علم سنجی

در سال های اخیر، پرداختن به موضوع تغییرات اقلیمی و کاهش انتشار کربن به عنوان گزینه ای اجتناب ناپذیر مطرح شده است. با وجود این که عصر داده ها بستر تحقیقاتی مناسب برای تحقیقات ایجاد کرده است، برخی از حوزه های پژوهشی مورد کم توجهی پژوهشگران قرار گرفته است. بنابراین، پایش دقیق پژوهش های انجام گرفته در زمینه های انتشار کربن و تغییر اقلیم، به عنوان مبنایی برای برنامه ریزی آینده پژوهش ها، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. این تحقیق با هدف تجزیه وتحلیل مقالات منتشرشده، به واکاوی اسناد منتشرشده با رویکرد علم سنجی در حوزه انتشار کربن پرداخته است. بدین سان درباره تمامی اسناد این حوزه که طی سال های 2015-2024 در پایگاه وب آوساینس نمایه شدند از جنبه های: نوع سند، سال انتشار، طبقه بندی موضوعی، نشریات برتر، تألیفات مشترک و دسته بندی موضوعی به دو روش شبکه های جفتی کتاب شناختی و شبکه هم رخدادی واژگان تجزیه وتحلیل انجام گرفته است. نتایج بررسی نشان می دهند که انتشار اسناد این حوزه با سرعت زیادی در هر سال دارای پیشرفت است. بیشتر اسناد منتشره از نوع مقالات بوده، Wang Qiang پژوهشگر برتر و آکادمی علوم چین مؤسسه پیشرو در چاپ مقالات می باشد. "علم و فناوری سبز و پایدار؛ مهندسی، محیط زیست؛ علوم محیطی" طبقه برتر در اسناد حوزه انتشار کربن بوده و نشریه"Journal of Cleaner Production" بیشترین مقالات را در این حوزه منتشر نموده است. اسناد مورد بررسی از نظر موضوعی در 16 دسته کلی قرار می گیرند که "شهرنشینی و انتشار کربن" بیشتر از دیگر طبقه بندی ها و واژه "انتشار کربن و گازهای گلخانه ای" در مقالات این حوزه بسیار استفاده شده است. نتایج تحقیق، ثابت می کند در برخی از موضوعات مانند پایداری، اثرات زیست محیطی و یافتن راه هایی برای کاهش انتشار کربن در بخش های صنعتی شاهد توجه بیشتر بوده ایم. در موضوعاتی مانند بهینه سازی و سیستم انرژی احیاکننده شاهد کاهش اسناد منتشره در سال های اخیر بوده و تحقیق و پژوهش در موضوعاتی مانند مصرف بهینه، انرژی های تجدیدپذیر و محاسبه چرخه زندگی به عنوان یکی از گپ های مهم در تحلیل موضوعی اسناد می باشد.

هدف از این تحقیق تحلیل تولیدات علمی نمایه شده ی محققان ایرانی مرتبط با یادگیری الکترونیکی مبتنی بر پایگاه وب.آو.ساینس همراه با ترسیم نقشه علمی این حوزه موضوعی است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه تولیدات علمی نمایه شده محققان ایرانی طی سال های 1981 تا پایان ماه اکتبر 2023 است. یافته ها نشان داد که کشور ایران دارای 517 رکورد اطلاعاتی در حیطه موضوعی یادگیری الکترونیکی در پایگاه وب.آو.ساینس است.در بین دانشگاه های ایرانی دانشگاه آزاد اسلامی با تولید 119 رکورد اطلاعاتی در رتبه اول،دانشگاه تهران با 72 رکورد و دانشگاه تربیت مدرس با 37 رکورد در رتبه های بعدی قرار دارند. نتایج نشان داد، در بین نویسندگان احمد آقاکاردان با 17 رکورد در رتبه اول و فتانه تقی یاره وحامد فضل اله تبار به ترتیب با 16 و 10 رکورد در رتبه های بعدی قرار دارند.بیشترین تولیدات علمی مربوط به سال 2022 است که 62 رکورد ثبت شده است .در سال های اخیر، سیر آثار علمی صعودی بوده است. بیش از 57درصد تولیدات از نوع مقاله و36درصد مقاله روند و 4درصد بررسی مقالات بوده است. ترسیم گراف یادگیری الکترونیکی، حوزه ای پویا و پیچیده است که می تواند برای مطالعه روابط بین موضوعات مختلف استفاده شود.کلیدواژه های تشکیل دهنده رکوردهای علمی در 7 خوشه کلی طبقه بندی شده است که خوشه یادگیری الکترونیکی از مرکزیت درجه بالاتری برخوردار بوده و نقشه چگالی نیز نشان می دهد این کلیدواژه دارای بیشترین تراکم است. بنابراین؛ مصورسازی کلیدواژه یادگیری الکترونیکی، شبکه ای متراکم و به شدت به هم مرتبط است.

امروزه شاخص های علمی مانند انتشارات علمی، پژوهش های بین المللی و نوآوری های علمی از شاخص های تعیین کننده توسعه کشورها در جهان هستند. مطالعه تولیدات علمی می تواند به برنامه ریزی های پژوهشی، سیر تکاملی پژوهش های انجام شده، تصمیم گیری های آگاهانه کمک کند، با توجه به اهمیت تولیدات علمی، این پژوهش در صدد ترسیم نقشه علمی در حوزه حوزه تغذیه ورزشی و علم تمرین است تا تصویری کلی از پژوهش های موجود در این حوزه که به درک عمیق روابط درونی و روشن شدن خلاءها و شکاف های موجود کمک می کند، بپردازد. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق کلیه تولیدات علمی مرتبط با حوزه تغذیه ورزشی و علم تمرین در پایگاه استنادی وب آو ساینس است. جهت گردآوری داده ها از قسمت جستجوی پیشرفته پایگاه استنادی وب آو ساینس استفاده شده است. در مجموع 1585 رکورد اطلاعاتی در این پایگاه نمایه شده است. داده ها پس از پالایش، وارد نرم افزارهای علم سنجی شدند و نقشه های علمی ترسیم شد. جهت ترسیم نقشه ها از نرم افزارهای ووز ویوور، یوسی نت و بایب اکسل استفاده شد. بررسی داده های بازیابی شده نشان داد که Burke, Louise M از موسسه ورزشی استرالیا با تولید 95 رکورد اطلاعاتی 2744 استناد دریافتی و اچ ایندکس 27 در رتبه اول قرار دارد، بیشترین مقالات نمایه شده به زبان انگلیسی و پرکارترین کشورها در این حوزه آمریکا است. سال 2024 با تعداد 165 رکورد اطلاعاتی بالاترین رشد علمی را داشت. از ایران نیز16 مقاله در این زمینه چاپ شده است.

