مطالب مرتبط با کلیدواژه

جنسیت


۸۴۱.

جایگاه شهروندان تهرانی در نردبان آرنستاین: بررسی جنسیتیِ بُعد مشارکتی حق به شهر(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۱۵ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۵۷ 203-177

کلیدواژه‌ها: جنسیت حق به شهر شهروندی فضا مشارکت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۷۱
مقدمه: حق به شهر لوفور مهیاکننده یک بازاندیشی رادیکال از اهداف، تعاریف و محتوای اجتماعات سیاسی است و مفهوم مشارکت در آن جایگاهی کلیدی دارد. این پژوهش با استفاده از نردبان مشارکت آرنستاین که یک سازه مفهومی برای سنجش مشارکت شهروندی است، به بررسی مشارکت شهروندان تهرانی و ارتباط آن با حق به شهر می پردازد. روش: مطالعه حاضر به روش پیمایش و با نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در بین 879 نفر از شهروندان مناطق 22گانه شهر تهران اجرا شد. یافته ها: دخالت شهروندان در طراحی فضا در سطح بسیار پایینی قرار داشته و در میزان مشارکت آنان تفاوتهای جنسیتی وجود ندارد. بحث: پیوند یافته های تحقیق با مفهوم حق به شهر لوفور و مشارکت شهروندان در فضای شهری گویای این است که نظم حاکم، در طراحی فضایی، سرمایه و طبقه را بیش از جلب مشارکت عموم شهروندان و جنسیت مورد توجه قرار می دهد و گفتمان هژمونیک سرمایه بر طراحی فضایی حاکم است. این مسئله با روندهای سازمانی نهادینه شده در ارتباط است و هرگونه تغییر در آن، نیازمند تغییرات در ساختارهای سازمانی مشارکت شهروندی است.
۸۴۲.

زمینه ها و پیامدهای دوستی با جنس مخالف: مطالعه ای پدیدارشناسانه در بین دانشجویان دانشگاه خوارزمی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۱۹ بهار ۱۳۹۸ شماره ۷۲ 242-195

کلیدواژه‌ها: جنسیت رابطه با جنس مخالف رابطه رمانتیک رابطه لذت گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۲۵۸
روابط دوستانه دانشجویان با جنس مخالف و تعمیق روزافزون آن در سطح دانشگاههای کشور، امروزه به عنوان یک امر فرافردی بروز یافته و وجوه خانوادگی و جامعوی نیز یافته است. به نظر می رسد روابط دوستانه با جنس مخالف در میان دختران و پسران دارای معانی، ابعاد، آثار و پیامدهای گوناگونی است. مقاله حاضر با هدف کنکاش جنسیتی این پدیده با تأکید بر ادراک و انگیزه ها، پیامدها، الگومندی و... این پدیده در میان دختران و پسران، به مطالعه آن در میان دانشجویان دانشگاه خوارزمی پرداخته است. روش: رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن پدیدارشناسی بود. افراد مورد مطالعه شامل ۲ گروه از دانشجویان دختر و پسر بود که با ۱۵ نفر از دانشجویان دختر و ۱۵ نفر از دانشجویان پسر مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بر اساس نمونه گیری هدفمند با استراتژی گلوله برفی و معیار اشباع نظری برای رسیدن به حجم نمونه انجام شد. برای تحلیل داده ها، از تکنیک تحلیل تماتیک (مضمونی) استفاده شد. یافته ها: دانشجویان دختر و پسر درک و تجارب متفاوتی از رابطه با جنس مخالف داشته و درعین حال با انگیزه های متفاوتی وارد این رابطه شدند. عوامل زمینه ساز متفاوت ازجمله جو خانوادگی، فضای دانشگاه، فضای خوابگاه، فضای مجازی و گروه همالان در تجربه دانشجویان دختر و پسر از رابطه با جنس مخالف نقش ماهوی داشته اند. دانشجویان دختر درکِ رمانتیک و عاشقانه ای از رابطه با جنس مخالف داشته و درک دانشجویان پسر از این رابطه مبتنی بر ذائقه لذت گرایی و جنسی بود. ویژگیهای خاص دوستی در بین دانشجویان پسر شامل ناپایداری، تنوع طلبی و بی تعهدی در روابط و در مقابل در بین دانشجویان دختر شامل غوطه وری در عشق، پنهان کردن خود واقعی، آمادگی برای ناپایداری روابط و آگاهی از پوچی رابطه بود. بحث: یافته ها دلالت می کنند که دانشجویانِ دختر بیشتر به دنبال روابط عاطفی، ازدواج محور و اقتصادی بوده و دانشجویانِ پسر بیشتر سکسوالیه خواه و لذت گرا بوده اند.
۸۴۳.

