بررسی انتقادی نظریات مختلف در باب تأثیر عوامل کلامی-فقهی-اعتقادی بر چهره پوشانی پیامبر (ص) در نگارگری ایران دوره صفوی (مکاتب تبریز قزوین- مشهد)
آرشیو
چکیده
چهره پوشانی پیامبر (صل الله علیه و آله وسلم) نخستین بار در نگارگری ایران دوره صفوی دیده می شود. درحالی که تا پیش از آن، چهره ایشان در نگاره ها آشکارا مصور می شد. صاحب نظران آراء متفاوتی در شرح چرایی این انقلاب تصویری بیان کرده اند که اکثرا ذیل عوامل کلامی-فقهی-اعتقادی جای دارد. این نوشتار تلاشی است در راستای پاسخ به این سؤال، که چه نظریاتی در خصوص تاثیر عوامل کلامی-فقهی-اعتقادی بر چهره پوشانی پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) در نگاره های دوره صفوی مطرح شده و کدامیک از آنها را می توان در این انقلاب تصویری موثر دانست؟ روش تحقیق این نوشتار توصیفی-تحلیلی، انتقادی و روش گردآوری اطلاعات، به صورت کتابخانه ای است. تحلیل و بررسی انتقادی نظریات مذکور نشان می دهد که تنها برخی از عوامل کلامی-فقهی-اعتقادی در پوشاندن چهره به وسیله برقع (نقاب) مؤثر بوده است که عبارت اند از: تکریم و تقدس بخشی، تجسم آزاد مخاطب از چهره پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم).A Critical Review of Various Theories on the Impact of Theological, Jurisprudential, and Doctrinal Factors on the veiled Face of the Prophet Muhammad’s in Safavid Iranian Painting (Tabriz-Qazvin and Mashhad Schools)
he concealment of the Prophet Muhammad’s (PBUH) face appears for the first time in Iranian painting during the Safavid period, whereas prior to this era, his face had been explicitly depicted in visual representations. Scholars have proposed various theories to explain this visual transformation, most of which are rooted in theological, jurisprudential, and doctrinal considerations. This article aims to explore which of these theories have addressed the influence of such factors on the veiling of the Prophet’s face in Safavid-era paintings and to critically assess which of them may have meaningfully contributed to this pictorial shift. The research method employed is descriptive-analytical with a critical approach, and data collection has been conducted through library resources. The critical examination of the aforementioned theories reveals that only certain theological-jurisprudential-doctrinal factors played a role in the use of veils (burqa or niqab) to cover the Prophet’s face. These include the sanctification and veneration of the Prophet, as well as the allowance for the viewer’s imaginative visualization of his appearance.
تبلیغات
