اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

نمایش ۳٬۲۲۱ تا ۳٬۲۴۰ مورد از کل ۹٬۲۹۴ مورد.

۳۲۲۱.

بررسی و نقد مبانی هستی شناختی تعلیم و تربیت پویشی وایتهد با تکیه بر آرای علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حمدالله محمدی فاطمه زیباکلام مفرد

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی هستی شناسی وایتهد تعلیم و تربیت پویشی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۵۹

هدف این مقاله بررسی انتقادی مبانی هستی شناختی تعلیم و تربیت پویشی وایتهد با تکیه بر آرای علامه طباطبایی است. وایتهد یکی از تأثیرگذارترین فلاسفة قرون اخیر در غرب بود که نظریاتش تأثیری مستقیم بر تعلیم و تربیت داشت و موجب تولد تعلیم و تربیت پویشی شد. او توانسته است با نقد تصور مکانیکی دکارت و نیوتن مقابله کند و با طرح سیلان در واقعیت و تعامل خداوند با هستی های بالفعل قدمی فراتر بگذارد و تحولی در عرصة تعلیم و تربیت بنا نهد؛ بااین حال مبانی هستی شناختی تعلیم و تربیت پویشی با نقدهایی روبه رو هستند. هستی های بالفعل از دیدگاه وایتهد مستقل و در سیلان اند و خلاقیت آنها تا جایی گسترده است که توسط ارادة خداوند هم محدود نمی شود. از سویی خداوند نیز به منزلة یک هستی مستقل دارای ذات ازلی است، ولی دارای ذات تبعی نیز هست؛ یعنی در تعامل با جهان، در حال تکامل است. بررسی آرای علامه طباطبایی نشان می دهد که ایشان توانسته با تکیه بر مبانی هستی شناختی همانند اصالت وجود و تشکیک در وجود، از سویی نتایج مثبت فلسفة پویشی را در خود داشته باشد و از سوی دیگر برداشت درخوری از خداوند و ارتباط او با جهان به دست دهد و این برداشت می تواند مبانی مستحکم هستی شناختی برای تدوین اهداف و اصول تعلیم و تربیت را فراهم آورد.

۳۲۲۲.

تحلیل «فضایل مبتنی بر جهل» از منظر جولیا درایور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود صادقی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: فلسفه اخلاق اعتماد تواضع گذشت جولیا درایور فضایل مبتنی بر جهل شجاعت ارتجالی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۲۰ تعداد دانلود : ۸۸۶

جولیا درایور با نگرشی نوین در باب فضیلت سعی می کند علی رغم قبول چارچوب های کلی، نقش اصیل معرفت در اخلاق ارسطویی را کمرنگ کند و دست کم برخی از فضایل شاخص را مبتنی بر جهل و بی خبری تعریف و توجیه نماید. فضایل مورد نظر وی عبارتند از تواضع، اعتماد، گذشت، شجاعت ارتجالی و احسان بی حساب. لازمه پذیرش فضایل مبتنی بر جهل، قبول دیدگاهی فرااخلاقی است که قصد و نیت خیر را برای تحقق فضیلت ضروری نداند؛ اما برای محدود ساختن دامنه بحث در این پژوهش، بی آنکه این پیش فرض مورد نقد واقع شود، تنها به تحلیل و واکاوی فضایل مبتنی بر جهل بسنده شده است.

۳۲۲۳.

بازتعریف معرفت بر اساس کارکرد فضیلت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: غلامحسین جوادپور

منبع: ذهن تابستان ۱۳۹۳ شماره ۵۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۹۵ تعداد دانلود : ۵۷۷

۳۲۲۴.

