مبانی عرفانی زیبایی و هنر اسلامی
آرشیو
چکیده
هنر اسلامی همواره با نوعی بینش عرفانی همراه بوده است به طوری که هم در مرحله ایجاد هنر توسط هنرمند و هم در مرحله درک هنر توسط مخاطب بی اطلاعی از این بینش عرفانی رهزنی می کند و هنرمند یا مخاطب را از مسیر مطلوب در هنر اسلامی دور می کند. در عرفان اسلامی منشا حسن و زیبایی خداوند است و هر چه از زیبایی در این عالم می بینم جلوه ای از زیبایی اوست. خداوند از مرحله ذات و صرافت اطلاق که تنزل کند، تجلیاتی دارد و تجلی او خلق او است. تجلی خداوند موجب سریان زیبایی او در عالم می شود. هر کسی این زیبایی را ببیند عاشق آن می شود. هنرمند نیز حسن بین و عاشق است و در عین حال اهل تشبیه. او حسن الهی را در قالب زیبایی های محسوس نشان می دهد. هنرمند چون عاشق است پس به خود نیست بنابراین هنر مطلوب در عرفان هنرِ بی هنری است. هنری که ناشی از بی-خودی هنرمند و فراتر رفتنش از فن و تکنیک است. در این مقاله ابتدا چند اصطلاح مهم که در فهم مبانی عرفانی زیبایی و هنر موثر است تبیین می شود و سپس به هنر مطلوب و هنرمند مطلوب از منظر عرفانی پرداخته می شود.The Mystical Foundations of Beauty and Islamic Art
Islamic art has always been intertwined with a mystical vision, such that ignorance of this perspective hinders both the artist’s creative process and the audience’s appreciation, diverting them from the true path of Islamic art. In Islamic mysticism, the origin of beauty ( husn ) is God Himself, and all worldly beauty is a reflection of His divine beauty. When God descends from the stage of pure essence ( dhat ) and absolute simplicity ( sirafat al-itlaq ), His manifestations ( tajalliyat ) emerge, and these manifestations constitute His creation. The divine effusion ( saryan ) of His beauty permeates the world, and whoever beholds it falls in love with it.The artist, as a seer of beauty ( husn-bin ) and a lover ( ashiq ), is also one who employs analogy ( tashbih ). They render divine beauty into tangible forms. Yet, because the artist is a lover, they are "selfless" ( bi-khudi ), and thus the ideal art in mysticism is "artless art" ( honar-e bi honari )—art that transcends technique, arising from the artist’s annihilation of self and surpassing mere skill.This article first elucidates key terms essential for understanding the mystical foundations of beauty and art, then explores the ideal artist and art from a mystical perspective.
تبلیغات