این پژوهش با هدف تحلیلی بر گردشگری ورزشی مبتنی بر رویکردها و روندها انجام گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است . جامعه آماری این تحقیق 663 رکورد است که از نمونه گیری خاصی استفاده نشده و کل رکورد ها بررسی شده است . جهت استخراج داده ها از قسمت جستجوی پیشرفته پایگاه استنادی وب آو ساینس استفاده شده است . برای تحلیل داده ها و ترسیم نقشه ها از نرم افزارهای علم سنجی مانند وس ویور ، یوسی نت و بایب اکسل و اکسل استفاده شده است .  یافته ها نشان داد که در مجموع 663 رکورد اطلاعاتی در رابطه با گردشگری ورزشی در پایگاه استنادی وب آو ساینس نمایه شده است.در بین نویسندگان Hinch T با تعداد تولیدات 13 و اچ ایندکس 5 در رتبه اول قرار گرفته است.کشور آمریکا با 132 رکورد اطلاعاتی و در بین سال ها ، سال 2024 با 62 رکورد اطلاعاتی در رتبه های اول قرار دارد همچنین انتشارات Taylor & Francis با انتشار 144 رکورد علمی، پیشروترین ناشر در این زمینه به شمار می رود.کلیدواژه گردشگری ورزشی با تعداد 227 فراوانی پرتکرارترین کلیدواژه است . دو زوج Hospitality, Leisure, Sport & Tourism- Managementبا 84 فراوانی بیشترین هم واژگانی را دارند و در مجموع 10 خوشه تشکیل شده است که خوشه 9 و 10 دارای 1 کلیدواژه هستند.

هدف از این پژوهش تحلیل جریان علمی پژوهش های اقتصاد محیط زیست در پایگاه استنادی WOS همراه با ترسیم نقشه علمی است. روش این تحقیق از نوع کاربردی و با رویکرد علم سنجی و تحلیل بیبلیومتریک صورت گرفت. بر حسب زمان اجرای پژوهش این تحقیق طولی و بر حسب نوع داده، تحقیق مزبور کمی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه تولیدات علمی نمایه شده مرتبط با اقتصاد محیط زیست در پایگاه WOS هست که 1248 رکورد اطلاعاتی است. یافته ها نشان داد کشور چین با تولید 363 رکورد اطلاعاتی در رتبه اول قرار دارد. در خصوص شبکه های هم تألیفی بین کشورها یافته ها نشان می دهد کشور چین با آمریکا، انگلیس و پاکستان مشارکت علمی بیش تری داشته است. بیش ترین تولیدات علمی مربوط به سال 2022 است که 159 رکورد در آن سال ثبت شده است. اولین رکود مرتبط با اقتصاد محیط زیست در این پایگاه مربوط به سال 1967 است. نشریه SUSTAINABILITY از کشور سوئیس با تولید 47 رکود علمی رتبه اول را کسب کرده است. فعال ترین نویسنده Li Y با تعداد 9 رکورد و با 17 استناد است. کلیدواژه های تشکیل دهنده رکوردهای علمی در 7 خوشه کلی طبقه بندی شده است. همه خوشه ها درهم تنیدگی زیادی با هم دارند و این امر بیانگر ارتباط و وابستگی زیاد مباحث اقتصاد محیط زیست با یکدیگر است. یافته های حاصل از ترسیم نمودار راهبردی نیز نمایانگر آن است که خوشه های «محیط زیست و اقتصاد» و «توسعه پایدار و اقتصاد زیست محیطی» به عنوان مفاهیمی بالغ و مرکزی، در مرکز توجه محققان قرار داشته و جایگاه تثبیت شده ای در ادبیات علمی یافته اند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی روند رشد بروندادهای علمی، نشریات هسته، دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی فعال در حوزه مطالعات قرآن و حدیث و مباحث جنسیت، زنان و خانواده، و درنهایت تعیین جایگاه پژوهشگران در تولید بروندادهای علمی این حوزه است. روش : پژوهش از نظر نوع، کاربردی بوده و روش آن علم سنجی است. جامعه پژوهش شامل حدود 2455 برونداد علمی بوده که از پایگاه اطلاعاتی پژوهشکده زن و خانواده جمع آوری شد. داده ها به صورت فایل متنی به نرم افزار اکسل منتقل و کنترل شده و یکدست سازی کلیدواژه ها صورت گرفت. با استفاده از نرم افزار یوسی نت ارتباط بین نویسندگان و نقشه ها مشخص شد. با نرم افزار نت دراو و ووس ویور، خوشه ها و نقشه کلی هم رخدادی نویسندگان ترسیم گردید. یافته ها: نرخ رشد مطالعات این حوزه 38/11 درصد است که نشان می دهد پژوهشگران حوزه های مطالعاتی قرآن و حدیث، جنسیت، زنان و خانواده، بیشتر به پژوهش بین رشته ای اقبال نشان داده اند. مجلات پیام زن، مطالعات راهبردی زنان، بانوان شیعه، فقه و حقوق خانواده، پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده و زن و فرهنگ به ترتیب بالاترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. نویسندگان اصلی برحسب قاعده برادفورد260 نویسنده هستند که هر نویسنده دارای حداقل3 و حداکثر 29 مقاله است. خوشه نویسندگان حوزه مورد مطالعه به 9 خوشه فرعی تقسیم شده است. نتیجه گیری: بررسی تولیدات علمی ضمن اینکه معرف وضعیت تولیدات علمی و جایگاه هریک از افراد و دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی از لحاظ تولید علمی است، منجربه شناخت پژوهشگران برتر و مجلات هسته شده و روند همکاری ها و ارتباطات علمی میان پژوهشگران حوزه مورد بررسی را تسهیل نموده و ابزار مناسبی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی علمی و تعیین اولویت های پژوهشی فراهم می آورد.