اخلاق اسلامی و طب روحانی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: اصغر هادی

منبع: اخلاق دوره جدید سال چهارم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۶ (پیاپی ۳۸) 44 - 67

کلیدواژه‌ها: طب روحانی طب جسمانی طب قلب طب جسم رازی اخلاق اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۱۱۸۷ تعداد دانلود : ۶۷۹

طب روحانی یکی از سه دیدگاه مطرح در برخورد با مسائل اخلاقی در میان دانشمندان اخلاق اسلامی است؛ در این دیدگاه، روح انسان همچون جسم انسان، گرفتار انواع بیماری ها می شود و برای درمان آن باید از طبیب روحانی و داروهای معنوی بهره گیرد تا روحی سالم، پرنشاط، و ملکوتی پیدا کند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این پرسش است که: تبیین روایات از اخلاق اسلامی بر اساس طب روحانی چیست؟ و به روش تحلیلی استنطاقی، تبیینی متفاوت از اخلاق، برگرفته از روایات مأثور و با نگاه طب روحانی ارائه می دهد. در این مقاله پس از بیان چیستی طب روحانی و طبیبان روحانی، رابطه طبیبان روحانی و بیماران روحانی نیز از دیدگاه روایات، تبیین شده است. نتیجه این تحقیق آن است که اخلاق اسلامی با این نگرش، از اخلاق با اهداف مادی و صرفاً دنیوی متمایز می گردد، چرا که در این نگاه، ثمره اخلاق، قلب سلیم و هدف آن قرب به خداوند و لقاء الله است، و اخلاق بندگی و ویژگی های معنوی که در دیگر مکاتب اخلاقی از آن خبری نیست، برجسته می گردد.

۳۲۲۵.

امر الاهی و عمل اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امیرحسین خداپرست

منبع: پژوهش های اخلاقی سال چهارم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۵)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۳۵ تعداد دانلود : ۵۰۱

۳۲۲۶.

آسیب شناسی جامعة اسلامی بر مبنای آموزه های فرهنگ وحیانی اسلامی (بررسی موردی پیشگیری از رشوه پذیری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرضا زاهدی مهیار خانی مقدم عماد صادقی

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال پنجم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی رشوه رزق و روزی رفع حوایج فرهنگ وحیانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۹۳ تعداد دانلود : ۹۸۸

پژوهش حاضر با روش تحلیلی توصیفی و بر اساس آموزه های فرهنگ وحیانی اسلامی، به ارائة راهبرد و برخی از راهکارهای مصداقی در راستای پیشگیری از رشوه پذیری به عنوان یکی از آسیب های جامعة اسلامی پرداخته است. مقدّمات آن شامل تأمّلی در سه شاخصة «هدایت»، «حکمت» و «رضایت» و عنایت بر «عرصه های برجستة نظام هدایت انسان» (خودیابی، خودآگاهی، خودبانی و خودآیی) است. بر اساس راهبرد پیشنهادی، فرد در عرصة «خودآگاهی»، چهار نکته را به عنوان باورهای بنیادین در نگرش، گرایش و کُنشِ خود در رابطه با مسئلة رشوه دانسته است و در عرصة «خودبانی» بر آن اهتمام خواهد داشت: 1 برطرف کردن نیازهای سایر افراد در چارچوب قوانین الهی، نعمتی از جانب خداوند و دارای آثار نیکی در دنیا و آخرت است. 2 در عالم هستی، کسب رزق و روزی دارای قوانین مشخّص است و در این مهم، نقش تعیین کنندة امور معنوی، افزون تر است. 3 رشوه بر اساس دلایل شرعی و عقلی موجب پیدایش تبعیض، بی عدالتی و بی اعتمادی به حکومت اسلامی می شود. 4 مال و منفعتی که از طریق رشوه به دست می آید. از آنجا که تخلّف از قوانین الهی برای کسب روزی و برخلاف رضایت الهی است، در مسیری نامطلوب و نامشروع هزینه خواهد شد.

۳۲۲۷.

سبک زندگی روابط همسران با یکدیگر در سیره و سخنان امام رضا (علیه السلام)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: مراد شهگلی

منبع: اخلاق دوره جدید سال چهارم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۶ (پیاپی ۳۸) 9 - 43

