ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۱۰۱ تا ۶٬۱۲۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۶۱۰۱.

حدوث نفس انسانى» از دیدگاه فلاسفه اسلامى و سازگاری آن با آموزه « عالم ذرّ »(مقاله علمی وزارت علوم)

۶۱۰۳.

معناشناسی تاریخی و توصیفی واژه«سبیل» در قرآن کریم

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سبیل معناشناسی تاریخی معناشناسی توصیفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۱۵
معنا شناسی(semantics) یکی از رهیافت های نوین در حوزه زبان شناسی است که به مطالعه و تفسیر و نیز ترکیب کلمه ها در عبارت ها و جمله های خاص می پردازد. درواقع معنا شناسی کلیدی برای گشایش درهای متن کلام است. این دانش در اواسط قرن نوزدهم پا به عرصه گذاشت. ماکس مولر و میشل بریل از جمله افرادی بودند که در وضع این دانش مشارکت چشمگیری داشتند. واژه سبیل یکی از پرکاربردترین واژه های قرآنی است که در قرآن کریم بارها به آن اشاره شده است و از مسائلی است که بسیاری از آن غافل اند. بررسی و تحلیل معناشناسی در این پژوهش نشان داد که سیر معنایی این واژه با توجه به بافت معنایی آیات قرآن،معانی متعددی چون راه،ستمگری،دین، طاعت خداو ... است. مقاله حاضر درصدد است از طریق شناسایی کاربرد تاریخی و توصیفی واژه سبیل، تطور و توسعه معنائی این واژه را پیش از اسلام و پس از آن تعقیب کند تا به درک هرچه بیشتر مفهوم آن نائل آید و با اهتمام به کاربردهای ""سبیل"" در بافت های دینی عناصر تشکیلدهنده با سبیل و نیز واژگان متقاربه المعنی آن را بیابد.
۶۱۰۴.

تحلیل دیدگاه هانری کُربَن در تأویل رمز و نقش خیال فعال در فهم متون حکمی اسلامی

کلیدواژه‌ها: هانری کربن متون حکمی رمز تأویل نفس خیال فعال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۲۳۰
در دو ره های مختلف، متناسب با زمینه های فکری و معرفتی رایج، نوع نگاه مفسران و مخاطبان به متون عرفانی دیگرگون و متفاوت بود ه است. تعالیم و زبان سیّال متون عرفانی همواره بر اساس نیازها و زمینه های روحی و تمایلات درونیِ پژوهشگران و مخاطبان، مورد تأویل و رمزگشاییِ قرار گرفته اند. برخی مفسران و پژوهشگران متون عرفانی، این متون را از منظر یک حقیقت یا زبان رمزیِ برتر نگاه کرده، تفاسیری مبتنی بر تحلیل رمزها یا به عبارتی، رمزگشایی مفاهیم بنیادین زبان عرفانی ارائه کرد ه اند. پروفسور هانری کربن از جمله این افراد است؛ وی همواره سعی می نمود که علاوه بر بازنمایی و تفسیر مفاهیم کلیدیِ حکمت اسلام ی ایرانی، با اتخاذ شیوه تحلیل مبتنی بر فلسفه پدیدارشناسانه، با گرایش به تأویل رایج در حکمت اسلامی، زبان رمزاندیشانه متون حکمی را کشف و تبیین نماید. در این مقاله، تلاش می شود با رویکردی توصیفی- تحلیلی، دیدگا ههای کربن درباره رمز و رمزپردازی در متون حکمی ایران ی اسلامی، به شکل منسجمی صورت بندی گردد. از نظر کربن، متن وقتی به حقیقتش بازگردانده م ی شود که نفس نیز در سیری صعودی به حقیقت خود -که انتقال از سطح نمودها و مجازهاست- بازگردد؛ نتیجه اینکه بر اساس فهم رمزاندیشانه از متون حکمی، تأویل نه فقط درک معنای نهفته متن در سطح افقی، بلکه صعود شخص مؤولِ به سطح وجودی جدید و دریافت آگاهیهای از نوع این مرتبه وجودی جدید خواهد بود، که کربن از آن با اصطلاح «تأویل نفس » یاد کرده است.
۶۱۰۵.