واکاوی فرایندهای روانی- اجتماعی دانشجویان تراجنسی دانشگاه تهران(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۲۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۸۵ ۳۳۷-۳۰۱

کلیدواژه‌ها: فرآیندهای روانی- اجتماعی ترنس سکشوال هویت جنسی جنسیت نارضایتی جنسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۸۱
مقدمه: ممکن است فرد از نظر زیستی ویژگی های یک جنس را دارا باشد اما از جنبه روانی خود را به آن جنس متعلق نداند. این پدیده در اصطلاح ترنس سکشوالیتی نامیده می شود این افراد در مسیر نارضایتی از جنسیت خود و نقش های آن، مجموعه تنش ها و فشارهایی را در ابعاد مختلف تجربه می کنند. دوران دانشجویی، به سبب حساسیت های دوره انتقالی وگذار دانشجویان از مرزهای بلوغ و استقلال شخصی، همواره دوره ای، مملو از تنش ها و استرس هایی است که دانشجویان آنها را تجربه می کنند در این میان پیچیدگی وضعیت دانشجویان ترنس سکشوال دوچندان است. روش: پژوهش حاضر کیفی از نوع متد نظریه زمینه ای است. داده های پژوهش حاضر با استفاده از مصاحبه های فردی نیمه ساختاریافته، جمع آوری شده است. نمونه ی مورد مطالعه در این پژوهش را 8 نفر از ترنس های دانشجوی (MtF) مرد به زن تشکیل می دهند. پژوهش حاضر با استفاده از نمونه گیری هدفمند صورت گرفته که مبنای مصاحبه ها اشباع نظری می باشد. یافته ها: آگاهی از امکان تغییر و قرار گرفتن در مسیر درمان، کیفیت و امید به زندگی را در ترنس ها بهبود می بخشد و منجر به بهبود روابط اجتماعی آنها می گردد. در مسیر این تغییر و تحولات، نوع تعاملات اطرافیان و حمایت ها ی خانوادگی_اجتماعی از مهمترین چالش های مربوط به این افراد است. بحث: ضرورت دارد که موسسات آموزش عالی، در سیاست گذاری ها و مدیریت های آموزشی، به طور ویژه حساسیت های این دانشجویان را در ابعاد مختلف لحاظ نمایند.
۸۴۴.

تکافؤ جنسیتی در قصاص نفس

نویسنده:
منبع: مصباح الفقاهه سال ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 31 - 52

کلیدواژه‌ها: قصاص نفس قتل عمد تکافؤ قتل عمد جنسیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۲۹۷
قصاص نفس به عنوان مجازات اصلی جرم عمدی علیه تمامیت جسمانی اشخاص در آیات و روایات و به تبع آن در فقه و قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است. ثبوت و اجرای قصاص نفس مقیّد به وجود شرایطی است. در منابع فقهی و حقوقی برای ثبوت قصاص در قتل عمدی در مجموع از چهار شرط یاد شده است که عبارتند از: برابری در موقعیت اجتماعی (حریت و رقیت)، دین، جنسیت و شرایط عامه تکلیف. روایاتی که دلالت بر ثبوت حکم قصاص و اشتراط پرداخت مازاد دیه در موارد قتل عمدی زن توسط مرد دارد، جنسیت؛ یعنی ذکور و اناث بودن مقتول را از جمله شروط مهم استیفای قصاص نفس بر شمرده اند. با توجه به این که امروزه در مجامع علمی غرب، به خصوص در میان مکاتب طرفدار مکتب فمنیست، این حکم مسلم شرعی مورد مناقشه قرار گرفته است، پرداختن به آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مقاله به روش گردآوری کتابخانه ای و تحلیلی- توصیفی دیدگاه های فقهی ناظر به شرط جنسیت، و تأثیر آن در ثبوت قصاص را بررسی و نقد خواهد کرد.
۸۴۵.

استنطاق قواعد فلسفه سینوی در مسأله جنسیت و عقل عملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: جنسیت عقل عملی فلسفه سینوی اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۲۱۰
 هدف از این مقاله عرضه مسأله جنسیت به قواعد و مسائل فلسفه سینوی در بحث عقل عملی و استنطاق آنان در خصوص این مسأله است. تعاریف و محورهای مختلف عقل عملی در کنار تعاریف جنسیت و عرضه آن ها به قواعد و مسائل حکمت سینوی در مورد عقل عملی، می تواند امتداد حکمت سینوی در مسأله جنسیت را درپی داشته باشد. در این مقاله این هدف با روش تحلیلی بررسی و در محورهای زیر قضاوت شده است: 1. استنط اق مسأله جنسیت در قواعد حکمت عملی ناظر به مدبر فعل اختیاری 2. حالات مشارکتی نفس و بدن و مسأله جنسیت و عقل عملی 3. رابطه نفس و قوا و نقش جنسیت در آن 4. فرایند شکل گیری رفتار و نقش جنسیت 5. جنسیت و عوامل استکمال عقل عملی 6. استنطاق مسأله جنسیت در عقل عملی به عنوان قوه مدرکه 7. جنسیت و دانش های مربوط به عقل عملی از جمله اخلاق. بررسی ها نشان دهنده تأثیر جنسیت نه به نحو عام و مطلق، بلکه به نحو جزئی و مشروط در ساحت های مختلف عقل عملی است.
۸۴۶.

