاهی از حقوق شهروندی و کیفیت زندگی وجود دارد. به علاوه، در بین متغیّرهای زمینه ای و جمعیّتی، تنها متغیّر تحصیلات دانشگاهی رابطه معناداری با کیفیت زندگی دارد. نتیجه گیری این تحقیق این است که در راستای ارتقای کیفیّت زندگی زنان باید آگاهی آنان از حقوق شهروندی شان که در قانون اساسی کشور انعکاس یافته است، افزایش یابد.

هدف مقالة حاضر شناسایی، توصیف و تحلیل جایگاه محتوای دیجیتال اسلامی در خط مشی های «فناوری اطلاعات و ارتباطات» (فاوا) در ایران در سال های 1381 تا 1386 است؛ در تحلیل خط مشی های فاوا از مدل خط مشی گذاری فرایندی استفاده شده است. از جمله اهداف دولت جمهوری اسلامی ایران در برنامه های توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، توسعة استفاده و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش های مختلف کشور است. بدین منظور، با توجه به انگیزه های دولت و پس از ابلاغیه «سیاست های کلی نظام در بخش شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای» در سال 1380 گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران در دستور کار سیاست های کلان دولت قرار گرفت. در سال 1381 برنامة اصلاح فرآیندها، روش های انجام کار و توسعه فناوری اداری به عنوان یکی از برنامه های هفت گانه اصلی ایجاد تحول در نظام اداری کشور و نیز، آیین نامه ای تحت عنوان توسعه کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات با نام اختصاری «تکفا» توسط هیئت وزیران تصویب شد و از سال 1383 اجرایی گردید. در سال 1385 برنامه تسما (تولید و ساماندهی محتوای الکترونیکی ایران) طرح و در سال 1389طرح تکفا 3 مطرح شده است. تحلیل و ارزیابی خط مشی های محتوایی فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال های گذشته بر اساس یک مدل علمی و کلان به لحاظ هزینه ملی و اثر گذاری قطعی بر آینده فرهنگ و ارتباطات در کشور از اهمیت خاصی برخوردار است. بررسی این سیاست ها در قالب شش سؤال اصلی مدل فرایندی نشان می دهد که توسعه و پیشرفت در حوزة فناوری اطلاعات و ارتباطات نیازمند دو بال زیرساخت و محتواست که این دو بال در کنار هم سبب توسعه و پیشرفت خواهند شد. در جمهوری اسلامی ایران و در برنامه توسعه و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات نگاه غالب به حوزه زیرساخت معطوف بود و عملاً حوزه محتوای الکترونیکی بومی و بالطبع حوزه محتوای دیجیتال اسلامی، مغفول ماند که این مقاله بر اساس مدل تعیین شده، به بررسی محتوای دیجیتال اسلامی در میان برنامه های فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور بین سال های 81 تا 86 خواهد پرداخت.

نهضت مشروطیت جامعه ایران را دستخوش تحولی عمیق کرد و نوعی تغییر نگرش در حیات معنوی ایرانیان را سبب شد. انعکاس این تحولات را می توان در شعر عرصه مشروطه ملاحظه کرد. برای نخستین بار عناصر سیاسی و اجتماعی‘ به عرصه شعر راه یافت و معضلات اجتماعی از دیدگاه نو‘ نقادانه مورد بررسی قرار گرفت. مفاهیمی چون آزادی‘ بیداری‘ پیشرفت‘ طبقات اجتماعی و نیز پدیده های ناخوشایند اجتماعی و کاستیهای موجود زندگی مورد ملاحظه قرار گرفت و به مضمون و محتوای شعر بدل گردید.

هدف محوری پژوهش حاضر، «تبیین عوامل اجتماعی مؤثر بر جلب مشارکت شهروندان در تفکیک و جمع آوری زباله های خانگی، در منطقه 13 شهرداری تهران» است. در مبانی نظری تحقیق، نظریات اندیشمندان را به سه رویکرد جامعه شناختی، روانشناختی و رویکرد ترکیبی تقسیم کرده، به بررسی نظرات نظریه پردازان مختلف و پیشینة تجربی و در نهایت نظریه لرنر، اینگلهارت و هومنز به عنوان چارچوب نظری و براساس آن به تدوین مدل نظری و فرضیات پرداخته شد. روش تحقیق حاضر اسنادی و پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعة آماری تعدادی از خانوارهای ساکن منطقة 13 شهرداری تهران است که (381) خانوار به عنوان حجم نمونه تعیین شده است. نمونه ها ابتدا با روش نمونه گیری خوشه ای مشخص و در مرحلة بعد بر اساس نمونه گیری سهمی، سهم هر محله برای توزیع پرسشنامه تعیین گردید. برای سنجش اعتبار(روایی) پرسشنامه، از اعتبار صوری و برای سنجش پایایی، از یک تحقیق مقدماتی استفاده شد، در این تحقیق مقدماتی گویه ها (ضریب آلفا89/0) از پایایی بالایی برخوردار بودند. عمده ترین یافته های تحقیق: بین سن، وضعیت تأهل و میزان مشارکت شهروندان در تفکیک و جمع آوری زباله های خانگی (با 95 درصد اطمینان) رابطة معناداری وجود دارد. همچنین بین جنس، سطح تحصیلات، وضعیت فعالیت، نحوة آموزش، تأثیر رسانه های گروهی، رضایت از خدمات شهری، اعتماد اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی، احساس فایده مندی و باور به سودمندی و میزان مشارکت شهروندان (با 99 درصد اطمینان) رابطة معناداری وجود دارد.