سرمایه اجتماعی در اسلام

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اسلام سرمایه اجتماعی اصول اسلامی مشارکت اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۲۱۴
سرمایه اجتماعی یکی از مفاهیم مهم و کاربردی در بسیاری از علوم انسانی نظیر اقتصاد، مدیریت، علوم اجتماعی و علو م سیاسی می باشد. در این تحقیق می خواهیم مفهوم سرمایه اجتماعی را که از سوی دانشمندان غربی مطرح و گسترش داده شده است، از دیدگاه اسلامی و با استفاده از تفاسیر قرآن کریم و سایر منابع اسلامی بررسی کنیم. با بررسی اصول اسلامی مانند وحدت، اخوت، عدالت، تعاون، مشورت، مصابره و مرابطه، تکافل اجتماعی و همین طور فضایل اخلاقی نظیر صداقت، وفای به عهد، حسن ظن، خوشرویی و ... در می یابیم که اجرای اصول اسلامی در ابعاد فردی و اجتماعی بر انواع و سطوح مختلف سرمایه اجتماعی تاثیر زیادی دارد و علاوه بر آن به نظر می رسد که پیاده شدن این اصول موثرترین روشی است که می تواند سرمایه اجتماعی را به بالاترین سطح ممکن آن برساند. سرمایه اجتماعی اسلامی در بعد شناختی، بر اساس اصول وحدت و اخوت، و بسیاری از فضایل اخلاقی، و در بعد ساختاری بر اساس اصولی نظیر تعاون، مصابره و مرابطه، مشورت، تکافل اجتماعی، و جنبه اجتماعی بسیاری از دستورات اسلام شکل می گیرد. الگوی اسلامی مشارکت اجتماعی، اشکالات الگوهای غیر اسلامی را حل می کند و مشارکت اجتماعی با الگوی اسلامی می تواند تاثیر عمده ای بر رشد و توسعه جامعه اسلامی داشته باشد. گسترش و تعمیق اعتقادات و فرهنگ اسلامی و گسترش مشارکت اجتماعی مردم در امور مختلف، دو راه کار مهم برای افزایش سرمایه اجتماعی اسلامی می باشند.
۶۱۰۶.

جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن عبادت اطاعت عهد عتیق

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
تعداد بازدید : ۲۶۸۲ تعداد دانلود : ۱۰۱۵
«عبادت» تسلیم و خضوع در برابر معبود، همراه با اعتقاد به الوهیت اوست. عبادت انجام خواسته های خداوند است. درواقع، اطاعت و فرمانبرداری از خداوند قادر مطلق و ستایش و سپاس از اوست که به ارادة خویش، نعمت هایش را به انسان عطا نموده است. در دین یهود نیز عبادت اطاعت از خداوند در تمام اوامر و بندگی ایشان است. عبادت در اسلام و یهودیت، گستره ای وسیع دارد و صرفاً شامل عباداتی همچون نماز، روزه و... نمی شود، بلکه هر کاری که انسان با نیّت الهی و برای رضایت خداوند انجام دهد، عبادت محسوب می شود. عبادت در قرآن و عهد عتیق، به عنوان عهد و پیمان خداوند با بندگان بیان شده است. توحید عبادی، اصلی ترین آموزه های پیامبران الهی و رهانیدن انسان از پرستش غیرخداست. عبادت، صراط مستقیم الهی است. «عبادت» مأموریت انسان است و همه موجودات جهان خداوند را تسبیح می کنند. عبادت در قرآن و عهد عتیق از جایگاه خاصی برخوردار است و از مهم ترین مسائل زندگی انسان به شمار می رود.
۶۱۰۷.

تفسیر مقارن آیه شریفه خمس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خمس غنیمت ربح سهام بران خمس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵۹ تعداد دانلود : ۱۳۷۹
آیه 41 سوره انفال یکی از آیات مورد مناقشه مفسران فریقین است. اهل سنت بر این باور است که تخمیس در آیه، منحصر به غنائم جنگی است؛ درحالی که شیعه به فراغنیمتی بودن خمس اعتقاد دارد. افزون براین، درباره اصناف مذکور در آیه باور غالب اهل سنت بر این است که نام خدا تشریفاتی است و تنها سهم پیامبر’ را باور دارند. درباره مقصود از قرابت و اصناف سه گانه در آیه، دیدگاه های شیعه با اهل تسنن تفاوت ماهوی دارد؛ شیعه تمامی خمس را از آنِ خاندان پیامبر’ می داند؛ درحالی که اهل تسنن تنها سهم ذوالقربی را برای بنی هاشم قرار می دهد. مقاله با نگاه تطبیقی و مقارن به بررسی این مسائل می پردازد.
۶۱۰۸.