نقش جنسیت در محدودیت های ادراک شده و انگیزه های مشارکت گیمرهای ایرانی بر اساس مدل پیوستار روان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال ۹ تابستان ۱۴۰۲شماره ۳۴ 235 - 205

کلیدواژه‌ها: جنسیت محدودیت های فراغت انگیزه مشارکت PCM گیمر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۲۲۷
هدف پژوهش حاضر تعیین نقش جنسیت بر درک محدودیت ها و انگیزه های گیمرهای ایرانی در مدل پیوستار روان شناختی (PCM) است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است که به شکل میدانی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش گیمرهای زیر ۳۰ سالی هستند که حداقل یک ساعت در هفته بازی می کنند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه های فانک (۲۰۰۸) برای تشخیص مراحل مختلف مدل پیوستار روان شناختی، کرافورد (۱۹۹۱) برای تعیین محدودیت های فراغت و سیانفرون و همکاران (۲۰۱۱) برای سنجش انگیزه بود که پس از بررسی روایی و پایایی در اختیار نمونه ها قرار گرفت. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی با تأکید بر شاخص های آماری گرایش به مرکز و پراکندگی استفاده شد. ابتدا سطوح پیوستار روان شناختی برای هر یک از شرکت کنندگان بر اساس نمراتشان شناسایی شد. از آزمون t مستقل برای بررسی تفاوت محدودیت ها و انگیزه های گیمرهای زن و مرد در سطوح مختلف PCM استفاده شد. نتایج نشان داد که بین زنان و مردان در درک محدودیت ها و انگیزه های گیمر ها در مراحل مختلف PCM تفاوت معناداری وجود داشت. بر اساس نتایج می توان این گونه نتیجه گیری کرد که جنسیت عامل مهمی در انگیزه های مشارکت و محدودیت های ادراک شده گیمرهای ایرانی است و هرقدر به سطوح بالاتر پیوستار روان شناختی می رویم میزان تأثیرگذاری جنسیت در انگیزه ها و محدودیت ها بیشتر خواهد شد و تعداد گیمرهای مرد در مراحل جذب، دل بستگی و وفاداری بیشتر از گیمرهای زن است. 
۸۴۷.

نقش تعدیل کنندگی جنسیت و هویت اجتماعی بر رابطه بین ارزش های فرهنگی اسلامی و کارکرد و نگرش شغل حسابرسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تجربی حسابداری مالی سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۸ 77 - 116

کلیدواژه‌ها: جنسیت هویت اجتماعی ارزش های فرهنگی اسلامی کارکرد حسابرسی نگرش شغل حسابرسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۷
حسابداری بخشی از عملکرد واحدهای اقتصادی را منعکس می نماید و عوامل گوناگون متعددی بر آن تأثیر می گذارد. فرهنگ از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر توسعه ی حسابداری است. پژوهش حاضر به بررسی نقش تعدیل کنندگی جنسیت و هویت اجتماعی بر رابطه بین ارزش های فرهنگی اسلامی و کارکرد و نگرش شغل حسابرسی است. پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه ی آماری کلیه کارکنان سازمان حسابرسی ایران و دانشجویان مقطع دکتری حسابرسی بودند. بر اساس رابطه کوکران، تعداد 384 نفر از کارکنان سازمان حسابرسی ایران و دانشجویان مقطع دکتری حسابرسی در سال 1400 به روش تصادفی به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های ارزش های فرهنگی اسلامی صیادی تورانلو و عزیزی (1396)، نگرش شغلی (Tu et al, 2015)، هویت اجتماعی صفاری نیا (1390)، کارکرد هرسی و گلداسمیت (1981) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از رویکرد معادلات ساختاری (SEM) در نرم افزار Smart PLS صورت گرفت. نتایج حاکی از آن بود که بین ارزش های فرهنگی اسلام با کارکرد و نگرش شغلی کارکنان رابطه ی معناداری وجود دارد. جنسیت، در رابطه ی بین ارزش های فرهنگی اسلام و کارکرد و نگرش شغل حسابرسی تأثیر دارد. هویت اجتماعی در رابطه ی میان ارزش های فرهنگی اسلام و کارکرد و نگرش شغل حسابرسی تأثیر ندارد. در حرفه ی حسابرسی به منظور ارتقای اخلاق و صلاحیت حرفه ای بایستی ارزش های فرهنگی اسلامی ارتقاء یابد.
۸۴۸.

چالش مردانگی فرهنگی و خانواده اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 105 - 126

کلیدواژه‌ها: جنسیت خانواده دین اسلام مردانگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۱۸۹
مردانگی حوزه مطالعات جنسیتی نوظهوری است که به بررسی میزان انطباق مرد بیولوژیک و مردانگی منتسب و مورد انتظار می پردازد. مردانگی که امروزه و در پی مطالعه جنسیتی مردان به مردانگی ها ارتقا پیدا کرده است، به مطالعه رفتارهای مردانه ای می پردازد که ادعا می شود ریشه در مردانگی طبیعی و اصیل دارد. جهت بررسی این ادعا متن حاضر به انتظارات اسلام از مرد مسلمان و رفتارهای عینی او در خانواده و در مواجهه با زن مسلمان پرداخته است. به نظر می رسد رفتار مرد مسلمان در برخی موارد با حوزه های مورد انتظار اسلام و اخلاق اسلامی تفاوت دارد. جهت اشاره به رفتارهای خارج از آموزه های اسلامی مرد مسلمان با زن مسلمان از ضرب المثل های فارسی و دلایل نمایش خشونت مردان مسلمان با زنان مسلمان در فرهنگ های دیگر استفاده شده است. این نوشتار با تمرکز بر فرایند شناختی که این تفاوت را ایجاد و مانا کرده است بر تک جنس محوری در فرهنگ مرد مسلمان، در پی خاموشی فرم های شناختی رقیب اشاره دارد. حل این دشواری با تقویت دیگر فرم های شناختی و رعایت آموزه ها و توصیه های اخلاق اسلامی ممکن و سبب رفع اتهام کهتر انگاری زنان در اسلام به جهت برخی رفتارهای مرد مسلمان خواهد شد.
۸۴۹.

