درخت حوزه‌های تخصصی

و نُنَزِّلُ مِن الْقُرآن ماهُوَ شِفاء وَ رَحمهً لِلْموُمنین(1) و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است براى مؤمنان، نازل می کنیم قرآن حکیم کلام وحی و معجزه حضرت محمد(ص) می باشد. در طب سنتی ایران پزشک، حکیم نامیده می شد. او که حکمت الهی می دانست، دعا و دارو را برای بهبود بیمارش ادغام می نمود به این صورت که پس از تجویز نسخه دست بر سر بیمار می گذاشت و در دل دعا می خواند دعایی که عبارت از آیات و اذکار قرآن مجید بود. می دانیم آیات و احادیث اسلامی گنجینه ای عظیم از دستورهای مربوط به دعا و شفاست. دعادرمانی در طب سنتی ما چهار رکن اساسی دارد: 1. خواندن دعا با گذاردن دست بر سر بیمار 2. تعویذ (دعای مکتوب) 3. انتقال دعا به آب یا مواد خوراکی 4. دعا از راه دور محققی ژاپنی به نام دکتر ایموتو در گزارش خود که به صورت چهار جلد کتاب منتشر نموده می گوید: آب قابلیت نسخه برداری و حفظ اطلاعات دارد. آب اطلاعات را ضبط می کند و همچنان که در سراسر کره خاکی می چرخد اطلاعات را پخش می کند. آنگاه که صوت ایجاد می شود شنونده ای خبره وجود دارد که صدا را دریافت می کند وقتی نوشته ای به آب نشان داده می شود، آب آن را به صورت ارتعاش دریافت می کند و پیام را با شکل بخصوص ارائه می دهد. اکنون دیگر آب صرفاً ماده نیست بلکه نیروی با ابهت حیات است. آیا نظرات او یکی از تحلیلات آیه 30 سوره انبیاء نیست: «وَجَعلنْا مِن الْماء کُل شیء حَی» این دانشمند که بخشی از تحقیقات خود را به آیه هایی از قرآن مجید اختصاص داده می گوید زیباترین و موزون ترین کریستال ها را در تصویر برداری از امواج قرآن دریافت کرده است. نتایج تکمیلی و مشابه در مطالعات سایر پژوهشگران نظیر «وستوم روی و حمیده بی طرف نشان داده شده است». اگر سلامت را نوعی نظم در دستگاه های مختلف بدن تعبیر کنیم، مسلماً بیماری ضد آن یعنی اغتشاش و بی نظمی است. در این جا این سوال مطرح می شود که اگر دعا نظم دارد آیا نمی توان توجیه کرد که موج دعا بی نظمی بیماری ها را جایگزین می کند؛ زیرا بیش از 70 درصد محتویات جسم انسان آب است.

در اردیبهشت و خرداد ماه سال جاری (1387) دو نشست علمی، با عنوان «مفهوم شناسی تفسیر قرآن به قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی» از سوی گروه تفسیر و علوم قرآن مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) به صورت سخنرانی و میزگرد، در این مؤسسه برگزار شد. آنچه در این شماره تقدیم میشود، سخنرانیهای این دو نشست است که توسط اساتید ارجمند حجت الاسلام والمسلمین محمود رجبی،* حجت الاسلام والمسلمین علیاکبر بابایی** و محقق محترم حجت الاسلام والمسلمین دکتر امیررضا اشرفی*** در باب موضوع نشست ایراد شده است. متن سخنرانیها پس از پیاده شدن از نوار، در اختیار سخنرانان محترم قرار گرفت، و پس از اصلاح و تکمیل توسط آنان، در دفتر مجله مختصراً تنقیح و ویرایش شد و به صورت حاضر تنظیم و سامان نهایی یافت. ان شاء الله در شمارة بعدی مجله، گفت وگوی اساتید و محققان شرکت کننده در میزگرد هر دو نشست، پیشکش قرآن پژوهان خواهد شد. ترتیب سخنرانیها بر حسب توالی ارائة آنها در نشست است.

در این نوشتار، آرای دو متکلم برجسته جهان اسلام از دو مکتب امامیه و اشاعره، در ذیل آیات امامت مقایسه و بررسی شده است. محقق طوسی -از علمای قرن هفتم- مهم ترین اندیشه های کلامی خویش را به طور موجز در تجرید الاعتقاد آورده است. محقق قوشچی -از اشاعره قرن نهم هجری- اندیشه های اشعری خود را در شرح تجرید الاعتقاد بیان کرده است. از این رو این متن و شرح، نمایانگر منازعات دو فرقه مهم کلامی شیعه امامیه و اشاعره به شمار می آید. در این پژوهش، چهار آیه ولایت (مائده / 55)، امامت (بقره / 124)، اولی الامر (نساء / 59) و همراهی با صادقین (توبه / 119) از منظر این دو محقق بررسی و سپس به شبهات قوشچی پاسخ داده شده است.

نوشتار حاضر ترجمه است از مدخل «Inimitability» (همتاپذیری) به قلم پروفسور ریچارد مارتین از دایره المعارف قرآن (EQ=enyclopeadia of the quran). نگارنده پس از گزارشی از اشتقاقات گوناگون واژة «أَعْجَز» در قرآن کریم، به زمینة بحث اعجاز در آیات قرآن و عصر نزول پرداخته و گزارشی از تاریخ تلاشهای مسلمانان در حوزة اعجاز قرآن کریم ارائه کرده است. آراء و نظریات نظّام، جاحظ، باقلانی، رُمّانی، عبدالجبار، جرجانی، و معاصرین را بیان، و تأثیر و تأثّرات دیدگاه های آنان را بر یکدیگر گوشزد کرده است.

یکی از محوری ترین مباحث قرآنی، بحث ابتلا و امتحان در قرآن است که اطلاع و آگاهی از معنا و فلسفة آن و راه های برون رفت از آن، تاثیر غیر قابل انکاری در سعادت بشر دارد. این نوشتار پس از مفهوم شناسی واژه های، ابتلاء، فتنه و امتحان، به این نکته می پردازد که فلسفة آزمایش الهی به تکامل رسیدن انسان، رحمت الهی و برگشت انسان به سوی خداست و راهکارهای برون رفت موفقیت آمیز از آزمایش، صبر، تقوا، تسلیم در برابر خدا و .... می باشد. نویسنده سپس به دو نوع عکس العمل انسان یعنی سپاسگذاری و کفران نسبت به آزمایش الهی اشاره می کند و خاطر نشان می سازد که در آزمایش اولاً که در آزمون باید مجهول وجود داشته باشد و ثانیاً تناسب افراد با آزمون هم باید رعایت شود. در پایان نویسنده به این نتیجه می رسد که از نظر قرآن نقش انسان در بلا و گرفتاری، نقش قابل توجهی است و اثر آزمایش نیز تربیت انسان است.