هستى عقلى نفس از منظر عقل و نقل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نفس حکمت متعالیه بدن رابطه ذاتى هستى عقلى حدوث جسمانى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
تعداد بازدید : ۱۲۶۱ تعداد دانلود : ۶۶۷
درحالى که بسیارى از آیات و روایاتْ حاکى از خلقت نفس پیش از بدن هستند، ملّاصدرا مانند اکثر فلاسفه مسلمان، حدوث نفس را پیش از بدن مخالف ادله عقلى، و مستلزم محذورات فراوانى دانسته، و آن را انکار کرده است؛ اما به دلیل اهتمامى که به نشان دادن تطابق عقل و نقل داشته و براى حفظ حرمت ظواهر، کوشیده با تصرف در دلالت و ظهور ادله، سطحى برتر از معناى آیات و روایات ارائه، و مشکل پیش آمده را برطرف کند. وى معتقد بود که همه ادله حاکى از خلق روح پیش از بدن، درصدد بیان احوال نفس در عوالم برترند و نفس را به منزله کمالى از کمالات مبادى عالیه و موجودى در ضمن موجودات برتر توصیف مى کنند؛ یعنى ادله مزبور، ناظر به وجود عقلى نفس اند نه وجود نفسى آن. در این مقاله، ضمن تبیین و تثبیت آموزه «هستى عقلى نفس»، پاره اى از اشکالات عقلى و نقلى به آن را پاسخ داده ایم.
۶۱۰۹.

وجوه تربیتی مفهوم زیبایی در ترکیبات وصفی قرآن و دلالتهای آن در تعلیم و تربیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت در اسلام ترکیبات وصفی در قرآن وجوه تربیتی و تحلیل مفهومی در قرآن دلالت های تربیتی در قرآن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۲۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۸۴
هدف غایی تربیت در اسلام ربوبی شدن، خداگونگی یا تشبه به زیبایی مطلق است و به همین دلیل شناسایی مرزهای دقیق مفهوم زیبایی در تربیت اسلامی از اهمیتی بنیادین برخوردار است. تحلیل وجوه تربیتی مفهوم زیبایی در ترکیبات وصفی آیات قرآن به عنوان مستند ترین و متقن ترین متن دینی در اسلام، قدمی به سوی روشن نمودن هرچه بیشتر مسیر رسیدن به این هدف است؛ به این منظور از روش تحلیل مفهومی بر حسب سیاق، استفاده شده است. نتیجه این پژوهش حاکی است که معنای زیبایی در ترکیبات وصفی قرآن در حوزه های امور فردی و روابط بین فردی و نیز امور حسی و انتزاعی گسترش دارد. بر این اساس، دلالتهای وجوه تربیتی مفهوم زیبایی در تعلیم و تربیت عبارت است از توجه به زیباییهای مربوط به امکانات فردی افراد، توجه به زیباییهای مربوط به روابط بین فردی، توجه به زیباییهای عینی و نیز توجه به زیباییهای انتزاعی در تعلیم و تربیت.
۶۱۱۰.

نقش فرشتگان در تدبیر جهان در قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن تدبیر عهدین فرشتگان مهیمن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن جهان و طبیعت در قرآن
تعداد بازدید : ۲۱۰۹ تعداد دانلود : ۸۷۴
قرآن فرشتگان را تدبیر گر نظام عالم و مظهر توحید افعالی و دارای افعال گوناگون و واسطه ی فیض پروردگار معرفی می کند. اما عهدین در مواردی مشترک با قرآن و در مواردی به گونه ای متضاد و متفاوت با یکدیگر به این امر پرداخته اند به گونه ای که شناخت درستی از فرشتگان ارائه نمی شود. و ازین رو، پژوهشگر کوشیده است با رویکردی تطبیقی، از بعد لغوی و تفسیری این مسأله را بررسی نموده و پس از طرح دیدگاههای اندیشوران مسلمان و مسیحی و یهودی، با شاخصه هائی همچون: جامعیّت، احاطه وگستردگی معارف، شفّافیّت، غنا، استحکام مطالب و ظرفیّت جاودانگی، نقش فرشتگان در تدبیر جهان را در قرآن و عهدین تبیین کند تا دینداران را در ساختن جامعه ی برتر دینی، اخلاقی و انسانی، یاری رساند.
۶۱۱۲.