هدف: هدف پژوهش حاضر ترسیم شبکه موضوعی پایان نامه های دکتری روانشناسی عمومی، بالینی و تربیتی دانشگاه های ایران براساس شاخص شبکه ای مرکزیت درجه، بینابینی، نزدیکی است. روش: روش پژوهش از نوع کاربردی به روش علم سنجی است. جامعه آماری پژوهش شامل 389 رساله با 2588 کلیدواژه بوده که بعد از یک دستی در مجموع 484 توصیفگر تحلیل شده است. نمونه گیری تمام شمار بوده و ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی واژه های کلیدی بوده که با استفاده از اصطلاحنامه های تخصصی تنظیم و پس از آن ماتریس شبکه های موضوعی به صورت دستی تهیه و در مرحله بعد با نرم افزار وی.اُ.اِس.ویوور و نت دراو شبکه موضوعی پایان نامه ها ترسیم، سپس برای تحلیل شاخص های خرد (مرکزیت درجه، بینابینی و نزدیکی) از نرم افزار یوسی آنت و تحلیل شاخص های کلان (تعداد خوشه ها و چگالی شبکه موضوعی) از نرم افزار وی. اُ .اس. ویوور استفاده شده است. یافته ها: شبکه موضوعی رساله های دکتری روان شناسی عمومی، بالینی و تربیتی برمبنای ماتریس 484×484، مقوله موضوعی «اثربخشی/مداخله» با مرکزیت درجه 928 و با مرکزیت بینیت 15.848 و با مرکزیت نزدیکی 69، بیشترین پیوند و هم رخدادی را با سایر حوزه های موضوعی داشته است. مقوله موضوعی «تعارض» با مرکزیت درجه 137 و «حافظه» با مرکزیت بینیت 1.101 و «موفقیت تحصیلی» با مرکزیت نزدیکی، کمترین پیوند و هم رخدادی را با سایر حوزه های موضوعی داشته است. نتیجه گیری: قوی ترین ارتباطات واژگانی میان توصیفگرهای «اثربخشی/مداخله» و «آموزش» با 59 پیوند، «جنسیت» و «مدرسه» با 39 پیوند، «اثربخشی/مداخله» و «مدرسه» با 36 پیوند، «آموزش» و «مدرسه» با 31 پیوند، و «اثربخشی/مداخله» و «جنسیت» با 30 پیوند اتفاق افتاده است. به طور کلی می توان گفت که علاوه بر پژوهش های مرتبط با اثربخشی/ مداخله، ضروری است به پژوهش هایی با تبیین رابطه ها و طراحی الگوهای مبتنی بر مقوله های بدست آمده و سپس ارزیابی آن پرداخته شود. مقوله تفاوت جنسیتی از رایج ترین یافته های شناختی است که ابعاد رشد انسان ها را بررسی می کند. بنابراین، توجه به فرایند تعلیم و تربیت در پژوهش ها حایز اهمیت است که در خانواده و مدرسه شکل می گیرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت تولیدات علمی هوش مصنوعی در ایران به تفکیک حوزه های موضوعی بود. روش : روش پژوهش، از نوع توصیفی- کاربردی و با رویکرد علم سنجی بود. 804 رکورد مرتبط با حوزه هوش مصنوعی نمایه شده در پایگاه استنادی آی.اس.سی.، بین سال های 1381-1402 بررسی شدند. به منظور نمایه سازی موضوعی مقالات با رویکرد کمّی از فنون علم سنجی، و برای تییین اصطلاحات موضوعی از نمایه سازی نیمه خودکار استفاده شد. 357 کلمه کلیدی که نمایانگر موضوعات تحقیقات بودند و در جامعه آماری 2807 بار تکرار شده بودند، شناسایی گردید. یافته ها: تولیدات علمی در شش حوزه موضوعی کلی علوم انسانی (285 مقاله)، فنی و مهندسی (182 مقاله)، علوم کشاورزی (125 مقاله)، علوم پزشکی (102 مقاله)، محیط زیست و منابع طبیعی (62 مقاله)، علوم پایه (48 مقاله) انجام شده است. پر بسامدترین موضوعات در حوزه علوم انسانی: بورس، توسعه اقتصادی و برنامه ریزی، پول و موسسات مالی، مدیریت مالی، حسابداری، حسابرسی و حقوق، اقتصاد، مدیریت اطلاعات و مدیریت منابع انسانی؛ در حوزه فنی و مهندسی: سازه، سازه های هیدرولیکی، حمل و نقل، فناوری اطلاعات، سازه های دریایی، زلزله و کنترل؛ در حوزه علوم کشاورزی: کشاورزی- مدیریت، آب، منابع، آبیاری، خاکشناسی، زهکشی، مدیریت پسماند، محیط زیست، خاک- حفاظت و مکانیزاسیون و مکانیک ماشین های کشاورزی؛ در حوزه علوم پزشکی: پزشکی- کلیات، پزشکی- بیماری ها، پزشکی- علوم پایه، بهداشت، زیست فناوری، روانپزشکی، روانشناسی بالینی، پاتولوژی، فیزیولوژی و علوم اعصاب؛ در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی: آبخیزداری، بوم شناسی، خاک- حفاظت، جنگل و جنگلداری و بیابان؛ در حوزه علوم پایه: زمین شناسی- کلیات، ژئوشیمی، چینه شناسی، رسوب شناسی، ریاضی کاربردی، علوم- جنبه های اجتماعی، علوم، ژئوفیزیک، علم و فناوری و زمین شناسی کاربردی پراهمیت ترین موضوعات مورد تاکید تولیدات علمی هوش مصنوعی شناخته شدند. حوزه های علوم انسانی و فنی مهندسی از نخستین حوزه هایی بوده اند که از سال 1381 آثار علمی در زمینه هوش مصنوعی در پایگاه استنادی آی.اس.سی. داشتند. از سال 1387 حوزه های علوم پایه و علوم کشاورزی در پایگاه استنادی آی.اس.سی. در زمینه هوش مصنوعی اثر منتشر کرده اند. حوزه محیط زیست و منابع طبیعی نیز از سال 1388 در زمینه هوش مصنوعی موفق به تولید علمی معتبر شده است. حوزه علوم پزشکی در مقایسه با سایر حوزه های کلان پژوهشی با تأخیر بیشتری به حوزه هوش مصنوعی گام نهاده و نخستین تولیدات آن مربوط به سال 1390 است. در همه حوزه های کلان پژوهشی کشور روند تولیدات علمی هوش مصنوعی رو به رشد است. اما حوزه علوم انسانی به عنوان با قدمت ترین حوزه کشور و حوزه پزشکی به عنوان جوان ترین حوزه، نمودار رشد بهتری را نسبت به سایرین داشته اند. مجلات «مهندسی منابع آب» و «مهندسی عمران امیرکبیر» با بیشترین انتشار مقاله در حوزه هوش مصنوعی (12 مقاله) سرآمدترین نشریات این حوزه در کشور شناخته شدند. مجله «پردازش علائم و داده ها» و «دانش آب و خاک» با انتشار 11 مقاله در رتبه دوم جای گرفتند و مجله «پژوهش های حفاظت آب و خاک» با انتشار 10 مقاله در حوزه هوش مصنوعی رتبه سوم را کسب نمود. دانشگاه تهران با بیشترین تولیدات علمی هوش مصنوعی در حوزه های علوم انسانی، محیط زیست و منابع طبیعی و علوم پایه برجسته ترین دانشگاه ایران شناخته شد و دانشگاه تبریز رتبه اول تولیدات علمی هوش مصنوعی را در حوزه های فنی و مهندسی و علوم کشاورزی کسب نمود. دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در حوزه علوم پزشکی بالاترین جایگاه تولیدات علمی هوش مصنوعی را کسب کرد. رویا دارابی با انتشار 8 مقاله، چهره برجسته حوزه علوم انسانی؛ وحید نورانی با انتشار 8 مقاله، چهره برجسته حوزه فنی و مهندسی؛ کیومرث روشنگر، با انتشار 4 مقاله، چهره برجسته حوزه علوم کشاورزی؛ جواد حدادنیا با انتشار3 مقاله، چهره برجسته حوزه علوم پزشکی؛ جمشید پیری، با انتشار 3 مقاله چهره برجسته حوزه محیط زیست و منابع طبیعی؛ عطاءالله ندیری، با انتشار 5 مقاله چهره برجسته حوزه علوم پایه در تولیدات علمی هوش مصنوعی شناخته شد.          نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل حاصل از رصد تولیدات علمی هوش مصنوعی ایران در پایگاه استنادی آی.اس.سی. نه تنها برای متخصصان هوش مصنوعی، بلکه برای سایر پژوهشگران و عموم مردم نیز مورد توجه است؛ زیرا با شناسایی برجستگان حوزه هوش مصنوعی در ایران، مسیر توسعه همکاری های بین رشته ای و تعاملات جدید فراهم شده و امکان دستیابی به پربارترین نتایج در زمینه هوش مصنوعی میسر خواهد شد.

