تحلیلی بر چیستی هنر در آینه معنویت ایرانی-اسلامی از منظر علی شریعتی
آرشیو
چکیده
این پژوهش بنا دارد با واکاوی چیستی هنر از نگاه دکتر علی شریعتی، به این پرسش پاسخ دهد که چگونه گفتمان فکری او، هنری را که میان سه گانه هنر، مذهب و عرفان پیوند برقرار می کند، به عنوان ابزاری برای بازگشت به خویشتن و تجدید هویت انسان ایرانی معاصر معرفی می کند. چنان که از عنوان بحث آشکار است، چارچوب نظری این تحقیق بر تحلیل گفتمان شریعتی و رویکرد وی به مقوله هنر به مثابه نقطه تلاقی تجرد روحانی، زیباشناسی معنوی و مسئولیت اجتماعی استوار است. شریعتی هنر را به عنوان یک راهبرد معرفتی و وجودی در جهت رهایی از بیگانگی انسان مدرن و بازگشت به خویشتن اصیل تلقی می کند، خویشتنی که در تعاملی پویا میان مذهب، عرفان و هنر شکل می گیرد. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و بدین ترتیب با بررسی آثار مکتوب، سخنرانی ها و مقالات به نگارش درآمده، به سوی تحلیل اندیشه شریعتی در مواجهه با هنر در پرتوی معرفت شناسی ایرانی-اسلامی گام برداشته می شود. یافته ها گویای این واقعیت اند که شریعتی نگاهی ابژکتیو به هنر داشته و آن را تجلی حقیقتی می داند که از تجرد روح برمی خیزد و از طریق پیوند با عرفان و مذهب، نه تنها به معنویت و تعالی انسان می انجامد، بلکه ابزاری برای نقد اجتماعی و مبارزه علیه انفعال فرهنگی نیز به شمار می رود. این پژوهش نشان می دهد که شریعتی با تأکید بر ضرورت بازگشت به خویشتن، هنر را پلی میان ارزش های سنتی و نیازهای جهان مدرن می بیند که می تواند ایرانی معاصر را از سردرگمی در برابر بحران هویت رهایی بخشد و او را به سوی وحدتی درونی و تعالی اجتماعی سوق دهدAn Analysis of the Nature of Art in the Mirror of Iranian-Islamic Spirituality from Ali Shariati's Perspective
This study aims to explore the nature of art from Dr. Ali Shariati's perspective, addressing how his intellectual discourse presents art—as a nexus between art, religion, and mysticism—as a tool for returning to the self and revitalizing the identity of contemporary Iranians. As the title suggests, the theoretical framework of this research is grounded in the analysis of Shariati's discourse and his approach to art as a convergence of spiritual transcendence, aesthetic spirituality, and social responsibility. Shariati regards art as an epistemological and existential strategy for liberating modern humanity from alienation and reclaiming an authentic selfhood, one forged through the dynamic interplay of religion, mysticism, and art. The research adopts a descriptive-analytical methodology, examining Shariati's written works, lectures, and articles to analyze his thought on art within the framework of Iranian-Islamic epistemology. Findings reveal that Shariati holds an objective view of art, seeing it as a manifestation of truth emerging from spiritual abstraction. By linking art to mysticism and religion, he positions it not only as a path to human spirituality and transcendence but also as an instrument for social critique and resistance against cultural passivity. This study demonstrates that Shariati, emphasizing the necessity of returning to the self, envisions art as a bridge between traditional values and modern needs—one capable of liberating contemporary Iranians from identity crises and guiding them toward inner unity and social elevation. Thus, Shariati's perspective on art blends mysticism, religious conviction, and humanism, shaped by historical and social contexts.
تبلیغات
