درخت حوزه‌های تخصصی

مقاله حاضر که بخشی از نتایج طرح « ارزیابی سریع وضعیت سوء مصرف مواد در ایران (1)» است (سازمان بهزیستی : 1377 )، با هدف شناسایی توصیفی و تحلیلی برخی از عوامل زمینه ای در شکل گیری وتداوم مصرف مواد مخدر بین جمعیت نمونه مورد مطالعه در 10 استان کشور، با تأکید بر روند شکل گیری وآغاز مصرف مواد مخدر، ابتدا به طور عام به بررسی رفتارهای مرتبط با این پدیده معضل آفرین در قالب متغیرهایی چون مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر مورد مصرف، نوع وشیوه مصرف، موقعیت شروع مصرف، سن شروع مصرف، علت شروع آن وبرخی دیگر از عوامل مؤثر در الگوی شروع مصرف مواد مخدرمی پردازد . افزون براین، به طوراخص، ویژگیهای مربوط به الگوی شروع مصرف مواد مخدردر زنان جمعیت نمونه نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج به دست آمده از بررسی حاضر که 1456 نفر معتاد را (هر استان 150 نفر) در بردارد، می توان چند نکته قابل تأمل از آن استنباط کرد؛ نخست این که مصرف موادی مانند سیگار والکل نقش بسزایی درگرایش به سوی مصرف مواد مخدر ایفا می کند . دوم ، خانواده، گروه همسالان، وبرخی محیطهای اجتماعی – پارکها، قهوه خانه ها، سرباز خانه ها وزندان – می توانند سبب افزایش آسیب پذیری دربرابر گرایش به مصرف مواد مخدرواعتیاد شوند .سوم ، گرایش به تجربة مصرف مواد مخدر، به دلایل روانی واجتماعی، درگروه های سنی نوجوانان وجوانان بیش از سایر مقاطع سنی وجود دارد . چهارم ، یا فته های پژوهش حاضر نشان می دهند که برخی تفاوتهای کلی بین الگوی شروع به مصرف مواد مخدربین زنان و مردان به چشم می خورد، که در بیانی مختصر، می توان اذعان کرد که مردان بیشترتحت تأثیر عوامل اجتماعی و زنان بیشتر تحت تأثیر عوامل فردی به مصرف مواد مخدر روی می آورند . با توجه به اطلاعات موجود ، به طور ضمنی می توان نتیجه گرفت که شدت آسیب پذیری زنان در محیطهای خانوادگی درقبال اعتیاد به مواد مخدر بیشتر از مردان است . به این ترتیب، پیشنهادمی گردد که برنامه ریزان فرهنگی واجتماعی وسازمانهای مسؤول مبارزه بامواد مخدر بیش ازسایر گروه ها، برای نوجوانان ، جوانان وزنان اهمیت ویژه ای قایل شوند و، درگام نخست، این گروه های اجتماعی را به عنوان گروه هدف برگزینند . از سوی دیگر، به نظر می رسد که به تلاشی جدی برای سالم سازی محیطهای اجتماعی از طریق ابزارهای فرهنگی و ارشادی به جای ابزارهای نظامی واجباری نیاز است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه انگیزش پیشرفت و سن با سبک رهبری مدیران مدارس ابتدایی شهر تهران انجام شد. به این منظور 430 نفر از مدیران مدارس ابتدایی شهر تهران انتخاب و مطالعه شدند. این نمونه به صورت تصادفی از مناطق مختلف نوزده گانه آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. در بخش سبک رهبری از پرسشنامه توصیف رفتار رهبر استفاده شد. در پژوهش حاضر روایی پرسشنامه سبک رهبری 76/0 که برای سبک رابطه مداری 62/0 و برای سبک وظیفه مداری 67/0 محاسبه شده است. برای سنجش انگیزش پیشرفت نیز از پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس، استفاده شد. در این پژوهش نیز برای سنجش روایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و مقدار آلفای محاسبه شده 74/0 است که نشان دهنده روایی بالای ابزار است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری رگرسیونِ چند گانه استفاده شد. نتایج حاصله حاکی از وجود رابطه(منفی) انگیزش پیشرفت و سبک رهبری است. ضرایب رگرسیونی منفی در هر دو معادله رگرسیونی با متغیرهای رابطه مداری و وظیفه مداری سبکِ رهبری، نشان دهنده همبستگی معکوس بین انگیزش پیشرفت و سبک رهبری است و با افزایش انگیزش پیشرفت، ابعاد وظیفه مداری و رابطه مداری مدیران کاهش مییابد. لذا می توان اذعان داشت، با افزایش انگیزشِ پیشرفت، سبک رهبری به سمتی گرایش پیدا می کند که تأکید کمتری بر رابطه مداری و وظیفه مداری دارد و به سمت سبک رهبری تفویضِ اختیار متمایل می شود.