هدف: کتاب درمانی یکی از روش های حل مشکلات روحی و روانی است که در شش مرحله شناسایی، انتخاب نوشتار، تهیه مطالب خواندنی، شبیه سازی، پالایش و کسب بینش به درمانگر کمک می کند. ازجمله مزیت های کتاب درمانی نسبت به سایر روش ها می توان به فراگیر بودن، فنی در اختیار سایر تکنیک ها، اقتصادی بودن، ارائه اطلاعات در زمان محدود، استفاده از حواس چندگانه و... اشاره کرد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر ترسیم و تحلیل موضوعی مقالات حوزه کتاب درمانی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل مقالات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس بین سال های 1990-2021 می باشد. داده ها از این پایگاه استخراج و در نرم افزار وی. او. اس. ویور و اکس تجزیه و تحلیل شدند. در حین جستجو، از روش جستجوی پیشرفته پایگاه اسکوپوس استفاده شد و کلیدواژه های "bibliotherapy" و "book therapy" و "reading therapy" و "literature therapy" و "reading as therapy" از عنوان، چکیده و کلمات کلیدی متون و مقالات تخصصی در زمینه کتاب درمانی استخراج شدند. تعداد اسناد بازیابی شده 1376 مورد بود. با محدودیت های زمانی و نوع سند، 985 مقاله انتخاب و درنهایت 109کلیدواژه باقی ماند که بعد از بررسی در نرم افزار وی.او.اس.ویور، وارد نرم افزار اکسل شده و داده ها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در این پژوهش شبکه هم واژگانی مقالات حوزه کتاب درمانی ترسیم شده و موثرترین موضوعات این حوزه و موضوعات جدید و مهم آن مشخص شدند. رایج ترین کلمه در این شبکه هم واژگانی، کتاب درمانی است که با توجه به حوزه موضوعی انتخابی، تکرار و اهمیت این واژه در شبکه دور از ذهن نیست. به موثرترین موضوعات این حوزه از تعداد استنادات مقالات در این زمینه می توان به آن پی برد که «افسردگی» و «اختلال اضطراب کودکان» دو مورد از موثرترین موضوعات این حوزه هستند. رشد مقالات نیز در این حوزه رو به افزایش بوده، اما این روند به کندی و نامنظم صورت گرفته است. همچنین موضوعاتی که اخیراً بر روی آن در حوزه کتاب درمانی کار شده شامل تاب آوری و کتاب درمانی خلاق است. برای نشان دادن مهم ترین موضوعات موجود در این زمینه، می توان از دو روش میزان ارتباط موضوع با سایر موضوعات و تعیین پرکاربردترین کلمات استفاده کرد که نتایج یکسانی در هر دو روش به دست آمد و شامل کتاب درمانی و خودیاری بود. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که بین کتاب درمانی و خودیاری و افسردگی ارتباط قوی وجود دارد. همچنین با توجه به نتاج بدست آمده از این پژوهش می توان گفت که کتاب درمانی با حوزه روانشناسی ارتباط و نزدیکی زیادی دارد و نتایج مثبت کتاب درمانی در حوزه روانشناسی قابل مشاهده است. در نتیجه پژوهشگران و متخصصین حوزه روانشناسی می توانند از کتاب درمانی به عنوان یک روش درمانی و یا به صورت مکمّل استفاده کنند تا شاهد پژوهش های بهتر و قوی تری در پیوند بین این دو حوزه باشیم.  