"در مقاله حاضر موضوع خرید از سه رویکرد بررسی می‏شود. رویکرد اول مطالعات جامعه شناختی است که در آن خرید، صرفا بخشی از موضوع مطالعه جامعه شناسی است. در این رویکرد بیشتر بر گونه‏شناسی خریداران تأکید ‏می‏شود. در رویکرد دوم، خرید با مقوله عام‏تری به نام مصرف بهم می‏آمیزد. در این رویکرد به طور ویژه از والتر‏بنیامین یاد می‏کنیم. در نگاه او مراکز خرید، فضاهایی برای سلطه بیشتر سرمایه‏داری‏اند. در رویکرد سوم یعنی رویکرد مطالعات فرهنگی به موضوع خرید پرداخته می‏شود. خرید تا اندازه‏ای از موضوع مصرف استقلال می‏یابد و نگاه به خرید، مثبت، خلاق و سازنده می‏شود. نتیجه آنکه، خرید در مطالعات فرهنگی نشان دهنده حرکت بنیادی در اصول ساختاری جامعه از تولید به مصرف است. خرید قلمرویی از کنش اجتماعی، تعامل و تجربه است که تا اندازه زیادی رفتارهای زندگی روزمره مردم شهری را ساخت می‏دهد. "

پژوهش حاضر با عنوان«بررسی عوامل اجتماعی موثر بر میزان اعتماد اجتماعی در بین اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن در سال 89-1388»است.هدف این پژوهش شناخت عوامل تاثیر گذار بر میزان اعتماد اجتماعی در بین اعضای هیات علمی و دستیابی به یک الگوی نظری تحلیلی می باشد که با استعانت از نظریه های مرتبط،عوامل مهم و اثر گذار مورد بررسی قرار می گیرد. پژوهش حاضر با طرح پرسشهایی،به تحلیل و تبیین موضوع پژوهش پرداخته است.روش تحقیق این پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات،پرسشنامه است.نمونه مورد مطالعه 180 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن هستند که با روش نمونه گیری خوشه ای و در نهایت با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شده اند.برای آزمون مدل نظری تحقیق از نرم افزار لیزرل استفاده شده است. نتایج این پژوهش بر وجود یک الگوی رابطه آماری مستقیم بین متغیر های مستقل و متغیر وابسته حکایت دارد.به عبارت دیگر رابطه معنی داری و مستقیم بین متغیر های مستقل شامل سنت گرایی، تحصیلات و درآمد با متغیر وابسته میزان اعتماد اجتماعی وجود دارد. همچنین نتایج الگو سازی معادلات ساختاری حکایت از رابطه بین متغیر های مستقل و متغیر وابسته است،که با توجه به شاخصهای الگو سازی می توان استدلال کرد که مدلهای ارائه شده از برازش خوبی برخوردار بوده و انطباق مطلوبی بین مدل به تصویر درآمده و یا مدل ساختاری شده با داده های تجربی فراهم گردیده است به عبارت بهتر متغیرهای فوق صلاحیت لازم را جهت استفاده در قالب یک مدل نهایی پژوهش را دارند.