کلیدواژه‌ها: آموزه های رضوی خانواده زن و شوهر روابط زوجین وظایف

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۸۰۷ تعداد دانلود : ۵۲۴

امروزه حجم انبوهی از چالش ها و تهدیدها، کانون خانواده را در معرض تضعیف و اضمحلال قرار داده است. آموزه های دین اسلام کامل ترین راه حل برای برون رفت از مشکلات پیش روی خانواده معاصر است. در این راستا آموزه های رضوی مجموعه کاملی از این معارف و احادیث گرانقدر است که می تواند بهترین و جامع ترین الگوی مطابق با فطرت برای خانواده معاصر باشد. آموزه های رضوی از یک طرف به آسیب شناسی روابط زوجین می پردازد و از طرف دیگر راهکارهای تقویت روابط طرفین را برای دستیابی به سعادت بیان می فرمایند. از آنجا که زن و شوهر رکن اصلی خانواده را تشکیل می دهد. بهبود این دو، سبب تقویت شالوده خانواده می شود. لذا در این پژوهش وظایف مشترک و مختص هر یک از زن و شوهر براساس احادیث حکیمانه امام رضا(علیه السلام) ذکر می شود.

۳۲۲۸.

پیش بینی تأثیر رفتارهای اخلاقی و معنوی مدیران بر میزان استقرار رهبری تحولی در دانشگاه اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حمیدرضا شاوران

منبع: رویکردهای نوین آموزشی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: مدیران دانشگاه کارکنان رهبری معنوی رهبری تحولی رفتارهای اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۷۸ تعداد دانلود : ۵۰۹

هدف پژوهش حاضر پیش بینی تأثیر رفتارهای اخلاقی و معنوی مدیران بر میزان استقرار رهبری تحولی در دانشگاه اصفهان بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 92-1391 جمعاً به تعداد 1230 نفر بود. حجم نمونه آماری از جدول کرجسی و مورگان به تعداد 201 نفر محاسبه شد که پس از توزیع پرسشنامه ها در مجموع تعداد 188 نفر آنها را تکمیل نمودند. با توجه به این که تعداد کارکنان دوایر ستادی و دانشکده ها متفاوت بود، از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جامعه آماری استفاده شد. ابزارهای اندازه گیری استفاده شده شامل پرسشنامه 16 سؤالی رهبری معنوی محقق ساخته بر اساس نظریه های ریو (2005) و فرای(2003) با ضریب پایایی 85/0 و پرسشنامه سبک رهبری تحولی چند عاملی باس(1985) (MLQ)، با ضریب پایایی 85/0 بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون انجام گرفت. نتایج نشان داد بطور کلی همبستگی مثبت و معناداری بین میزان اعمال رفتارهای اخلاقی و معنوی مدیران با رهبری تحولی مدیران دانشگاه اصفهان وجود دارد (05/0 AWT IMAGE). علاوه بر آن، مؤلفه های رهبری معنوی، یعنی ترویج معناداری کار، توسعه فرهنگ بشردوستانه، بینش و بصیرت کاری، درستی، صداقت و تواضع در کار نیز به طور معناداری پیش بینی کننده چهار مؤلفه سبک رهبری تحولی(نفوذ آرمانی، انگیزش الهام بخش، تحریک فکری و ملاحظات فردی) بودند.

۳۲۲۹.

نگاهی اجمالی به دلالت های تربیتی اصول موضوعه انسان شناسی مولوی در راستای برنامه های درسی و ارتباط شاگرد و معلم

نویسنده: سید عدنان اسلامی اردکانی

منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۴۴ تعداد دانلود : ۴۲۹

۳۲۳۰.

باور دینی، انگیزش و التزام اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا خزاعی

منبع: الهیات تطبیقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: انگیزش ایمان باور دینی ضعف اراده باوراخلاقی التزام اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۲۴ تعداد دانلود : ۹۰۴

فیلسوفان اخلاق در باره نقش انگیزشی باورهای اخلاقی دو رویکرد مختلف دارند: درون گرایان با انحصار دلایل انگیزشی به باور، رابطه باور و التزام اخلاقی را ضروری می دانند و برون گرایان با پذیرش باور و میل به عنوان دو عنصر انگیزشی، ارتباط باور و التزام اخلاقی را ضروری تلقی نمی کنند. از این رو، ضعف اراده را ممکن می دانند یعنی فاعل با وجود باور به درستی فعل، آن را انجام نمی دهد. این مقاله نقش انگیزشی باورهای دینی را مورد سؤال قرار می دهد و از ارتباط باور با التزام اخلاقی می پرسد؛ اینکه باورهای دینی می توانند فاعل را به سوی انجام فعل برانگیزانند؟ و آیا باورهای دینی شرط لازم و کافی برای التزام اخلاقی اند؟ این مقاله پس از تحلیل دو رویکرد درون گرایی و برون گرایی اخلاقی و توضیح صور مختلف رابطه دین و اخلاق، رابطه روان شناختی را بررسی می کند و پس از تبیین نقش انگیزشی باور دینی رابطه ضروری آن را با التزام اخلاقی رد و ایمان را جایگزین باور می کند و درنهایت، نتیجه می گیرد ایمان، اگر واقعی باشد، می تواند با التزام اخلاقی ارتباط ضروری داشته باشد.