هدف: بررسی وضعیت تولیدات علمی دانشگاه ها و مؤسسه های آموزش عالی یکی از جنبه های ارزیابی عملکرد دانشگاه ها برای نظارت بر بهره وری و اطمینان از دستیابی به اهداف دانشگاه و حرکت در مسیر درست برای حل مسائل کشور است. مطالعات علم سنجی ابزاری گسترده برای ارزیابی انتشارات پژوهشی و سنجش بهره وری دانشگاه ها فراهم کرده است. از رایج ترین و کارآمدترین روش های سنجش علم، تحلیل منابع علمی، به ویژه مقالات نمایه شده اعضای هیأت علمی و پژوهشگران در پایگاه های اطلاعاتی معتبر و پایگاه های استنادی جهان، روند توزیع و نرخ رشد آنها، شناسایی پژوهشگران فعال، تعیین شبکه همکاری علمی و خوشه های موضوعی است. با ترسیم نقشه های تولیدات علمی و شناسایی و تحلیل نقاط قوت و ضعف دانشگاه در حوزه تولیدات علمی، می توان راهکارهایی را با هدف ارتقاء کیفی و کمّی تولیدات علمی ارائه کرد و برنامه ریزی لازم برای ارتقای شاخص های رتبه بندی دانشگاه در سطح ملی و بین المللی اتخاذ گردد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، سنجش وضعیت تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه گلستان با استفاده از داده های پایگاه استنادی اسکوپوس به روش علم سنجی است. روش: پژوهش حاضر، مطالعه ای توصیفی-مقطعی با رویکرد کاربردی است. جامعه آماری شامل کلیه بروندادهای علمی دانشگاه گلستان، از اولین مدرک نمایه شده در پایگاه اسکوپوس تا 29 جولای 2024 تعیین شد. تحلیل داده ها و ترسیم نقشه های علمی با استفاده از نرم افزار اکسل، بیب اکسل و ووس ویور انجام شد. یافته ها: 2165 تولید علمی دانشگاه گلستان از سال 2007 در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است و براساس نتایج تحلیل داده ها، روند رشد تولیدات علمی در طول دوره مطالعه، روند سینوسی دارد. بالاترین تعداد تولیدات علمی در سال 2022، و بیشترین تعداد تولیدات علمی به صورت مقاله علمی- پژوهشی (1999 مدرک) منتشر شده است. حوزه های موضوعی شیمی، علم مواد، فیزیک و نجوم، بیشترین تعداد تولیدات علمی را دارند. قاسم بهلکه، علی اکبر دهنوخلجی و علی درخشان حصاری نویسندگانی با بیشترین سهم تولیدات علمی شناسایی شدند. بیشترین همکاری بین المللی با کشورهای چک، انگلیس، و آمریکا بوده است. این دانشگاه با پژوهشگاه، دانشگاه تهران، و دانشگاه علوم پزشکی گلستان بیشترین همکاری های علمی ملی را داشته است. نتایج تحلیل شبکه هم رخدادی واژگان و خوشه های موضوعی تولیدات علمی دانشگاه گلستان، نشان دهنده تمرکز بر موضوعات تحقیقاتی داغ، متشکل از 6 خوشه است. این خوشه ها به ترتیب عبارتند از: «سنتز و تحلیل ساختاری مواد پیشرفته»، «نانومواد و شبیه سازی های محیطی»، «خوردگی الکتروشیمیایی و روش های محافظت از فلزات»، «مطالعات بالینی و تأثیرات دارویی بر انسان ها»، «جغرافیای زیستی و مورفولوژی در دوره های زمین شناسی»، و «مواد و نانومواد پیشرفته». نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نقاط قوت و ضعف تولیدات علمی دانشگاه گلستان را برجسته می نماید که با تحلیل آن ها، و ارائه راهکارهایی برای تقویت نقاط قوت و کاهش و رفع نقاط ضعف می توان برای بهبود جایگاه دانشگاه گلستان و افزایش رتبه آن در نظام های رتبه بندی برنامه ریزی لازم صورت گیرد. انجام پژوهش های مشابه در سایر پایگاه های استنادی و تکرار چنین پژوهش هایی به صورت دوره چندساله می تواند برای بهبود برنامه ریزی ها و خط مشی گذاری صحیح علمی در راستای توسعه پایدار دانشگاه گلستان در سطح ملی و بین المللی مؤثر باشد.

هدف: با توسعه سریع علم و فناوری، به ویژه هوش مصنوعی، استفاده از این فناوری در زمینه های مختلف ازجمله آموزش به سرعت افزایش یافته است. هوش مصنوعی توانایی بهبود و بهینه سازی فرآیندهای یادگیری و تدریس را دارد و می تواند مدیریت کلاس را کارآمدتر کند. همچنین، حق ثبت اختراع در توسعه هوش مصنوعی در آموزش مهم است؛ زیرا از حقوق مالکیت فکری مخترعان محافظت می کند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش هوش مصنوعی در آموزش با تمرکز بر تحلیل ثبت اختراعات است. روش: این تحقیق یک مطالعه علم سنجی است که از روش تحلیل استنادی استفاده کرده است. برای جمع آوری داده ها، تمامی اختراعات ثبت شده در موضوع کاربرد هوش مصنوعی در آموزش بدون محدودیت زمانی از پایگاه داده لنز جمع آوری شدند. در مجموع 1267 اختراع ثبت شده مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان می دهند که تعداد ثبت اختراعات مرتبط با هوش مصنوعی در آموزش، به ویژه در سال های اخیر، به طور پیوسته در حال افزایش است. میزان استناد به این اختراعات نیز افزایش یافته و نشان دهنده تأثیرگذاری بیشتر آنها در تحقیقات مرتبط است. همچنین بخش قابل توجهی از این اختراعات به منابع علمی ارجاع داده اند که نشان دهنده ارتباط قوی بین تحقیقات دانشگاهی و پیشرفت های تکنولوژیکی در این حوزه است. شاخص های پیوند با علم و فناوری و قدرت فنی نیز نشان دهنده سطح بالایی از نوآوری و تازگی در این زمینه است. نتیجه گیری: تعداد ثبت اختراعات هوش مصنوعی در آموزش به طور مداوم در حال افزایش است و این اختراعات به طور فزاینده ای مورد استناد قرار می گیرند، که نشان دهنده تأثیر آنها بر تحقیقات و توسعه های بیشتر است. ثبت اختراعات، ارتباطات قوی بین تحقیقات علمی و پیشرفت های تکنولوژیکی را نشان می دهند و سطح بالایی از نوآوری و تازگی فنی در این حوزه به چشم می خورد. هوش مصنوعی نقش مهمی در تغییر چشم انداز آموزشی دارد، به ویژه در زمینه هایی مانند یادگیری شخصی سازی شده، ارزیابی تطبیقی و سیستم های آموزشی هوشمند. ادغام هوش مصنوعی در آموزش می تواند فرآیندهای یاددهی و یادگیری را دگرگون کند، مشارکت دانش آموزان را افزایش دهد و تجربیات آموزشی شخصی سازی شده را بهبود بخشد. با این حال، برای استفاده بهینه و کاهش خطرات بالقوه، ضروری است که ملاحظات اخلاقی مانند حفظ حریم خصوصی داده ها و جلوگیری از سوگیری رعایت شود. در نتیجه، هوش مصنوعی پتانسیل بسیار بالایی برای متحول کردن آموزش به روشی مؤثرتر و شخصی تر دارد و باید از آن به شکلی مسئولانه و اخلاقی استفاده شود تا به توانمندسازی دانش آموزان و تقویت یادگیری مادام العمر کمک کند.