این تحقیق به هدف تدوین و اعتباربخشی یک الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه مدل ذهنی انجام شد. نظریه مدل ذهنی، یکی از نظریه های حوزه روانشناسی شناختی است که به تبیین نحوه استدلال و شناخت در انسان می پردازد. در این تحقیق با استفاده از روش تحقیق آمیخته، الگویی برای طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه مدل ذهنی تدوین شده و سپس مورد اعتباریابی قرارگرفت. در روش تحقیق کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی با طرح استقرایی و همچنین از روش طراحی و تدوین الگو استفاده شد. پس از تهیه چهارچوب اولیه مفهومی و سپس الگوی اولیه طراحی آموزشی، با استفاده از نظر صاحب نظران به بررسی میزان اعتبار درونی آن اقدام گردید و بعد از آن الگوی نهایی تدوین شد. در بخش کمی نیز برای رواسازی و اعتباربخشی بیرونی الگوی تدوین شده از روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. آزمودنی ها عبارت بودند از دانش آموزان سال سوم متوسطه که به روش نمونه گیری در دسترس از بین مدارس شهرستان سردشت انتخاب شدند. در هر گروه تعداد 16 نفر به روش همتاسازی قرار داده شدند. درس سوم کتاب فیزیک برای طراحی آموزشی انتخاب شد که پس از طراحی کردن آن براساس الگوی تدوین شده در گروه آزمایش آموزش داده شد. گروه کنترل نیز به روش مرسوم آموزش دیدند. در پایان نتایج آزمون های پیشرفت تحصیلی و آزمون حل مساله در دو گروه با استفاده از آزمون تی وابسته و آزمون تحلیل کوواریانس باهم مقایسه شدند. نتایج حاکی از تفاوت معنی دار نمرات دوگروه در هر دو آزمون بود. بدین معنی که طراحی آموزشی مبتنی بر مدل ذهنی باعث بهبود میزان یادگیری و مهارت حل مساله در دانش آموزان شده بود.

مقدمه: این پژوهش با هدف تعیین رابطه ی هم وابستگی با دشواری های تنظیم هیجان در زنان شهر اصفهان انجام شد. روش: روش تحقیق به کار گرفته شده، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه ی زنان شهر اصفهان و نمونه مورد مطالعه 450 نفر از جامعه مورد نظر بودند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه سنجش هم وابستگی و مقیاس دشواری های تنظیم هیجان بود. داده های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان، تحلیل گردید. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که رابطه بین هم وابستگی با دشواری های تنظیم هیجان معنادار است. همچنین بین مؤلفه های دشواری تنظیم هیجان و هم وابستگی ارتباط چندگانه معناداری وجود دارد و مؤلفه های دشواری های تنظیم هیجان از طریق مؤلفه های هم وابستگی قابل پیش بینی است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، می توان بیان کرد که هم وابستگی متغیر مهمی در پیش بینی دشواری های تنظیم هیجان است.