سنت الله به روایت قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سنت الله قرآن افعال الهی عبرت قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۲۰۶
به روش ها و قوانینی که در افعال الهی وجود دارد و بر اساس آن، امور عالم و آدم تدبیر میشود، سنتهای الهی میگویند. پدیدههای جهان، محکوم همین قوانین ثابت و سنتهای تغییرناپذیر الهی هستند؛ به تعبیر دیگر خداوند شیوههای معینی دارد که گردش امور هستی هرگز بیرون از آن شیوهها انجام نمیشود. در جایجای قرآن به مطالعه سنتهای الهی و سرگذشت ملتهای قبل تأکید شده است، که خود ناظر بر جاریبودن آن سنتها در طی همه اعصار و در میان تمام اقوام میباشد. مضمون آیاتی که به موضوع سنتهای الهی پرداخته اند متفاوت است؛ برخی از آیات به اصل وجود سنت الهی، برخی به مصادیق آن و برخی هم به اوصاف و ویژگیهای سنت الهی اشاره دارند.
۶۱۱۳.

تاثیر امر و نهی قرآنی در گفتمان زاهدانه های عصر عباسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شعر زهد امر و نهی قرآن تک گویی دیالوگ گفتمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۲۰۲
نویسندگان این جستار، بر این باورند که اسلوب "امر و نهی" و سخن گفتن از بالا که مهم ترین سبک رایج در سروده های زهد به شمار می آید، تا اندازه زیادی متاثر از خود محیط عرب زبان و متون دینی آن به ویژه کتاب آسمانی قرآن بوده که پیش از ظهور در شعر زهد، در گفتار واعظان و خطیبان سده نخستین اسلامی، نمود یافته است. این تاثیر را هم در رو ساخت سروده های زهدی می بینیم و هم در ژرف ساخت آن.   به نظر می رسد نوع گفتمان حاکم در جامعه عباسی که مورد مطالعه ما در این جستار است، بیش ترین تاثیر را در شکل گیری چنین شیوه گفتمانی (امر و نهی از بالا و کوچک پنداشتن مخاطب) در متون زهدی آن عصر داشته است. به دیگر سخن سبک گفتمان چنین متونی، شخصیت، نگرش و ذهنیت و خرد مردمان آن عصر را آینگی می کند. خود شیفتگی و خود کامگی گوینده و هیچ انگاری مخاطب، چکیده "امر و نهی" های موجود در متون زهدی است.
۶۱۱۵.

شیوه های دستیابی به آیات و سور مکی و مدنی

کلیدواژه‌ها: آیه مکی آیه مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۴ تعداد دانلود : ۶۴۶
فوائد شناخت زمان و مکان نزول آیات و عدم وجود نصی نبوی سبب شد قرآن پژوهان از آغاز به تبیین راه های کشف مکی و مدنی بپردازند. این راه ها عبارتند از نقلی، قیاسی و اجتهادی. مقاله پیش رو به ترتیب تاریخی به بررسی این راه ها، جزئیات، مصادر و نمونه های هر یک پرداخته است تا دستیابی به نوع آیات و سور به شکلی دقیق تر صورت گیرد.
۶۱۱۸.