هدف: بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی به عنوان یک حوزه میان رشته ای، به کمک سیستم اطلاعات مکانی (GIS) نقش مهمی را در مدیریت منابع طبیعی، برنامه ریزی شهری و ایجاد توسعه پایدار ایفا می کند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بهره گیری از رویکرد علم سنجی به منظور بررسی وضعیت مقالات علمی منتشر شده است، تا بینشی جامع و دقیق از روندها، مفاهیم کلیدی و روش های پرکاربرد در پژوهش های این زمینه ارائه دهد و مسیرهای آتی را برای توسعه علمی و عملی این حوزه روشن سازد. روش: این مطالعه با استفاده از داده های استخراج شده از پایگاه علمی Web of Science، مجموعه ای متشکل از 584 مقاله که بین سال های 1991 تا 2024 منتشر شده اند، بررسی گردید. تحلیل های آماری داده ها با استفاده از نرم افزار Excel انجام شده و روندهای انتشار، توزیع جغرافیایی مقالات و ناشران فعال مشخص شدند. علاوه بر این، از نرم افزار VOSviewer برای شناسایی کلمات کلیدی پرتکرار، خوشه بندی و تحلیل ساختار موضوعی آن ها استفاده شد. یافته ها:  نتایج نشان می دهد که از سال 2010 به بعد تولید مقاله در زمینه بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی مورد توجه بیشتری قرار گرفته و این تولید تا سال 2022 نیز روند افزایشی داشته است. در این راستا، کشورهای چین، ایالات متحده آمریکا و ایران به ترتیب با ارائه 302، 103 و 41 مقاله، بیشترین سهم تولید علم را در این زمینه داشته اند. از میان ناشران نیز، انتشارات Elsevier با انتشار بیش از 38 درصد مقالات، فعال ترین ناشر در این زمینه بوده است. همچنین، شناسایی کلمات کلیدی نشان داد که واژه GIS پرتکرارترین عبارت بوده و الگوریتم های فرا ابتکاری مانند الگوریتم ژنتیک، بهینه سازی ازدحام ذرات و بهینه سازی کلونی مورچه ها، به عنوان روش های رایج حل مسائل پیچیده بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی به کار گرفته شده اند. خوشه بندی کلمات کلیدی نیز چهار حوزه اصلی را مشخص کرد که شامل الگوریتم های فرا ابتکاری، مدل سازی مکانی، بهینه سازی چندهدفه و تخصیص منابع در سیستم های اطلاعات مکانی است. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش روند رو به رشد پژوهش در زمینه تخصیص بهینه کاربری اراضی را نشان می دهد. همچنین کشورها و انتشارات فعال در این زمینه مشخص شدند. علاوه بر این، روش های رایج مورد استفاده در این زمینه که شامل الگوریتم های فرا ابتکاری مانند الگوریتم ژنتیک هستند، معرفی گردیدند. بدین ترتیب، این پژوهش می تواند به عنوان مرجعی در مطالعات آتی بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد.  

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش آلتمتریکس به عنوان یک رویکرد نوآورانه در علم سنجی و تأثیر آن بر تغییر رویکردهای ارزیابی پژوهش ها است. سوال اصلی پژوهش این است که چگونه آلتمتریکس می تواند به عنوان ابزاری مکمّل در ارزیابی تأثیرات پژوهش ها مورد استفاده قرار گیرد و به سیاستگذاران و پژوهشگران کمک کند تا نقاط قوت و چالش های موجود در نظام پژوهش را بهتر شناسایی کنند؟ روش: این پژوهش بر پایه منابع کتابخانه ای و تحلیل جامع مقالات مرتبط با علم سنجی و آلتمتریکس انجام شده است. به منظور گردآوری داده ها، مقالات و منابع معتبر در زمینه ارزیابی عملکرد پژوهش ها مورد بررسی قرار گرفته و داده های مربوط به آلتمتریکس و شاخص های سنّتی استخراج شدند. همچنین با تحلیل داده های موجود، نقاط قوت و ضعف آلتمتریکس در مقایسه با روش های ارزیابی سنّتی شناسایی شده و تأثیر آن بر ارزیابی تأثیر پژوهش ها بررسی گردید. این رویکرد شامل تحلیل نوع تعاملات در شبکه های اجتماعی، بازخوردهای آنلاین و سایر معیارهای غیررسمی است که به ارائه یک سنجش جامع و دقیق از تأثیر پژوهش ها کمک می کند. علاوه بر این، در این پژوهش برای تسهیل استفاده مؤثر از آلتمتریکس، چارچوبی برای تجزیه و تحلیل اطلاعات فراهم شده است که بتواند در سیاستگذاری های علمی و پژوهشی به کار گرفته شود. یافته ها: آلتمتریکس می تواند به عنوان ابزاری مکمّل، پژوهشگران را در توسعه دیدگاه های چندبُعدی و واقع گرایانه تری از تأثیر پژوهش ها یاری نماید. همچنین استفاده از آلتمتریکس می تواند به نوآوری و پیشرفت در سیاستگذاری های علمی کمک کند؛ به ویژه در حوزه هایی که تعاملات علمی و اجتماعی از زوایای مختلف مورد بررسی قرار می گیرند. نتیجه گیری: آلتمتریکس نه تنها می تواند به عنوان ابزاری مکمّل در ارزیابی تأثیر پژوهش ها عمل کند، بلکه با ارائه یک تصویر جامع و چندبُعدی از تأثیرات علمی، اجتماعی و فرهنگی، به سیاستگذاران در اتخاذ تصمیمات مبتنی بر شواهد کمک می کند. پیشنهادات ارائه شده در این پژوهش، شامل استانداردسازی روش های آلتمتریکس و رفع نقاط ضعف کنونی، می تواند به ارتقای کارایی و دقت این ابزار در ارزیابی پژوهش ها کمک کند. در نهایت، هدف این پیشنهادات ایجاد پل ارتباطی مؤثر بین علم و جامعه، و تقویت مشارکت پژوهشگران و سیاستگذاران در راستای توسعه پایدار است.