ابزارهای متعددی برای سنجش جوانب مختلف خانواده طراحی شده که هرکدام از این ابزارها ابعاد متفاوتی را مورد بررسی قرار می دهد. از آنجایی که ابزار واحدی برای سنجش تمام ابعاد خانواده وجود ندارد، از این رو بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه های خانواده، به منظور استفاده در پژوهش ها، نقش مهمی در پژوهش های با محوریت خانواده ایفا می کند. جامعه آماری این پژوهش، شامل دانش آموزان دبیرستانی پایه های سوم و پیش دانشگاهی شهر شیراز و نمونه مورد مطالعه شامل340 دانش آموز دبیرستانی (170دختر و 170پسر) به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این مطالعه، نسخه فارسی پرسشنامه پیوند والدینی پارکر (PBI) بوده است. در این پژوهش ویژگی های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه پیوند والدینی پارکر به وسیله تحلیل عامل تاییدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی از وضعیت محتوایی چهار عاملی حمایت کرده و پس از انجام اعتبار همگرا، بررسی ها نشان می دهد که پرسشنامه پیوند والدینی پایایی و اعتبار مطلوبی برای انجام پژوهش های روانشناختی را داراست و از آن می توان در پژوهش ها، خانواده درمانی و بهبود روابط خانواده استفاده نمود.

هدف: هدف مطالعه کیفی پدیدارشناختی حاضر، درک بسترها و پیامدهای طلاق از رویکرد تجربه ای زنان مطلّقه و چگونگی برخورد با این تجربه در زندگی بعد از طلاق است. برخلاف مطالعات اثبات گرایانه که مسئله ی طلاق را عمدتاً از منظر بیرونی مطالعه کرده و به عوامل بروز جدایی بین زوجین می پردازند، این مطالعه بر دریافت تجربه مند زنان از نگاه خودشان متمرکز شده و چگونگی تعامل آنها را با زندگی جدید واکاوی می کند. روش:این مطالعه، رویکرد نظری و روش شناسی پدیدارشناسی را برای آشکار سازی و بازنمایی تجربه ی طلاق از نگاه زنان مطلّقه به کار گرفته و فرآیند آن را از زبان سوژه های مورد مطالعه روایت می کند. روش نمونه گیری در این مطالعه از نوع هدفمند با حداکثر تنوع بوده و با نمونه ای هدفمند از زنان مطلّقه ی شهر تهران بر اساس معیار اشباع نظری مصاحبه ی کیفی صورت گرفته است. یافته ها: مطابق یافته ها عوامل زمینه ساز طلاق در چهار محور کلی بسترهای اقتصادی، بسترهای فردی روان شناختی، بسترهای ارتباطی و بسترهای اجتماعی فرهنگی دسته بندی می شوند. پیامدهای طلاق برای زنان مطلّقه نیز در سه عنوان پیامدهای فردی، پیامدهای اقتصادی و پیامدهای اجتماعی بررسی شدند. نتیجه گیری:براساس تجربه زیسته زنان مطلّقه دو بستر کلان (اجتماعی/ فرهنگی و اقتصادی) از یک طرف و دو بستر میانی و خرد (فردی و تعاملی) از سوی دیگر زمینه های بروز طلاق می باشند. در بخش شیوه های سازگاری زنان مطلقه نیز دو راهبرد کلی زندگی با خانواده ی پدری و تشکیل زندگی مستقل مطرح شدند.

روش شناسی جدیدی که از تلفیق روش های کمّی و کیفی تشکیل شده را «روش تلفیقی» نام نهاده اند. پس از آنکه انتقادات فراوانی به «روش کمّی» وارد شد، جنبش دوم روش شناسی با عنوان «روش کیفی» در دهه های90-1970میلادی گسترش یافت. این روش شناسی برخلاف روش شناسی اول که به کمیت گرایی و تجربه گرایی بها می داد، بیش تر بر آن شد تا نواقص و ایرادات وارده بر روش شناسی اول (که تا دهه1970 این روش شناسی غالب بود)، عدم توانمندی آن در پرداختن به ابعاد انسانی و کیفیت واقعیت های حیاتی انسانی بود را رفع نماید. جنگ پارادایمی بین محققان کمّی (اثبات گرایی و پسا اثبات گرایی) و کیفی (تفسیرگرایی،انتقادگرایی،فمنیسم و پست مدرنیسم) باعث شد که علوم اجتماعی به دنبال پارادایم جدیدی بیفتد. جنبش سوم روش شناسی، بر این اساس شکل گرفت که جهان واقعی را تنها از راه یک روش علمی (اثباتی یا تفسیری) نمی توان شناخت. لذا، به ترکیب دو جنبش روش شناسی کمّی و کیفی می پردازد. از دهه1990 میلادی موج سوم روش شناسی، «روش شناسی ترکیبی یا تلفیقی» نام گرفت.