تفاوت جنسیتی تجارب زیسته سالمندان جوان (74- 60 ساله) در دوران همه گیری کووید-19(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) تابستان ۱۴۰۱ شماره ۹۷ 167 - 203

کلیدواژه‌ها: سالمند جوان جنسیت تجربه زیسته همه گیری کووید-19

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۷۶
سالمندان از گروه های با سطح آسیب پذیری بالا در بحران ها بوده و جنسیت هم یک عامل مؤثر در ارتباط با این آسیب پذیری در بحران ها محسوب می شود. پژوهش حاضر باهدف کشف و بررسی تفاوت جنسیتی تجارب زیسته سالمندان جوان در دوران همه گیری کووید-19 صورت گرفت. با استفاده از روش کیفی، 13 نفر (7 مرد و 6 زن) از سالمندان جوان (74-60 ساله) شهر مهاباد با بهره گیری از نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته پاسخ دادند. سپس مصاحبه ها با استفاده از روش کلایزی تحلیل شدند. یافته های پژوهش در دو مضمون اصلی شامل «خانه ی متحول شده و قوای جسمی و روحی تحلیل یافته» برای زنان و مضمون اصلی «فاصله اجتماعی و بازنشستگی مختل شده» برای مردان دسته بندی شدند. بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که در این دوران زنان سالمند جوان در محیط خانه با فشارهای جسمانی و روحی مضاعف و مردان نیز با فاصله گرفتن از محیط بیرون با افزایش فشارهای روحی مواجه بوده اند؛ بنابراین پیشنهاد می شود که در سیاست گذاری ها برای آمادگی و مقابله با بحران های مشابه آینده ضمن درک جایگاه متفاوت زنان و مردان سالمند جوان، به ویژه وضعیت زنان، بهتر است در کنار حمایت های رسمی به نقش اعضای خانواده و حمایت های اجتماعی آن ها توجه بیشتری شود.
۸۵۰.

انباشت و استفاده از «سرمایه زیباشناختی بدن» برحسب معیارهای هنجاری جنسیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۸ 121 - 159

کلیدواژه‌ها: سرمایه زیباشناختی فیزیک ظاهری هنجارها معیارهای هنجاری جنسیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
  ظاهر فیزیکی به عنوان شکلی از سرمایه در سال های اخیر موردتوجه جامعه شناسان قرار گرفته است. چراکه «سرمایه زیبایی شناختی»، مانند سایر اشکال سرمایه، می تواند انباشته و در تبادلات اجتماعی مورداستفاده قرار گیرد. هدف کلی این پژوهش، جمع آوری اطلاعات در مورد ابعاد و معنای ظاهر آرائی و استفاده از آن با ابزار پرسشنامه بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه افراد واقع در سنین 15 تا 60 سال در یک نمونه آماری 384 نفری در شهرستان اهواز تشکیل دادند. در این راستا، اقدامات آماری برای هر دو بعد «انباشت» و «استفاده» از «سرمایه زیباشناختی» بر اساس طرح نظرسنجی موازی با استفاده از رگرسیون لجستیک ترتیبی (مدل o-logit)، موردمطالعه قرار گرفت. یافته ها، نشان داد که معیارهای دوگانه ای بر اساس هنجارهای خاص در مورد «انباشت» و «استفاده» از «سرمایه زیبایی شناختی» وجود دارد. همچنین، وجود معیارهای هنجاری دوگانه وابسته به «زمینه» جامعه است، به گونه ای که این معیارها در «انباشت سرمایه» به معنای تأیید بیشتر رفتار زنان است، درحالی که معیار دوگانه در «استفاده سرمایه»، به معنای تأیید بیشتر رفتار مردان است. درنتیجه «سرمایه زیبایی شناختی»، به عنوان چیزی که وابسته به «زمینه است»، هنجارهای جنسیتی را تنظیم می کند.
۸۵۱.

روان کاوی، انسان شناسی و رویکرد فلسفی؛ رهیافت های نظری موثر در تکوین مفهوم اجتماعی جنسیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۵ 235 - 249