هدف: همگام با گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی و نفوذ آن در جنبه های مختلف زندگی، تحصیل و حرفه، دستیابی به سواد اطلاعاتی، لازمه و پیش نیاز بقاء در جامعه دانش مدار امروز است. سواد اطلاعاتی مجموعه ای از توانمندی هاست که افراد را قادر می سازد تا متوجه شوند که چه موقع به اطلاعات نیاز دارند و نیز توانایی مکان یابی، ارزیابی و به کارگیری مؤثر اطلاعات مورد نیاز را فراهم می آورد. افزایش تعداد مقالات منتشر شده در زمینه سواد اطلاعاتی دیجیتال، نیاز به تجزیه و تحلیل کمّی این مطالعات را برجسته می سازد. این تحلیل برای درک وضعیت فعلی و جهت گیری های آتی تحقیقات در حوزه سواد اطلاعاتی دیجیتال ضروری است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی محتوای تولیدات علمی در زمینه سواد اطلاعاتی دیجیتال و ترسیم نقشه موضوعی در پایگاه داده وب آو ساینس است. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است که با رویکرد علم سنجی انجام شده است. بازه زمانی مورد مطالعه شامل متون منتشر شده در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس می باشد. برای تحلیل داده ها و ترسیم نقشه های علمی از نرم افزارهای اکسل و بیبلیومتریکس استفاده شده است. یافته ها: ۳۷۱۱ تولید علمی در حوزه موضوعی سواد اطلاعاتی دیجیتال از سال 1995 در پایگاه وب آو ساینس نمایه شده است. مک گرو، تامچیک، لی و ژانگ به عنوان پرتولیدترین نویسندگان و دانشگاه های یانسه، تورنتو و سیدنی به عنوان پرتولیدترین وابستگی های سازمانی در میان تولیدات علمی حوزه سواد اطلاعاتی دیجیتال شناسایی شدند. بیشترین همکاری بین المللی با کشورهای آمریکا، اسپانیا و انگلستان بوده است. طبق نتایج به دست آمده از تحلیل بروندادهای علمی سواد اطلاعاتی دیجیتالی، مشخص شد که مطالعات این حوزه بر موضوعاتی همچون تأثیر تکنولوژی بر سواد و ارتباطات کودکان؛ سواد اطلاعاتی دانش آموزان، معلمان و فناوری اطلاعات دانشگاه ها و آموزش عالی؛ دسترسی به وب و اینترنت و رفتار کاربر؛ درک نگرش مدل آنلاین؛ مراقبت از سلامت افراد، و خودکارآمدی و باورها؛ مدیریت تعامل با رسانه های اجتماعی و تجربیات؛ و زبان انگلیسی متمرکز است. واژگان technology، education، information، students و literacy بیشترین فراوانی را دارند. نمودار راهبردی تحلیل محتوای مطالعات سواد اطلاعاتی دیجیتال نشان می دهد موضوع «دیجیتال، سواد و مهارت» دارای بالاترین میزان توسعه یافتگی و ربط است. خوشه «سواد دیجیتالی، آموزش و تکنولوژی» از نظر مرکزیت در سطح بالا، و به عبارتی در بطن کلیه مطالعات این حوزه به چشم می خورد. خوشه «توسعه، شیوه های سواد دیجیتال و کودکان» با تراکم بالا و مرکزیت پایین می باشند. همچنین خوشه «کوید 19، پزشکی از راه دور و بزرگسالان» در چارک سوم اشتراک قرار دارد. خوشه «تقسیم دیجیتال، فناوری اطلاعات و ارتباطات» بیانگر موضوعاتی هستند که در حال ظهور و یا رو به زوال می باشند. نهایتاً، خوشه «رسانه های اجتماعی، اینترنت و سواد رسانه ای» قرار دارد که تراکم کم، اما مرکزیت بالایی دارد. نتیجه گیری: تولیدات علمی مربوط به حوزه موضوعی سواد اطلاعاتی دیجیتال از زمان آغاز انجام اولین پژوهش در سال 1995 تاکنون روند صعودی داشته است. پیشنهاد می شود نتایج حاصل از این پژوهش در آموزش سواد اطلاعاتی، مطالعات و برنامه ریزی درسی سواد اطلاعاتی مورد توجه قرار گیرد.

هدف: رؤیت پذیری یکی از مهم ترین سنجه های قابل اندازه گیری انتشارات علمی وبی و از شاخص های تعیین کننده توسعه علمی در جوامع علمی است که می تواند به طور قابل توجهی، میزان استنادات آثار پژوهشی را افزایش دهد. یکی از ابزارهای پژوهشی که منجربه اشتراک گذاری و افزایش رویت و استنادات مقالات می شود، شبکه های اجتماعی علمی است. در واقع شبکه های اجتماعی برای برقراری ارتباطات علمی، اشتراک دانش، و انتشار بروندادهای پژوهشی استفاده می شوند که با استفاده از نشانگرها و شاخص های عملکردی خود می توانند میزان رؤیت پذیری مقالات و انتشارات را بالا ببرند. از این رو، هدف پژوهش حاضر واکاوی نقش شبکه های اجتماعی علمی در رویت پذیری پژوهشگران و افزایش استنادات آثار پژوهشی است. روش : پژوهش حاضر یک تحقیق مروری بوده که با رویکرد کتابخانه ای و اسنادی تدوین شده است. جامعه آماری پژوهش، منابع چاپی و الکترونیکی در زمینه علم سنجی و آلتمتریکس هستند. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که با ظهور ابزارهای وب2 ازجمله شبکه های اجتماعی و دسترسی آزاد به انواع بروندادهای علمی در وب و محدودیت های روش ها و شاخص های سنّتی مبتنی بر استناد همچون کتاب سنجی و علم سنجی، سنجه های جایگزین نظیر سنجه های شبکه های اجتماعی علمی و آلتمتریکس ظهور پیدا کردند که در کنار شاخص های سنّتی مبتنی بر استناد، برای بررسی اثرگذاری تولیدات علمی در محیط وب اجتماعی استفاده می شوند. در میان سنجه های جایگزین یا شاخص های مبتنی بر شبکه اجتماعی، شبکه های اجتماعی علمی ازجمله فضاها برای معرفی و دیده شدن آثار علمی محسوب می شوند که همانند پایگاه های استنادی، امکان بررسی میزان استفاده از یک منبع یا اثر را فراهم می کنند و معرفی آثار پژوهشگران در آنها، به افزایش رؤیت پذیری بروندادهای علمی و به دنبال آن، افزایش استناد به تولیدات علمی منجر می شود. در این میان شبکه های اجتماعی علمی ریسرچ گیت، آکادمیا، مندلی و گوگل اسکولار به عنوان شاخص های جایگزین می توانند تاثیر بسیار مثبتی بر میزان بارگیری، استناد و در نتیجه رؤیت پذیری داشته باشند. نتیجه گیری: استفاده از شبکه ها ی اجتماعی علمی می تواند در ارتقای دانش، برقراری ارتباط و تبادلات علمی بین پژوهشگرا ن موثر باشد؛ بنابراین لازم است که با برگزاری کارگاه های آموزشی و اتخاذ سیاست های نوین توسط سیاستگذاران حوزه ارزیابی علمی، پژوهشگران به حضور بیشتر در شبکه های اجتماعی علمی و تسهیم آثار علمی خود در این فضاها ترغیب شوند.