زمینه: اعتبار تحلیل های چندسطحی با تأکید بر تفاوت های نظریه های اندازه گیری (رویکرد کلاسیک اندازه گیری و رویکرد نظریه جدید اندازه گیری (IRT)) به کمک داده های مختلف مورد پژوهشهای اخیر بوده است. هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر بدست آوردن میزان تأثیر مدارس بر نمرات کسب شده دانش آموزان شرکت کننده در آزمون تیمز پیشرفته 2008 بود. روش: برای دستیابی به هدف اصلی پژوهش از داده های مربوط به اجرای آزمون فیزیک تیمز پیشرفته 2008 که روند آموزش فیزیک پیشرفته دانش آموزان سال آخر متوسطه (پیش دانشگاهی) را مورد ارزیابی قرار می دهد، استفاده شد. جامعه آماری و گروه نمونه پژوهش حاضر، جامعه آماری و گروه نمونه پایه پیش دانشگاهی رشته ریاضی- فیزیک در آزمون فیزیک تیمز پیشرفته است که در سال تحصیلی 1387-1386 به اجرا در آمده است. حجم نمونه دانش آموزان ایرانی در این سنجش برابر 2556 نفر بوده است. یافته ها: نتایج تحلیل ها به طور کلی نشان داد که نخست تحلیل های چندسطحی نظریه سؤال- پاسخ (MLIRT) نسبت به تحلیل های چندسطحی نمره واقعی (MLTS) از قدرت بیشتری در آشکارسازی تفاوت بین مدارس برخوردار است. دوم آنکه، میزان تفاوت بین مدارس شرکت کننده در آزمون ریاضیات تیمز پیشرفته که در شاخص ICC (همبستگی درون رده ای) منعکس شده است در تحلیل های MLIRT بسیار زیاد است. بحث و نتیجه گیری: نخست آنکه، در نظر گرفتن خطای اندازه گیری تک تک سؤالات در تحلیل ها در چارچوب بیزی و با استفاده از نمونه گیری گیبس به طور چشمگیری توانمندی تحلیل های چندسطحی را بهبود می بخشد و افزایش معنادار نسبت واریانس تبیین شده را در پی خواهد داشت. دوم آنکه، تفاوت و تبعیض آموزشی بین مدارس زیاد است که این امر عمدتاً ناشی از متغیرهای در سطح مدرسه (نظیر متغیرهای مرتبط به معلم یا متغیرهای مرتبط به مدرسه) می باشد.

هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه الگوهای ارتباطی خانواده، اعتیاد به اینترنت و سازگاری تحصیلی بود. نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر اجرا، توصیفی همبستگی بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دبیرستانی نواحی چهارگانه شهر اهواز بود که به کمک روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای، 359 نفر از دانش آموزان دختر و پسر مقطع دبیرستان ناحیه 1 و 3 شهر اهواز به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. از پرسش نامه سازگاری (سینها و سینگ)، پرسش نامه اعتیاد به اینترنت یانگ  و مقیاس تجدیدنظر شده الگوی ارتباطی خانواده کوئرنر و فیتزپاتریک استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین جهت گیری گفت وشنود، جهت گیری همنوایی، اعتیاد به اینترنت و سازگاری تحصیلی، شامل سازگاری آموزشی، عاطفی و اجتماعی رابطه معنادار برقرار است (0/01≥ P). در حالی که بین سازگاری آموزشی و اجتماعی با جهت گیری همنوایی، رابطه معناداری یافت نشد (0/05≥ P). از طرفی دیگر، جهت گیری گفت وشنود و اعتیاد به اینترنت قادر به پیش بینی سازگاری دانش آموزان بودند. بنابراین، ضروری است، در فرآیند سازگاری دانش آموزان به نقش الگوهای ارتباطی خانواده و اعتیاد به اینترنت توجه نمود.