۳۲۳۱.

سبک زندگی زمینه ساز و زندگی غربی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محسن محمدی حسین خلیفه مریم فرهادی

منبع: مشرق موعود سال هشتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۳۵

در این نوشتار، سبک زندگی زمینه ساز و نیز زندگی غربی بررسی می شود. اهداف پژوهش با در نظر گرفتن سبک های گوناگون زندگی، در ده متغیر مؤثر و مربوط، مطرح شده و بررسی می گردد. روش تحقیق، کیفی و ابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و به روش فیش برداری است. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز با استفاده از استدلال های قیاسی و استقرایی، عقل و منطق صورت می گیرد. بر اساس یافته های پژوهش، زمینه سازی، همه امور کلی و جزئی زندگی انسان را دربر می گیرد. در این نوشتار، ده حوزه مؤثر بر سبک زندگی بررسی می شود. بدین منظور، پس از مشخص شدن پیش فرض ها، پیش زمینه ها، مجموعه عناصر و اندیشه های حاکم بر یک جامعه زمینه ساز در این ده حوزه، تأثیری که هر یک از آن ها بر اثر تلاش و تکاپوی منتظران واقعی برای رسیدن از جامعه نیمه مطلوب، نیمه ایده آل و نیمه آرمانی کنونی به جامعه مطلوب، ایده آل و آرمانی امام عصر(عج) بر سبک و سیاق زندگی و تغییری که در زندگی می گذارند، تعیین می شود. آن گاه به وضعیت سبک زندگی غربی و تفاوت آن با سبک زندگی زمینه ساز اشاره شده و پس از شناخت دو وضعیت موجود و مطلوب، راه های تقویت قوت ها و اصلاح ضعف ها ارائه می گردد.

۳۲۳۲.

سلامت اداری و راه های مبارزه با فساد اداری(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمدتقی مصباح یزدی

منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلیدواژه‌ها: فساد اداری سلامت اداری گزینش تعهد اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۳۷۹ تعداد دانلود : ۲۰۹۱

آسیب شناسی نظام اداری و شناسایی راه کارهای مبارزه با فساد اداری با هدف نیل به سلامت اداری، از جمله موضوعات مهم و ضروری برای نظام اسلامی است. جوامع مختلف، با توجه به نوع نظام مورد پذیرش خود، شیوه هایی را برای سلامت اداری خود تدوین و مورد اجرا قرار می دهند. توجه به گرایش های افراد مورد گزینش، آموزش های لازم قوانین و مقررات و نظارت بر حسن اجرای قوانین و... از جمله این شیوه ها است. در نظام مردم سالاری دینی، افزون بر موارد فوق و دقت و حساسیت در گزینش ها، تعهد اخلاقی و پایبندی به دین و آموزه های دینی، و تقوا و ملکه درونی و تشویق ها و تنبیه ها از جمله مواردی است که برای نیل به سلامت اداری بسیار مهم و حایز اهمیت است.

۳۲۳۳.

