درخت حوزه‌های تخصصی

در متون معتبر دین اسلام و زرتشت، حقوقی مربوط به تعامل انسان به عنوان اشرف مخلوقات، با سایر موجودات عالم تدوین شده است که برگرفته از جهان بینی این دو دین از باور به خدا و جایگاه خیر و شر در عالم است. برخی مدعی هستند آیین اسلام در این خصوص، در مقایسه با زرتشت خشن تر بوده و احترامی برای حیات سایر موجودات قائل نیست. این پژوهش به دنبال استخراج این حقوق در منابع و متون معتبر این دو دین، چهرة حقیقی تعامل آن دو را با موجودات عالم ترسیم نموده، نگاه هریک از دو دین را آشکار نماید. حاصل یافته های مقاله این است که اسلام جز در مواردی محدود، از جمله تهیه غذا و یا دفع ضرر از جان، اجازة کشتن موجودات را نمی دهد، اما آیین زرتشت، با اعتقاد به وجود موجودات شرور اهریمنی، جانداران عالم را به سه دستة مقدس، مباح و منفور تقسیم می کند. دسته سوم، حتی در صورت عدم ورود به محل زندگی و ایجاد ضرر جانی یا مالی، از نظر این آیین محکوم به مرگ هستند.

مسئله مهدویت و اندیشه ظهور مهدی موعود(عج) در آخرالزمان، در دین مبین اسلام مسئله ای اصیل، ریشه دار و باسابقه است که هرگز با گذشت زمان، کهنه و فرسوده نمی شود. با توجه به لزوم شناخت امام عصر(عج) در مذهب شیعه و به ویژه در کشور ما، پژوهش حاضر به بررسی میزان انتظار فرج، حیطه های مختلف آن و رابطه اش با ویژگی های جمعیت شناختی در دانشجویان دانشگاه های پیام نور استان چهارمحال و بختیاری پرداخته است. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی است و برای نمونه گیری از روش خوشه ای چندمرحله ای استفاده شده است. به این ترتیب که با انتخاب تصادفیِ پنج دانشگاه پیام نور شهرکرد، بروجن، فارسان، فرخ شهر و گندمان _ که تعداد دانشجویان آن ها در مجموع 15175 نفرند _ به تناسب تعداد دانشجویان آن ها 362 نفر را برگزیدیم. ابزار اندازه گیری، شامل پرسش نامه سنجش انتظار فرج و پرسش نامه مشخصات جمعیت شناختی شامل جنسیت، وضعیت تأهل، سن، رشته تحصیلی، وضعیت اقتصادی و دانشگاه است. پایایی پرسش های سنجش انتظار فرج از طریق ضریب آلفای کرونباخ 86/0 برآورد شده است. داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون نرمال استاندارد، تی مستقل زوجی و آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد انتظار ظهور در بین دانشجویان از سطح متوسط بالاتر است و آن ها منتظر ظهور حضرت هستند. در میان حیطه های گوناگون انتظار فرج، بیشترین درصد پاسخ های موافق و کاملاً موافق دانشجویان به اهمیت داشتن سلامتی و آرامش حضرت اختصاص دارد. از میان متغیرهای جمعیت شناختی دانشجویان، تنها جنسیت، سن و دانشگاه با میزان انتظار فرج آن ها دارای رابطه ای معنادار است.

در این نوشتار، تلاش شده است با استفاده از مبانی عرفان و فلسفه اسلامی در قالبی نوین اما برهانی، اثبات شود که تحقق تمدن مهدوی در بستر حیات اجتماعی، به ظهور حداکثری مقامات انسان کامل به عنوان غایت آفرینش خواهد انجامید و در حقیقت، عمیق ترین افق در ارزیابی دستاورد های تمدن مهدوی، افقی است که در آن، ظهور حضرت حجت(عج) از منظر ظهور تامّ مقامات انسان کامل مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور، ابتدا تبیینی مختصر از جایگاه انسان کامل در هندسه نظام آفرینش ارائه شده است تا از این منظر عمیق، مبانی مورد نیاز برای تبیین نسبت میان مهدویت و غایت آفرینش فراهم آید و آن گاه در ادامه در تبیین چگونگی رابطه ظهور کثرت و وحدت در قوس نزول آفرینش، اثبات شده است که با ظهور کثرات در قوس نزول آفرینش و پدیدار شدن تزاحمات و تصادمات میان آن ها، طلبی وجودی برای ظهور وحدت در میان این کثرات پدید خواهد آمد که مقدمه ظهور وحدتی انسجام بخش بین کثرات خواهد بود. سپس با افزودن این مقدمه مهم که اوج کثرت در قوس نزول آفرینش، از آنِ حیات اجتماعی بشر است، این نتیجه به نحو برهانی حاصل شده است که اوج وحدت نیز _ که از آنِ مقام انسان کامل است _ در همین بستر اجتماع امکان ظهور می یابد. به بیان دیگر، ظهور کمالات و مقامات انسان کامل به عنوان غایت آفرینش، ضرورتاً نیازمند بستر حیات اجتماعی است که در تمدن مهدوی فعلیت کامل می یابد و از این منظر، نقش و جایگاه تمدن مهدوی ظهور تفصیلی مقامات انسان کامل خواهد بود.

رساله بر اساس عناوین تعیین شده در کتب کلاسیک کلام اسلامی و مقایسه آنها با عناوین مشابه در کتب کلامی زردشتی تنظیم شده است . بدین ترتیب که مسائل کلام زردشتی از متون استخراج شده و ضمن ترجمه آنها و تطبیق و مقایسه آنها با زبانهای اروپایی ، معادلهای مناسب آنها در کلام اساسی آورده شده است . تعریف کلام و تفاوت آن با فلسفه ، کلام زردشتی و تکوّن ، معرفت شناسی کلامی ، مسئله ذات و صفات و رویت ، رعایت صلاح و اصلح ، عدل و جور ، امر و اراده ، توفیق و خذلان ، هدایت و ضلالت ، خیر و شر ، جبر و اختیار ، و بالاخره تفسیر روایت . القدریّة مجوس هذه الامة » از موضوعات بررسی شده در رساله است.