کلیدواژه‌ها: روان کاوی انسان شناسی دیدگاه های کنش پارسونز دوبووار جنسیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۲۶۵
هدف:این پژوهش به هدف شناسایی و توصیف نخستین رویکردهای نظری در روند شکل گیری مفهوم جنسیت صورت گرفته است و نشان می دهد که تمایز مفهومی جنس و جنسیت مبتنی بر بستر اندیشه غرب در یک دوره 70 ساله شکل گرفته است.روش شناسی-پژوهش با منظر نظری دیرینه شناسی فوکو، روند شکل گیری و نخستین ظهوراتِ شکل گیری مفهوم جنسیت را تا بستر سازنده آن پیگیری می کند و نشان می دهد که برایند چه نیروها، نظریه ها و روابطی، مفهوم جنسیت را سازمان دهی کرده است. دیرینه شناسی بر محور مفهوم «امکان» است. به این معنا که پس از کشف نخستین ظهورات تاریخی یک پدیده در پی پاسخ به این سوال است که چگونه این ایده امکان ظهور یافته است؟یافته ها-بررسی توصیف و تحلیل اندیشه های فمینیستی، روانکاوی، فلسفی و دیدگاه های کنش پارسونز نشان می دهد، یافته های انسان شناسی و مفاهیم فرویدی نقطه کانونی در بحث های جنسیت بوده و بسان حلقه متصله ای سایر اندیشه ها در باب مسائل جنسیت را به هم وصل می کند. الگوی ساختار خویشاوندی در دیدگاه استروس و اصطلاح مبادله زنان به خوبی در ادبیات فمینیستی قبل و بعد از اوکلی نقش مهمی ایفا می کند. رویکردهای فلسفی دوبوار نیز اگر چه در سنت نظری هایدگری فهم می شود اما تاثیرپذیری از انسان شناسی در شکل گیری دیدگاه دوبوار نقش مهمی ایفا می کند. برایند این نظریه ها زمینه ساز تمایزات مفهومی در آرای آن اوکلی و تفکیک مفهوم جنس از جنسیت می شود. اگرچه مفاهیم نقش و پایگاه پارسونزی و اخلاف او نیز بر این بستر نظری بار می شود و نقش های جنسیتی و وابستگی آن به موقعیت های اجتماعی دو جنس را برجسته می سازد. لاکان نیز با بهره گیری از ادبیات فرویدی و استروس دیدگاه های تازه تری در بحث جنسیت خلق می کند و ایریگاری با نقد اندیشه های سنتی روان کاو و فلسفه، پاسخ های جدیدتری به تفاوت های جنسیتی دارد. در نهایت این که دیدگاه های روان کاوی فروید، لاکان و لوی استروس با رویکرد انسان شناسی سهم عمده ای در روند برساخت گی جنسیت داشته و موجب شد تا این اندیشه را که نابرابری های جنسی واقعیتی طبیعی و غیرقابل تغییر است از اعتبار بیندازد
۸۵۲.

تأثیر عدالت رویه ای بر خستگی عاطفی کارکنان با توجه به نقش میانجی نقض قرارداد روانشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات منابع انسانی سال ۹ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 125 - 148

کلیدواژه‌ها: عدالت رویه ای نقض قرارداد روانشناختی خستگی عاطفی کارکنان جنسیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۶۳
زمینه و هدف: خستگی عاطفی نوعی حالت روانشناختی است که می تواند پیامدهای زیانبار بسیاری برای کارکنان و سازمان به همراه داشته باشد. این پژوهش تأثیر عدالت رویه ای بر خستگی عاطفی را به طور مستقیم و با توجه به نقش میانجی نقض قرارداد روانشناختی را بررسی می کند و به ارزیابی نقش تعدیل گر جنسیت در این زمینه نیز می پردازد. روش شناسی: این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی - همبستگی است. جامعه آماری پژوهش را کارکنان ادارات دولتی شهر شیراز است که از میان آنها 111 نفر به روش تصادفی مورد پیمایش قرار گرفتند. داده های پژوهش با کمک پرسشنامه گردآوری و با استفاده از مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: تأثیر منفی عدالت رویه ای بر خستگی عاطفی تأیید نشد، اما تأثیر منفی آن بر نقض قرارداد روانشناختی تأیید شد. همچنین نقض قرارداد روانشناختی بر خستگی عاطفی تأثیری مثبت داشته است اما تأثیر عدالت رویه ای بر خستگی عاطفی را میانجی گری نمی کند. افزون بر این، جنسیت تأثیر عدالت رویه ای بر خستگی عاطفی را تعدیل می کند. نتیجه گیری: پایبندی مدیران به قراردادهای روانشناختی و رعایت عدالت در تعامل با کارکنان می تواند از احتمال بروز حالات روانی زیانبار همچون خستگی عاطفی کارکنان بکاهد. همچنین ضروری است آنها در این رابطه به تفاوت های انتظارات و شرایط روانی کارکنان دارای جنسیت متفاوت توجه داشته باشند.
۸۵۳.

بازنمایی جنسیت در خبرهای ورزشی از دیدگاه جامعه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان دوره ۲۱ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۷۵) 34 - 61