فیلم ها از جمله منابع آموزشی موثر برای دانشجویان به خصوص محصلان علم روان شناسی به شمار می روند. هدف از انجام این مطالعه، تحلیل فیلم «زیر سقف دودی» به کارگردانی پوران درخشنده، براساس نظریه های خانواده درمانی است. این فیلم روایتگر داستان خانواده ای است که با مسائل زیادی دست و پنجه نرم می کنند. در این پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است و به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، داستان فیلم و دیالوگ ها مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه، مسائل و مشکلات خانواده ی حاضر در فیلم بر اساس چهار نظریه ی خانواده درمانی بوئن، نظریه ی ساختاری مینوچین، نظریه ی راهبردی و نظریه ی شناختی- رفتاری مورد بررسی قرار گرفتند. در انتها، درمان پیشنهادی هر رویکرد به منظور مرتفع ساختن مشکلات این خانواده نیز ارائه شده است.

مطالعه ی حاضر با هدف بررسی کمال گرایی و هدف گزینی در پیش بینی فرسودگی تحصیلی دانشجویان شهر قزوین انجام شد. روش پژوهش از نوع توصیفی و همبستگی است. روش نمونه گیری، در دسترس بوده، بدین منظور، 124 دانشجوی دختر و پسر مشغول به تحصیل در سال تحصیلی92-1393در رشته های مختلف از دانشگاه های دولتی شهر قزوین انتخاب گردیدند. برای گردآوری اطلاعات، از مقیاس کمال گرایی هویت و فلت، مقیاس هدف گزینی الیوت و مک گریگور و مقیاس فرسودگی تحصیلی برسو و همکاران استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون همبستگی و تجزیه وتحلیل رگرسیون گام به گام، نشان داد که بین کمال گرایی و خرده مقیاس جامعه مدار با فرسودگی تحصیلی همبستگی مثبت و معناداری وجود داشته، به گونه ای که بُعد جامعه مدار کمال گرایی قادر است به میزان 9 درصد واریانس فرسودگی تحصیلی را پیش بینی نماید، همچنین بین عملکرد گرایشی و تسلط اجتنابی با فرسودگی تحصیلی رابطه ی منفی معنادار و بین عملکرد اجتنابی و فرسودگی تحصیلی رابطه ی مثبت معناداری مشاهده گردید. نتایج نشان داد که تسلط اجتنابی 6/10 درصد واریانس فرسودگی تحصیلی و خرده مقیاس های تسلط اجتنابی، عملکرد اجتنابی و عملکرد گرایشی در مجموع 8/19 درصد واریانس فرسودگی تحصیلی را پیش بینی می کند. کمال گرایی و هدف گزینی، نقش مهمی در فرآیند یادگیری و پیشرفت فراگیران ایفا نموده، لذا ترسیم اهداف و ارزش های واقعی، دست یافتنی و در عین حال چالش انگیز برای یادگیری فراگیران نقش موثری در عملکرد آتی و آینده ی شغلی دانشجویان ایفا می نماید.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهارت های اجتماعی بین فردی مورد نیاز دانش آموزان کم توان ذهنی از دیدگاه والدین، معلمان و متخصصان صورت گرفت. روش پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی بود که طی آن در ابتدا با مطالعه کتابخانه ای و سپس با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته، مهارت های بین فردی دانش آموزان کم توان ذهنی شناسایی گردید. بدین منظور 151 نفر از والدین، 144 نفر از معلمان و 42 نفر از متخصصان به عنوان نمونه های آماری انتخاب شدند. نمونه گیری از جامعه والدین و معلمان به روش خوشه ای و نمونه گیری از جامعه متخصصان به روش هدفمند صورت گرفت. پرسش نامه مورد نظر بعد از مطالعه مقدماتی و به دست آوردن شاخص های روان سنجی، در اختیار افراد مورد مطالعه قرار گرفت. در تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. مهارت های اجتماعی مورد نیاز دانش آموزان کم توان ذهنی در پانزده مهارت مشخص گردید. همچنین نتایج نشان داد که بین نظرات والدین، معلمان و متخصصان تفاوت وجود دارد.