تأثیر ایمان به معاد بر تربیت اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبائی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سیده زهرا میری ایوری

منبع: معرفت سال بیست و سوم مهر ۱۳۹۳ شماره ۲۰۲ «ویژه سبک زندگی اسلامی»

کلیدواژه‌ها: معاد تربیت اجتماعی تربیت پیامدهای تربیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۹۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۸۰

یکی از آثار ایمان به معاد، اعتقاد به رویارویی انسان با پرونده عمل است. عمل می تواند فردی یا اجتماعی باشد. شاید در بین افراد متدین، عمل فردی و ارتباط آن با معاد کمتر مورد بحث باشد؛ چون اکثریت افراد به این مسئله توجه دارند، اما یکی از مسائلی که در بین افراد به ویژه مسلمانان مخفی مانده است، عمل اجتماعی و آثاری است که نوع رفتار اجتماعی و تقابل افراد با هم در جامعه به جای می گذارد و در قیامت مورد بررسی قرار می گیرد. ازاین رو، مقاله حاضر که به شیوه توصیفی تحلیلی و بر مبنای آثار و نظریات دانشمند و فیلسوف شهیر، علّامه طباطبائی، گردآوری شده است، می کوشد با استفاده از نظریات گران سنگ ایشان، اهمیت و ضرورت توجه به معاد، بخصوص در زمینه مسائل اجتماعی را تبیین نماید. در این مقاله با تأکید بر نقش ایمان به حیات پس از مرگ به عنوان عامل کنترل کننده در اعمال و رفتار اجتماعی، ارتباط میان عالم پس از مرگ و زندگی اجتماعی انسان و برخی از پیامدهای تربیتی ایمان به این اصل مانند مسئولیت پذیری، امنیت و عدالت اجتماعی، صبر و خویشتن داری، فداکاری، هدفمندی، امیدواری، تحکیم روابط انسانی و وفای به عهد و آینده نگری مورد بررسی قرار گرفته است.

۳۲۳۴.

ارائه الگو: راهکاری قرآنی برای تقویت انگیزه های عالی و تضعیف انگیزه های دانی در زیست اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسن سعادت مصطفوی سید محمدصالح هاشمی گلپایگانی عباس اشرفی

منبع: پژوهش های اخلاقی سال چهارم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۵)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۵۱ تعداد دانلود : ۱۲۳۳

۳۲۳۵.

زهد و وارستگى دوستان خدا و بى اعتنایى آنان به دنیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى مصباح

منبع: معرفت سال بیست و سوم بهمن ۱۳۹۳ شماره ۲۰۶

کلیدواژه‌ها: دنیا شیطان مظاهر دنیا تباهى انسان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۲۲ تعداد دانلود : ۸۱۷

این مقاله به شرح مناجات زاهدان امام سجاد علیه السلام، پیرامون زهد و بى رغبتى به دنیا مى پردازد. در قرآن کریم، پنج ویژگى براى دنیا بیان شده است: لعب و بازى، لهو و سرگرمى، زینت، تفاخر و تکاثر. این ویژگى ها منطبق با سنین کودکى، نوجوانى، جوانى و پیرى و کهنسالى انسان است. دنیا از این جهت که مخلوق خداست، نکوهیده و نازیبا نیست، هرآنچه مخلوق خداست، زیباست. آنچه موجب انحراف ها از سرشت و خطرات خدادادى خود مى شود، جلوه هاى زیباى دنیا، هواى نفس و شیطان است. اگر این سه نبودند، انسان هرگز دچار کژى و انحراف و گناه نمى شد. افزون بر اینکه، محدودیت ها در برخوردارى از مظاهر زندگى عامل دیگر گناه و تزاحم زندگى بشر است. اگر محدودیت ها نبود و همه چیز به وفور در اختیار انسان بود، شاهد سرکشى انسان نبودیم.

۳۲۳۶.

درآمدی بر اخلاق عرفانی در اندیشه های تربیتی علامه محمد تقی جعفری(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمد نجفی مریم واحدی

منبع: اخلاق دوره جدید سال چهارم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۵ (پیاپی ۳۷) 45 - 80

کلیدواژه‌ها: علامه جعفری عرفان اخلاق عرفانی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۶۹۸ تعداد دانلود : ۴۳۴

اخلاق عارفانه ،اخلاقی است که عرفاء و متصوفه مروج آن بوده اند و محور آن، مبارزه و مجاهده با نفس است هدف این مکتب اخلاقی ، تربیت انسان کامل است. انسان کامل که عصاره خلقت و جامع جمیع نشآت وجود و غایت آفرینش ما سوا است. علامه جعفری از جمله کسانی است که در طرح مباحث اخلاقی دارای رویکرد عرفانی می باشد ولی دراین جا سعی شده است که به چهره اخلاق عرفانی ایشان توجه شود که توجه به اخلاق یکی ازمولفه هایی می باشد که سبک زندگی را هدایت می کندو به سرمنزل مقصود می رساند تا اخلاق نباشد قدم از قدم نمی توانیم برداریم بدین شناخت دلالت های تربیتی دیدگاه وی مبادرت نماییم.پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی اخلاق عرفانی در اندیشه تربیتی علامه محمدتقی جعفری پرداخته است. . براین اساس می توان چنین نتیجه گیری نمود که عارف بدون اخلاق معنی ندارد و باید متصف به صفات اخلاقی مانند:یقظه وبیداری،بینایی دل ،معرفت نفس،تفکر،ابتهاج(فناء فی الله) وصال حق و... باشد.

۳۲۳۷.

بازشناسی مفهوم دینی عقل، مبنایی برای تعلیم و تربیت در اسلام

نویسنده: هادی وحدانی فر

منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: شر خیر عقل جهل تربیت تعلیم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۸۴ تعداد دانلود : ۸۰۰

مقالة حاضر به بازشناسی ماهیت و مفهوم دینی عقل و نقش آن به عنوان مبنایی برای تعلیم و تربیت در اسلام، پرداخته است؛ در این پژوهش با واکاوی عقل از منظر لغویان، روایات و قرآن کریم به وجوه معنایی آن، از جمله: «موجود مجرد»، «قوه ی درک»، «اندیشه»، «تمییز»، «انزجار از قبایح» و «کسب کنندة علم»، دست یافته است؛ وجه اشتراک همة آن معانی، «موجود» است؛ که در عالم ملکوتی، «مخلوقِ روحانی» نام دارد، در عالم مُلکی، «قوه». ماهیت این موجود، در دو معنای «درک» و «بازدارندگی» ظهور می نماید. همچنین، عقل در مقابل «جهل» و «احمقی»، واقع می شود. عقل بر خلاف جهل، تمایل به خیرات «نظری» و «عملی» دارد و نسبت به تعلیم و تربیت «قبیح»، اثر بازدارندگی از خود نشان می دهد. روایات از «خیر و شر»، به عنوان «وزیران» عقل و جهل یاد می کند؛ از این رو نقش تعلیم و تربیت عقل، از سوی معلّم و متعلّم، در حوزة نظری و عملی به سوی «عاقل شدن» است؛ قرآن نیز عاقل و جاهل را مدح و ذم نموده و مصادیقی از خیر و شر را در تعلیم و تربیت دینی، امر و نهی کرده است. از این رو عاقل در حوزة تعلیم و تربیت، کسی است که در میدان حُسن «فاعلی» و «فعلی»، پا نهاده باشد؛ همچنین در پرتو آن، عقل با مجموعه ای از جذب «خوبی ها» و دفع «بدی ها»، همراه گردیده است؛ تا عقل به سبب تربیت دینی، از قوه به فعل مبدّل گردد؛ بنابراین، در این باره می توان، اهمّ مبانی تعلیم و تربیت عقل را، در پنج ضلعِ «علم نیک»، «ایمان نیک»، «نیّت نیک» ، «گفتار نیک» و «عمل نیک» خلاصه نمود؛ اولین مصداق بارز تعلیم و تربیت دینی در دو حوزة عقل نظری و عملی، خداشناسی و خداپرستی است.

۳۲۳۸.

توصیف اخلاقی خداوند در حکمت سینوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب الله ابراهیمی محسن جوادی سعید رحیمیان

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: ابن سینا اوصاف اخلاقی خداوند اندراج اخلاق در فلسفه قضایای اخلاقی قضایای یقینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۲۳ تعداد دانلود : ۷۴۴

در فلسفه برای معرفی خداوند بیشتر از اوصاف متافیزیکی همچون وجوب، قدرت و حیات بهره گرفته می شود و از اوصاف اخلاقی کمتر استفاده می شود؛ اما در متون مقدس دینی، ازجمله قرآن کریم، اوصافی مانند عدالت، بخشندگی، مهربانی و وفای به عهد در مورد خداوند به کار رفته است که در زبان متعارف انسانی، به اوصاف اخلاقی معروف اند. بسیاری با ابتنای اخلاق بر امر و نهی الهی، امکان توصیف اخلاقی خداوند را به چالش کشیده اند؛ چنان که در جهان اسلام این دیدگاه را اغلب به اشاعره نسبت داده اند. حال آیا خداوند، واجد اوصاف اخلاقی است؟ این نوشتار با شیوه ای توصیفی تحلیلی و گاه انتقادی، برخی لوازم توصیف اخلاقی خداوند، مانند اندراج اخلاق در علوم فلسفی و جایگاه قضایای اخلاقی در اندیشه ابن سینا را براساس دو تفسیر از محقق لاهیجی و محقق اصفهانی بررسی و اثبات می کند که براساس برداشت محقق لاهیجی می توان از دیدگاه ابن سینا، خداوند را واجد اوصاف اخلاقی دانست و او را با اوصاف اخلاقی توصیف نمود. همچنین در این نوشتار، برخی چالش های توصیف اخلاقی خداوند پاسخ داده شده است.

۳۲۳۹.

ویژگی های انسان تربیت یافته (فرهیخته) در بعد عاطفی از منظر قرآن کریم

نویسنده: فریبا هاشمی نسب سید حمیدرضا علوی

منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۳۵ تعداد دانلود : ۶۵۳

۳۲۴۰.

تبیین مدل نوعدوستی خیرین مدرسه ساز در ده سال اخیر (1390 1380)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا شعبانی

منبع: تربیت اسلامی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: اخلاق توحیدی نوعدوستی خیرین مدرسه ساز خود مختاری اخلاقی اخلاق فطری خود گرایی اخلاقی ارزش های متافیزیکی احساسات اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق حرفه ای

تعداد بازدید : ۱۳۷۲ تعداد دانلود : ۶۸۸

هدف این پژوهش تعیین مدل نوعدوستی خیِّرین و کشف روابط مشترک براساس تحلیل مسیر است. جامعه آماری آن تمام خیرین مدرسه ساز هستند که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و براساس تعداد متغیرها و نمونه (15×22) و جدول کرجسی و مورگان، از میان آن ها 370 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای اندازه گیری عوامل روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی از سیزده آزمون شامل آزمون شخصیتی نئو، خوش بینی، خودکارآمدی عمومی، باورهای مدرنیته، باورهای دینی، ارزش های علاقه به مادیات، ارزش های متافیزیک، نیازهای اساسی (شایستگی و روابط خاص) خودمختاری اخلاقی، انگیزش اخلاقی، انگیزش پیشرفت، احساسات اخلاقی و نوعدوستی استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از داده های کیفی مدل مفهومی طراحی شده و پس از تهیه مدل ازتحلیل عاملی تأییدی و برای برازندگی مدل ها از متغیرهای نهفته براساس نرم افزارهای Lisrel, Spss20 استفاده شد. عوامل اصلی علیت نوعدوستی شامل اخلاق فطری، اخلاق توحیدی و خودگرایی اخلاقی و ضریب شیب استاندارد بتا به ترتیب برابر با (49/0=β)، (13/0=β)، (24/0=β) و در سطح 01/0 معنادار نشان داد. عوامل میانجی نوعدوستی در خودگرایی اخلاقی مشتمل بر صفات شخصیت (28/0=β)، ارزش های درونی (45%=β)، ارزش های بیرونی (13/0=β) و عوامل اجتماعی (27/0=β) گزارش شده؛ عوامل میانجی نوعدوستی در اخلاق فطری، ویژگی های صفات شخصیت (33/0=β)، ارزش های درونی (28/0=β)، ارزش های بیرونی (26/0=β) و عوامل اجتماعی (24/0=β) و در اخلاق توحیدی ویژگی های صفات شخصیت (75%=β) ارزش های درونی (66%=β) ارزش های بیرونی (84%=β) و عوامل اجتماعی (10/0=β) گزارش شده است. بنابراین اخلاق نوعدوستی تابعی از خودگرایی اخلاقی، اخلاق فطری و اخلاق توحیدی است و اخلاق نوعدوستی تابعی ضمنی از صفات شخصیت، ارزش های درونی، بیرونی و عوامل اجتماعی است.

درخت حوزه‌های تخصصی