آیه شریفه «شهدالله انه لا اله الا هو» در آیینه تفسیر و تبیین های کلامی، حکمی و عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: صرف الوجود شهادت قولی و کلامی شهادت ذاتی شهادت فعلی تفرد به وجود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۵۷ تعداد دانلود : ۱۱۷۷
توحید، گرچه اصل اساسی در همة ادیان الهی است، لیکن نه همة موحدان درک یکسانی از توحید دارند و نه همة ادیان الهی درجة واحدی از حقیقت توحید را ارائه کرده اند. قرآن کریم توحید را در گسترده ترین و عالیترین سطح ارائه کرده است. از جمله آیات قرآنی، آیة شریفة «شهدالله انه لااله الاهو» است. برحسب این آیة شریفه، خدای متعال خود به یگانگیش گواهی میدهد. این آیه شریفه، الهامبخش دانشمندان اسلامی در ارائه تفسیر و تبیینهای گوناگون از چگونگی گواهی و شهادت خداوند به یگانگیش بوده است. ملاحظة این تفسیر و تبیینها که برخی با رهیافت کلامی، برخی با رهیافت حکمی و برخی با رهیافت عرفانی سازگاری دارند، از یکسو حکایت از سلسله مراتب ادراک حقیقت توحید دارد و از سوی دیگر مبتنی بر معانی ظاهر، باطن، باطنِ باطن و... از قرآن کریم است، بگونهیی که هر درکی متناظر با سطحی از معنا است. این مقاله عهده دار پژوهش در تبیینهای گوناگون از آیة شریفة «شهدالله انه لااله الاهو» برحسب رهیافتهای پیشگفته است.
۶۱۱۹.

بررسی قرائات به لحاظ دارا بودن تواتر (مقاله ى برگرفته از پایان نامه ى دوره ى کارشناسی ارشد رشته ی علوم قرآن و حدیث تحت عنوان ""پژوهشی در صحت و تواتر قرائات قرآن"")

کلیدواژه‌ها: تواتر قرائات قرآن شروط صحت سند روایی أحرف سبعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۹ تعداد دانلود : ۷۶۱
مقاله ى برگرفته از پایان نامه ى دوره ى کارشناسی ارشد رشته ی علوم قرآن و حدیث تحت عنوان ""پژوهشی در صحت و تواتر قرائات قرآن"" استاد راهنما: دکتر مهین شریفی، عضو هیأت علمى دانشگاه پیام نور مرکز تهران. دانشجو: سید محمّد لطیفی، کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث موضوع صحت و تواتر قرائات قرآن، ازمباحث مطرح در حوزهٔ علم القراءات می باشد و از دیر باز دانشمندان علوم قرآنی با دیدهٔ عنایت بدان نگریسته اند و موافقان و مخالفان تواتر هر یک به ارئهٔ ادلّه ومستندات در تحکیم دیدگاه خویش پرداخته اند. از منظر این مقاله تواتر قرائات از پیامبر9ثابت نمی باشد، هر چند می توان در طبقات متأخِّرتر به تواتر سندی قرائات ملتزم گشت. امّا اینکه برخی تواتر قرآن را اثباتگر متواتر بودن قرائات پنداشته اند، اثباتگر مدّعا نیست و اساساً دو مقولهٔ قرآن و قرائات از ماهیّت متمایز برخوردارند. تواتر حدیث ""أحرُف سبعه"" نیز نه صراحتاً و نه تلویحاً إشعاری بر تواتر قرائات ندارد، زیرا مراد از حروف هفتگانه، قرائات هفتگانه نمی باشد و منطبق دانستن این دو بر یک معنی بلا دلیل است.
۶۱۲۰.

اهداف و دستاورد بعثت پیامبران (علیهم السّلام) در قرآن و نهج البلاغه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن نهج البلاغه انبیا بعثت دستاورد اهداف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۳۹۹
بعثت پیامبران سرآغاز فصل جدیدی از زندگی پرتلاطم بشر است و بعثت پیامبر اکرم ، صلّی الله علیه و آله و سلّم، به عنوان خاتم انبیا عالی ترین موهبتی است که پروردگار عالمیان به بشر ارزانی داشته تا از رهاورد آن، جان ها از پلیدی شرک و بت پرستی زدوده شود و با تربیت نفوس در پرتو تعالیم کتاب آسمانی و معارف دینی، قسط و عدل در جامعه انسانی حکفرما شود و آدمی به عروج بر فراز آسمان عبودیت و کمال نایل آید و بدین ترتیب حجت بر همه افراد بشر از مؤمن و کافر تمام شود و چشم آدمیان به روی نشانه های قدرت الهی گشوده شود تا انسان ها در برابر عظمت حق سر تسلیم فرود آورند و به حق تن دهند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان