سعید ملک محمدی

هدف: بروندادهای علمی یکی از مهم ترین شاخص های ارزیابی میزان توسعه حوزه های علمی در کشورهای مختلف است. سنجش و ارزیابی بروندادهای علمی از ضروریات است. پژوهش حاضر به شناسایی وضعیت بروندادهای علمی ایران در حوزه کتابخانه دیجیتالی پرداخته است.   روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر نوع پژوهش، پیمایشی تحلیلی است. روش پژوهش مورد استفاده، کتابسنجی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل مقالات و چکیده پایان نامه هایی است که در حوزه کتابخانه های دیجیتالی طی سال های 1397- 1386 منتشر شده اند. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و نرم افزار اکسل استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین آمار تولیدکنندگان متون علمی مربوط به حوزه کتابخانه دیجیتال، از نظر مقطع تحصیلی، کارشناسی ارشد؛ وابستگی سازمانی، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، جنسیت، مرد و از نظر همکاری علمی، بیشترین مقالات به صورت گروهی نوشته شده است. فعال ترین نویسندگان مقالات یعقوب نوروزی، مهدی علیپور حافظی و رحمت الله فتاحی است. بیشتر پژوهش ها از نظر نوع، پژوهش پیمایشی توصیفی و بیشترین کلیدواژه ها، کتابخانه دیجیتالی بود. فعال ترین اساتید راهنمای پایان نامه های این حوزه، مهدی علیپور حافظی (13)، یعقوب نوروزی (9) و عصمت مومنی (4) بوده است. نتیجه گیری : با تحلیل پژوهش های حوزه کتابخانه های دیجیتالی می توان نتیجه گرفت که در بعضی از حوزه های کتابخانه دیجیتال توجه خوبی صورت گرفته و پژوهش های نظری و کاربردی مطلوبی ارائه شده است. اما در برخی حوزه ها مانند سازماندهی دانش، سیستم های پردازش، الگوهای مفهومی، بازنمون دانش، میانکنش پذیری و محتوای وب به ترتیب یا پژوهشی صورت نگرفته یا کمتر انجام شده است. بنابراین ضروری است که پژوهشگران و متخصصان حوزه کتابخانه دیجیتالی در ایران توجه و اهتمام بیشتری به تولید منابع در این محورهای موضوعی داشته باشند.

هدف پژوهش، شناسایی وضعیت استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه و تأثیر متغیرهای جمعیت شناختی بر بهره گیری از این قابلیت ها بوده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و ازلحاظ روش، پیمایشی – تحلیلی بود. جامعه پژوهش شامل تمامی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه به تعداد 45 نفر بوده است که به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد.نتایج نشان داد کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در بخش امانت، خروجی و آماده سازی بیشترین استفاده و در بخش جستجو کمترین استفاده را به عمل آورده اند. کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه، توانایی خوبی در استفاده از قابلیت های امانت، مدیریت، شبکه، سازمان دهی، ورود اطلاعات، خروجی و آماده سازی دارند ولی در بخش جستجو، عملکرد آن ها مطلوب نیست؛ بنابراین لازم است آموزش و آگاهی لازم در مورد قابلیت های این قسمت، به کتابداران ارائه شده و طراحان نرم افزارهای کتابخانه ای نیز با توجه به نیازهای کتابداران، این بخش را موردبازنگری قرار دهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای مدیریت، سازماندهی و ورود اطلاعات، و خروجی و آماده سازی در کتابخانه های تخصصی شهر اهواز بوده است. روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش، پیمایشی – تحلیلی است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های تخصصی شهر اهواز به تعداد 74 نفر در سال 1397- 1396 است که به دلیل محدود بودن، کل جامعه انتخاب و روش نمونه برداری به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه، پیرسون و نرم افزار22  SPSS استفاده شد. یافته ها:  نتایج نشان داد که کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در بخش مدیریت، سازماندهی و ورود اطلاعات و خروجی و آماده سازی به طور بسیار مطلوب استفاده می کنند. در مجموع از امکاناتخروجی و آماده سازی و سازماندهی و ورود اطلاعات بیشترین و از مدیریت کمترین استفاده به عمل آمده است.تحلیل متغیرهای جمعیت شناختی نشان داد که جنسیت، رشته تحصیلی، سابقه کار و سن تفاوت معناداری در میزان استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای ندارد. نتیجه گیری: کتابداران کتابخانه های تخصصی شهر اهواز، توانایی خوبی در استفاده از قابلیت ها و امکانات نرم افزارهای کتابخانه ای از نظر مدیریت و خروجی و آماده سازی دارند ولی در بخش سازماندهی و ورود اطلاعات لازم است ضمن آموزش و آگاهی دادن کتابداران از قابلیت های این قسمت، طراحان نرم افزارهای کتابخانه ای نیز با توجه به نیازهای کتابداران آن را مورد بازنگری قرار دهند.    

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای شبکه، جستجو و امانت در کتابخانه های تخصصی شهر اهواز بوده است. روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش، پیمایشی – تحلیلی است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های تخصصی شهر اهواز به تعداد 74 نفر در سال 1397- 1396 است که به دلیل محدود بودن، کل جامعه انتخاب و روش نمونه گیری به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پایان نامه داودزاده سالستانی (1382) و اولیایی نژاد (1391) بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه، پیرسون و نرم افزار22 SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در بخش شبکه، جستجو و امانت خیلی زیاد استفاده می کنند. در مجموع از امکانات شبکه و امانت بیشترین و از جستجو کمترین استفاده به عمل آمده است. تحلیل متغیرهای جمعیت شناختی نشان داد که جنسیت، سابقه کار و رشته تحصیلی تفاوت معناداری در میزان استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای ندارد ولی از نظر سن معنادار است. نتیجه گیری: در مجموع کتابداران توانایی خوبی در استفاده از قابلیت های شبکه و امانت نرم افزارهای کتابخانه ای دارند ولی در بخش جستجو لازم است ضمن آموزش و آگاهی دادن کتابداران از قابلیت های این قسمت، طراحان نرم افزارهای کتابخانه ای نیز با توجه به نیازهای کتابداران آن را مورد بازنگری قرار دهند.

هدف: هدف این پژوهش بررسی وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی دانشجویان تحصیلات تکمیلی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان از سه جنبه دانش و نگرش و هفت فعالیت مدیریت شخصی بر اساس مدل جونز بوده است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی، و توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری دانشجویان تحصیلات تکمیلی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان در سال تحصیلی 97 - 1396 بوده و برای تعیین جامعه آماری از روش سرشماری استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ی مجاور (1392) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه (آنوا) و نرم افزار آماری اس پی اس اس 22 استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که از بین عوامل مؤثر بر مدیریت اطلاعات شخصی، نگرش دارای میانگین 18/4، دانش میانگینی با 54/3 و مجموعه فعالیت های هفت گانه مدیریت اطلاعات شخصی میانگینی برابر با 29/3 دارد و میانگین کل مدیریت اطلاعات شخصی برابر با 67/3 بوده و در سطح نسبتا" مطلوب می باشد. به لحاظ جنسیت و سن تفاوت معناداری در وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی وجود دارد اما به لحاظ رشته تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: میانگین 67/3 نشان دهنده این است که وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی دانشجویان تحصیلات تکمیلی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان، در سطح نسبتا" مطلوب قرار دارد و می توان با برگزاری کارگاه ها و بهبود نگرش و مهارت های دانشجویان در جهت شناخت بهتر نسبت به اهداف، کاربرد، فواید، فعالیت ها و ابزارهای مدیریت اطلاعات شخصی و افزایش توانمندی دانشجویان در این زمینه گام برداشت.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی سیر تاریخی انتشار مقالات فارسی در زمینه ی خدمات و منابع مرجع است. روش: این پژوهش مروری است و به روش کتابخانه ای و با استفاده از تحلیل محتوا انجام گرفته است. عبارت ها و کلیدواژه های مرتبط با خدمات و منابع مرجع در مجلات و پایگاه های علمی ایران در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی مورد جست وجو قرار گرفت. تعداد 75 مقاله شناسایی و بر اساس این دو موضوع تنظیم شدند. یافته ها: نخستین مقاله در سال 1355 منتشر شد و سپس تا سال 1371 مقاله ای منتشر نشد. دهه ی 1380 با انتشار 44 مقاله دوران شکوفایی بزرگ است و مفاهیمی مرتبط با ارزیابی و بازاریابی فرایند و محصولات خدمات مرجع کتابخانه ها نیز مطرح می گردد. سال 1387 را با 11 مقاله می توان سال پربار و سال خدمات دیجیتالی قلمداد نمود. در دهه ی نود، توجه به کاربران و نظام های اطلاعاتی و نقد کتاب از جایگاه بالاتری برخوردار است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش ضمن نشان دادن نقاط قوت و ضعف وضعیت موجود، می تواند به پی بردن به فرصت ها و پر نمودن شکاف های موجود در حوزه خدمات و منابع مرجع کمک کند، و همانند نقشه راه پژوهشگران، مؤلفان و ناشران عمل کند.