این پژوهش بر اساس اندیشه های آیت الله جوادی آملی به ارائه الگوی ارتباطی روحانیت با نسل سوم انقلاب، جوانان پرداخته است. برای دستیابی به چنین الگویی از روش تحلیلی، یعنی؛ تحلیل به مؤلفه های معنایی، استفاده شده است؛ بدین ترتیب، ابتدا مؤلفه های معنایی روحانیت و نسل جوان استخراج و سپس با قرار دادن آنها در کنار یکدیگر الگوی ارتباطی مطلوب ارائه می شود. بر پایه انسان شناسی ایشان، در ارتباطات انسانی، سه الگوی ارتباطی، «متدانی»، «متعارف» و «متعالی» قابل تصویر است. بنابراین، الگوی مطلوب در قالب ارتباط متعالی، که هدف این پژوهش است، مورد واکاوی قرار گرفته است. ایشان در این الگو، علاوه بر توجه به ساختار شخصیت روحانی بر پایه الگوی ارتباط متعالی و عضویت گروهی آنها، ویژگی های دوران جوانی را نیز مورد توجه قرار می دهند و بر این باورند که روحانیت با مراعات دو عنصر محوری، یعنی، «عقلانیت» که ناظر به محتوای پیام است و «صداقت» که ناظر بر نحوه ارائه پیام است، می تواند با نسل جوان ارتباط مطلوب برقرار کند. در این الگو، با توجه به رسالت های روحانیت و ویژگی های نسل جوان، عقلانیت اقتضا می کند روحانی در ارتباط با نسل جوان، به مؤلفه هایی همچون: شناساندن هویت جوان، آموزه های دینی، ترغیب به عقل مداری، علم آموزی، مراقبت از نفس، توجه به شبهات ذهنی، و ارائه الگوهای سازنده، عطف توجه نماید. همچنین با توجه به مفهوم «صداقت»، شایسته است روحانی، در تعامل با نسل جوان فصاحت بیان، ادب در گفتار، عطوفت و مهربانی در ارائه دین، بلاغت در کلام و برخورد محبت آمیز، را رعایت نماید.

نظریه فشار عمومی رابرت اگنیو طی دو دهه گذشته به دلیل توجه به جنسیت از اعتبار قابل توجهی برخوردار شده است. بر اساس این نظریه علت تفاوت های جنسیتی در رفتارهای انحرافی را باید به فشارهایی مربوط دانست که زنان و مردان در زندگی با آن مواجه هستند. همچنین علت تفاوت نرخ رفتارهای انحرافی زنان و مردان به احساسات منفی مانند افسردگی و خشم نیز بر می گردد. در تحقیق حاضر، هدف این است که توانایی نظریه فشار اگنیو در تبیین رفتارهای انحرافی دانشجویان دانشگاه مازندران به بوته آزمون گذارده شود. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 426 نفر به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق به صورت پیمایشی بوده و داده ها با استفاده از پرسش نامه گرد آوری شدند. نتایج حاصل از کاربست آزمون های آماری نشان می دهد که بین دختران و پسران از لحاظ میزان رفتار انحرافی (وندالیسم، سرقت، مصرف مواد، پرخاشگری و تقلب) تفاوت معنادار وجود دارد. اما در تجربه احساسات منفی تفاوت معناداری بین آن ها وجود ندارد. نتایج تحقیق شواهد اندکی را در تأیید فرضیات نظریه اگنیو نشان می دهد، اما فرضیات مبتنی بر اثر فشار بر احساسات منفی را تا حدودی تأیید نموده است. در رابطه با کم اثر بودن نظریه فشار در تبیین رفتارهای انحرافی باید به مجموعه ای از عوامل از جمله ویژگی فشار، ویژگی جامعه آماری، زمینه اجتماعی متفاوت اشاره داشت.

" مهم ترین دستاورد بشر در قرن بیستم افزایش امید به زندگی بود. در ایران براساس آخرین آمار سرشماری کشور، جمعیت سال مندان بالای 60، سال نزدیک به 4 میلیون نفر بوده است. گروهی از این جمعیت سال مند، افراد شاغل در بخش دولتی بودند که اکنون به مرحله بازنشستگی رسیده اند. بازنشستگان در مقایسه با دیگران عموما از وقت آزاد بیشتری برخوردارند و گذران این وقت آزاد برای آنان اگر به صورت مفید و رضایت بخش نباشد، عمدتاً کسالت، افسردگی و ناامیدی به دنبال خواهد داشت. بررسی چگونگی دسترسی و بهره مندی این قشر از جامعه به این گونه فعالیت ها، به منظور سامان بخشیدن به این اوقات، یک اولویت به نظر می رسد. به این منظور مطالعه ای با حضور 384 نفر از بازنشستگان کشوری شهر تهران با استفاده از پرسش نامه طراحی و اجرا شد. دسترسی به بستگان و آشنایان با 65.9 درصد، و سینما با 9.4 درصد، به ترتیب بیش ترین و کم ترین فراوانی را داشت؛ این در حالی است که بهره مندی از این دو فعالیت به ترتیب 72.7 و 3.1 درصد بود. در تجزیه و تحلیل چند متغیره بهره مندی از دیدار بستگان با هیچ کدام از فاکتورهای تحت بررسی ارتباط معنی داری یافت نشد. حال آن که بهره مندی از سینما با جنسیت بازنشستگان رابطه معنی داری داشت (P=0.002) به طوری که زنان بیش تر از سینما بهره مند شده بودند. در بین عوامل مختلف شغل پس از بازنشستگی، حقوق ماهیانه و مقدار فراغت طی 24 ساعت بیش ترین ارتباط را با خدمات ویژه اوقات فراغت داشت. علی رغم تمام این مسائل به نظر می رسد عدم برنامه ریزی صحیح برای زمان فراغت مهم ترین نقش را در این هنگام ایفا می کند."