کلیدواژه‌ها: بازنمایی جنسیت خبرهای ورزشی المپیک تحلیل تماتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۷۶
هدف از نگارش این مقاله، بازنمایی جنسیت در خبرهای ورزشی المپیک 2020 توکیو و 2016 ریو و تحلیل آن از دیدگاه جامعه شناسی است. این تحقیق به روش پژوهش کیفی و با استراتژی تحلیل مضمون انجام شده است. جامعه آماری، کلیه مطالب روزنامه شرق سال 1395 و 1400 است. نمونه گیری آماری به صورت هدفمند انتخاب گردید که شامل 418 داده متنی (خبر، گزارش، مصاحبه و مقاله) در روزنامه شرق در بازه زمانی برگزاری هر یک از المپیک های مذکور می باشد برای سنجش روایی از روش « ممیزی کردن از سوی داور » و سنجش پایایی از روش «هولستی» استفاده شد . در تحقیق حاضر بر اساس روندی مشخص در تحلیل مضمون،داده های متنی روزنامه شرق در فرآبند کدگذاری در سه سطح مضامین پایه، مضامین سازمان دهنده و مضامین فراگیر دسته بندی گردیدند مقایسه نتایج بدست آمده از تحلیل مضمون روزنامه شرق در دو بازه زمانی برگزاری دو المپیک نشان می دهد که در عین حالیکه در المپیک 2016 ریو رویکرد این روزنامه مبنی بر مفاهیم «هژمونی»، « استعاره های ورزشی» و « فراواقعیت»بوده است اما در المپیک 2020 توکیو مشاهده گردید علاوه بر تشابه نتایج با رویکرد و سیاست خبری در مفاهیم «استعاره های ورزشی» و «فراواقعیت» با رویکرد خبری اامپیک 2016 ریو، نکته قابل توجه در مفهوم «هژمونی» است که خیزشی ملایم به سمت کمرنگ نمودن کلیشه های جنسیتی و هژمونی در انعکاس خبرهای ورزشی در المپیک 2020 توکیو رخ داده است.
۸۵۴.

بررسی مؤلفه های اثر گذار بر ارتقاء علمی زنان هیأت علمی در آموزش عالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان دوره ۲۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۷۶) 33 - 57

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی ارتقاء شغلی اعضای هیأت علمی زن جنسیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۸۶
برخلاف گسترش سریع آموزش عالی در ایران و ایجاد فرصت های بیشتر آموزشی برای زنان و حضور بیشتر آنان در تحصیلات تکمیلی، نرخ مشارکت زنان و رشد آنان در مسیر شغلی دانشگاهی همچنان با متوسط کشورهای توسعه یافته فاصله بسیار دارد. از جمله نرخ نیل به مرتبه استادی به عنوان بالاترین رتبه علمی دانشگاهی بسیار پایین است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر حضور زنان هیأت علمی در سطوح بالای دانشگاهی در یک نمونه آماری شامل 406 نفر از کل اعضای هیأت علمی زن شاغل در دانشگاه های دولتی وابسته به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری در سال 1400 با روش توصیفی-پیمایشی انجام شده است. شیوه نمونه گیری تصادفی ساده است.  برای تحلیل داده ها از رویکرد الگوسازی معادلات ساختاری توسط نرم افزارهای AMOS22 و  SPSS22استفاده شده است. یافته ها از تأیید چهار فرضیه مطرح حکایت داشت، به این شرح که از منظر زنان اعضای هیأت علمی به ترتیب «عوامل فرهنگی و قوانین حاکم بر دانشگاه»، «عوامل علمی و آموزشی»، «عوامل فردی و شخصیتی» و «عوامل خانوادگی» بیشترین اثر را بر پایین بودن ارتقا آنان در دانشگاه داشته اند. 
۸۵۵.

ضرورت های نظری و عملی درباره عدالت: عدالت و زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۲۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 589 - 614

کلیدواژه‌ها: جنسیت زنان شاخص عدالت معیار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۸۴
با وجود اهمیت عدالت در فقه سیاسی-اجتماعی، نظریه پردازی ها باید به نظام سازی یا ساختارهای روندساز منجر شوندف اما در رویکرد اسلامی مطرح و تقویت نشده اند. از جمله مهم ترین مباحث عدالت، پردازش نظریه ای است که شامل ابعاد نظری و عملی روشن به مثابه راهبرد اداره جامعه است. این ابعاد اگرچه در مطالعات دو دهه اخیر حوزه عدالت مورد توجه پژوهشگران داخلی قرار گرفته اند، نیازمند کاوش بیشتر و تمرکز روی موضوعات خرد هستند. این مقاله با هدف تقویت این ابعاد و ضرورت ها به طرح ایده خود می پردازد و به دلیل اهمیت حقوق و مزایای اجتماعی زنان، میدان بررسی و تطبیقات خود را در موضوع عدالت برای زنان قرار داده است. پرسش اصلی مقاله ناظر به مهم ترین چالش نظری و عملی عدالت است که در پاسخ ملاحظه نظری به چالش معیار نابرابری و ملاحظه عملی به دو بحث ادراک سنجی و شاخص سازی برای عدالت پرداخته است. روش مقاله پس از جمع آوری داده های لازم، تحلیل محتوا، و مقاله اسنادی و بنیادی است. گفتنی است این مقاله برگرفته از یک کلان طرح درباره عدالت جنسیتی است. مطابق نتایج، نابرابری به عنوان مهم ترین مسئله در مطالعات عدالت، نیازمند تعیین معیار است. چندمعیارگی در نظریه عدالت اسلامی قابل دفاع است. تفاوت میان مردان و زنان به عنوان بخشی از معیارها با سیاست های جانب دارانه در راستای حمایت از خانواده، مادرانگی، زنانگی و فردیت زنان مورد توجه قرار می گیرد. عدالت، امری راهبردی برای تنظیم روابط افراد با یکدیگر از حوزه خانوادگی تا حوزه اجتماعی است و نیازمند طراحی معیارها، اصول و اهداف، شاخص سازی و ادراک سنجی است.
۸۵۶.

تبیین نقش جنسیت و فرهنگ معیشتی در ساختار شکل گیری پلان های خانه های قاجاری (نمونه موردی: خانه های قاجاری خرم آباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۱۹ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۰ 685 - 699

کلیدواژه‌ها: فرهنگ جنسیت خانه های قاجاری خرم آباد معیشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۲۶۴
مسکن فقط یک ساختار کالبدی نیست؛ بلکه پدیده ای فرهنگی می باشد و هدف آن ایجاد یک واحد اجتماعی سنتی براساس نیازهای کاربران در شرایط تکنولوژی، اعتقادی و اجتماعی آن دوران بوده است و بدون آگاهی و شناخت از آن ها، محیط های سنتی قابل درک نخواهند بود. مفهوم مسکن به عنوان کانون زندگی خانوادگی برای انسان در زمان و مکان، همواره مختلف بوده و این مفهوم تابع انتظارات و توقعات ساکنان و پاسخ به آن بوده است. تنوع الگوهای مسکن و معماری برگرفته از عوامل طبیعی، تاریخی، جغرافیایی، فلسفی، دینی، هنری و زیبایی شناسی انسان هایی است که در یک بستر تاریخی طولانی، آن ها را پدید آورده اند. هدف از پژوهش حاضر فهم ابعاد معنایی خانه های قاجاری و تحلیل مؤلفه فرهنگ معیشتی در نحوه شکل گیری و سازماندهی ساختار خانه های قاجاری در خرم آباد است. بر همین اساس، 6 نمونه از خانه های قاجاری در خرم آباد را مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. روش تحقیق حاضر کیفی است. روش گردآوری اطلاعات بررسی های میدانی، مطالعات اسنادی، و مصاحبه است. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات توصیفی-تحلیلی می باشد. نتایج تحقیق حاکی از ان است در خرم آباد به خاطر شغل اکثر مردم در زمان قاجار که کشاورزی و دامپروری بوده است فعالیت زنان در کنار مردان امری گریز ناپذیر بوده است و به همین منظور زنان از حریم های جنسیتی و لایه های محرمیت آنچنان برخوردار نبوده اند.اهداف پژوهش:تحلیل مؤلفه فرهنگ معیشتی در نحوه شکل گیری و ساختار خانه های قاجاری در خرم آباد.تبیین نقش جنیست در پلان های خانه های قاجاری خرم آباد.سؤالات پژوهش:چه ارتباطی میان خانه های قاجاری خرم آباد با جنسیت و فرهنگ معیشتی وجود دارد؟شکل گیری پلان و ساختار خانه های قاجاری خرم آباد چه ارتباطی با جنسیت و فرهنگ معیشتی دارد؟
۸۵۷.

تاریخ اجتماعی معماری خانه و زندگی خانگی امکان و فایده کاربستِ مفاهیم و روش های تاریخ اجتماعی در تاریخ نگاشتِ معماری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 79 - 111

کلیدواژه‌ها: خانه های حومه شهری انگلیس خانواده قدرت منزلت اجتماعی تحرک اجتماعی جنسیت خانه های قاجاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۲۱۱
رهیافت به تاریخ معماری خانگی ایران با نظر به تاریخ اجتماعی آن به منزله دانشی میان رشته ای هنوز نوپاست؛ در حالی که شواهد مرتبط با معماری خانه ها در میان منابع تاریخی کم نیست. راه منطقی برای این کار فهم و ایضاح روش ها و اسباب مورخانی است که تاریخ اجتماعی معماری نوشته اند. در این پژوهش نخست از راه نقد درونی متن یکی از تاریخ نامه های معتبر اجتماعی معماریِ غرب، درباره خانه و زندگی خانگی، برخی مفاهیم آشنا در حوزه علوم اجتماعی شامل خانوار و خانواده، جنس و جنسیت، قدرت و منزلت، تحرک اجتماعی در نسبت با معماری خانه های حومه شهری انگلیسی و طرز کار به دست آمد؛ سپس برای سنجش امکان کاربست این رویکرد در تاریخ نویسی اجتماعی معماری ایران، این مفاهیم به متونی مرتبط با زندگی خانگی در تهران قاجاری عرضه شد. تکیه بر شواهد تاریخی مبتنی بر این متون حکایت از آن دارد که با ملاحظاتی علمی، می توان برخی از دست مایه های نظری و روش های دانشوران علوم اجتماعی را برای بسط دیدگاه ها و تفسیرهای تاریخی از معماری ایران نیز به خدمت گرفت. دست یافت به این هدف مستلزم آن است که منابع تاریخی هر دوره در اینجا قاجاریان را از حیث شواهدی که از هر دو مقوله گروه های اجتماعی و معماری به دست می دهند، از نو خواند. علاوه بر این برخی محددیت ها در مواجهه با این موضوع هست که به تفاوت در ماهیت اجتماعی و فرهنگی دو جامعه انگلیس و ایران مربوط است.
۸۵۸.

نام شناسی میترا: ایزد هند و ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال ۱۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۵ 9 - 26
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۳۱۳
نام شناسی در آغاز به عنوان یک دانش درزمانی، به ریشه شناسی نام ها می پرداخت؛ اما به مرورزمان ، نقش عوامل فرازبانی ، مانند شرایط فرهنگی ، اجتماعی ، حقوقی و مذهبی نیز در آن مشخص گردید . پژوهش حاضر بر اساس نام شناسی واژه میترا است. هدف، ریشه شناسی این واژه در زبان های فارسی و هندی و بررسی درزمانی کاربرد آن به عنوان اسم خاص و عام است. دگرگونی آوایی، واژگانی و معنایی «میترا» در دوره های تحول زبان فارسی، به صورت تحلیل کیفی انجام و با زبان سنسکریت و هندی مقایسه شد . نتایج نشان داد ایزد آریایی میترا، از نظرجنس دستوری و زیست شناختی مذکر است؛ بدین ترتیب کاربرد شاخص«الهه» یا «ایزدبانو» برای نام اسطوره ای میترا نادرست است . «میترا» در ورود به دوره زبان های ایرانی میانه ، بر اثر تحولات آوایی ، تبدیل به «مهر» گردیده و معنای عام آن که در دوره باستان، دوستی و پیمان بود ، به خورشید تعمیم یافته است. «مهر» در زبان های ایرانی میانه و نو فارسی، در ترکیب ساخت نام ها تنوع زیادی دارد . بررسی نشان داد روش های ساخت واژه اسامی دوقسمتی در هند و ایران مشابه است. بعلاوه، عامل فرازبانی مذهب در نام گذاری میترا نشان داد که در ایران معاصر و بین مسلمانان هند، میترا نام دخترانه است؛ اما برای هندوها نام مشترک بین دختر و پسر است.
۸۵۹.

پیشگامان داستان نویسی زنانه در ادبیات فارسی و عربی (با تأکید بر داستان نویسان زن در قرن نوزدهم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۱ 127 - 152

کلیدواژه‌ها: ادبیات داستانی جنسیت زنان داستان نویس فارسی و عربی روایت زنانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۴۲
نویسندگان زن در ایران و کشورهای عربی توانسته اند موقعیت خود را در نوشتن آثار داستانی ابراز کنند و مورد استقبال مخاطبان قرار گیرند. داستان نویسان زن تأکید داشته اند که زنان معنی ای خاص از تجربه زنانه را به خواننده نشان می دهند، که ادبیات مردانه قادر به توصیف و بیان آن نیست؛ از این رو کوشیدند آثاری بنویسند که مستقیماً مربوط به تجربه های زنان باشد. در پژوهش حاضر، بر پایه مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی، زمینه های شکل گیری و تحول جریان زنانه نویسی در ادبیات داستانی این دو سرزمین بررسی شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که دوره اول داستان نویسی زنانه در ادبیات فارسی و عربی، بیانگر بی عدالتی ها و رنج و محرومیت زنان است. دوره دوم، دوره بازیابی هویت زنان است و مسأله حق انتخاب، آزادی زن و تمایز بخشیدن به هویت زنانه مطرح است. آزادی زن، خروج از انفعال، ارتقای نقش پذیری زن از محیط خانه به سطوح مختلف جامعه اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و انتخاب قهرمان داستان از بین زنان، از مهم ترین ویژگی های آثار داستانی زنان در دوره سوم زنانه نویسی در ادبیات فارسی و عربی است. تلاش نویسندگان زن برای نمایش روایتی زنانه و بازنمودِ هویت زنان به شیوه های گوناگون در سطوح مختلف متن؛ ازجمله کاربرد واژگان، شخصیت پردازی، انتخاب قهرمان و روایت گرِ زن ارائه شده است.
۸۶۰.

تأثیر تفاوتهای جنسیتی در قصد و رفتار کارآفرینانه دانشجویان دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران

نویسنده:
منبع: آموزش مهندسی ایران سال ۱۹ بهار ۱۳۹۶ شماره ۷۳ 45 - 65
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۶۱
ا امروزه، شواهد حاکی از آن است که جنسیت نقش مهمی در کارآفرینی ایفا می کند؛ هرچند، به رغم اهمیت موضوع مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده است، به استثنای دانشکده کارآفرینی، که موظف به تربیت نیروهای متخصص در کارآفرینی است. بنابراین، هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر تفاوتهای جنسیتی در قصد کارآفرینانه دانشجویان دانشکده کارآفرینی است. جامعه آماری پژوهش دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران بودند که با توجه به جدول کرجسی و مورگان (Krejcie, 1970 ) تعداد 239 نفر از آنها، روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه استفاده شد و برای تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS . نتایج تحقیق نشان می دهدبین دانشجویان دختر و پسر در خصوص مفاهیم اصلی قصد کارآفرینانه برای نگرش و هنجارهای ذهنی تفاوت معنا دار وجود داشته و برخلاف اکثر تحقیقات گذشته دختران دانشجوی دانشکده کارآفرینی در این خصوصیات قوی تر از پسران هستند. با ورود متغیر اشتغال در دو جنسیت تفاوتهایی مشاهده می شود. در بین زنان شاغل کنترل رفتار ادراک شده و رفتار کارآفرینی بیشتر از غیر شاغلان بوده و تفاوت معنا داری نشان می دهد. اما در مورد مردها چهار عامل نگرش، هنجارهای ذهنی، کنترل، رفتار ادراک شده و رفتار کارآفرینانه تفاوت معنا داری بین شاغلان و غیرشاغلان مشاهده شده است.