هدف: فناوری بلاک چین به عنوان یک پارادایم نوظهور در عرصه فناوری اطلاعات، پتانسیل تحولی عمیقی در حوزه علم سنجی و ارزیابی علمی دارد. در این راستا، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر فناوری بلاک چین بر افزایش شفافیت و اعتبار شاخص های علم سنجی پرداخته است. روش: در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل اسنادی و در چارچوب نظریه نظام های اطلاعاتی شفاف، قابلیت های بلاک چین در بهبود فرآیندهای ارزیابی علمی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته ها: بلاک چین قابلیت ایجاد تحول بنیادین در فرآیندهای ثبت، اعتبارسنجی و ارزیابی دستاوردهای علمی دارد. مهم ترین دستاورد این فناوری، ایجاد زیرساخت غیرمتمرکز و تغییرناپذیر برای مدیریت اطلاعات علمی است. از طریق مکانیزم توافق توزیع شده و رمزنگاری پیشرفته، بلاک چین امکان ثبت دقیق و غیرقابل تغییر اطلاعات علمی را فراهم می کند. این ویژگی منجربه افزایش قابل توجه شفافیت در ثبت و پیگیری فعالیت های پژوهشی می شود و امکان جعل و دستکاری اطلاعات را به حداقل می رساند. در بُعد اعتبارسنجی، بلاک چین سازوکاری نوین برای تضمین صحّت و یکپارچگی داده های علمی ارائه می دهد. سیستم توکنایز کردن دستاوردهای علمی و ثبت غیرمتمرکز استنادها، امکان رهگیری دقیق مسیر تولید علم را میسر می سازد. این رویکرد می تواند به ایجاد سیستم پاداش دهی عادلانه تر برای محققان و کاهش تبعیض در ارزیابی های علمی کمک کند. محدودیت های مقیاس پذیری، هزینه های بالای محاسباتی، مصرف انرژی و پیچیدگی های فنی ازجمله موانع اصلی گسترش این فناوری هستند. نتیجه گیری: فناوری بلاک چین می تواند با ایجاد اکوسیستمی شفاف، عادلانه و غیرمتمرکز، اعتماد به نظام علمی را افزایش داده و زمینه ساز تحولی بنیادین در شیوه های سنّتی علم سنجی باشد. پیشنهاد می شود سیاست گذاران و نهادهای علمی، راهکارهای تدریجی برای یکپارچه سازی این فناوری در نظام ارزیابی علمی را مورد توجه قرار دهند.

ارزیابی و سیاست گذاری بهینه پژوهش همواره یکی از مسائل مهم مورد توجه سیاستگذاران پژوهش بشمار می رود. به دلیل وجود تنوع در نوع بروندادها و دستاوردهای پژوهش و همچنین وجود انواع مختلف تاثیر گذاری و اثر بخشی پژوهش، و متفاوت بودن ماهیت پژوهش و استراتژی سازمان ها، سیاست گذاری صحیح و پیاده سازی روش های بهینه ارزیابی پژوهش همواره با دشواری ها و پیچیدگی های خاص خود همراه بوده است. علاوه بر این وجود تفاوت در رشته های موضوعی مختلف با فرهنگ انتشار و استناد متفاوت، قضاوت در خصوص روش بهینه ارزیابی پژوهش را تحت تاثیر قرار داده و این امر را با چالش های فراوانی مواجه کرده است. در کنار این موارد کثرت شاخص های پژوهشی، تعدد پایگاه های ارائه دهنده شاخص ها، متفاوت بودن روش های محاسبه استنادات، متفاوت بودن پوشش موضوعی و دامنه نمایه سازی مجلات رشته ها، قالب های انتشارات متفاوت، و زبان های مختلف و سوگیری های موجود در پایگاه های استنادی به سایر چالش های ارزیابی پژوهش افزوده است. از این رو ضرورت و لزوم توجه به رویکردهای نوین و بکارگیری روش های صحیح خصوصا کاربرد مسیولانه شاخص های پژوهشی در ارزیابی پژوهش بیش از پیش احساس می شود. این مقاله در نظر دارد که با گذری بر رویکردهای نوین در بکارگیری شاخص های علم سنجی و مرور برخی بیانیه های بین المللی پیشنهادات کاربردی در راستای روش های بهینه و منصفانه در ارزیابی پژوهش را ارایه دهد. ارزیابی و سیاست گذاری بهینه پژوهش همواره یکی از مسائل مهم مورد توجه سیاستگذاران پژوهش بشمار می رود. به دلیل وجود تنوع در نوع بروندادها و دستاوردهای پژوهش و همچنین وجود انواع مختلف تاثیر گذاری و اثر بخشی پژوهش، و متفاوت بودن ماهیت پژوهش و استراتژی سازمان ها، سیاست گذاری صحیح و پیاده سازی روش های بهینه ارزیابی پژوهش همواره با دشواری ها و پیچیدگی های خاص خود همراه بوده است. علاوه بر این وجود تفاوت در رشته های موضوعی مختلف با فرهنگ انتشار و استناد متفاوت، قضاوت در خصوص روش بهینه ارزیابی پژوهش را تحت تاثیر قرار داده و این امر را با چالش های فراوانی مواجه کرده است. در کنار این موارد کثرت شاخص های پژوهشی، تعدد پایگاه های ارائه دهنده شاخص ها، متفاوت بودن روش های محاسبه استنادات، متفاوت بودن پوشش موضوعی و دامنه نمایه سازی مجلات رشته ها، قالب های انتشارات متفاوت، و زبان های مختلف و سوگیری های موجود در پایگاه های استنادی به سایر چالش های ارزیابی پژوهش افزوده است. از این رو ضرورت و لزوم توجه به رویکردهای نوین و بکارگیری روش های صحیح خصوصا کاربرد مسیولانه شاخص های پژوهشی در ارزیابی پژوهش بیش از پیش احساس می شود. این مقاله در نظر دارد که با گذری بر رویکردهای نوین در بکارگیری شاخص های علم سنجی و مرور برخی بیانیه های بین المللی پیشنهادات کاربردی در راستای روش های بهینه و منصفانه در ارزیابی پژوهش را ارایه دهد.

هدف: هدف از این تحقیق تحلیل تولیدات علمی نمایه شده مرتبط با حوزه مدیریت ارتباط با مشتری (سی.آر.ام) مبتنی بر پایگاه وب.آو.ساینس در منطقه غرب آسیا همراه با ترسیم نقشه علمی این حوزه است. همچنین، پژوهش به دنبال تحلیل خوشه های موضوعی مرتبط با مدیریت ارتباط با مشتری در منطقه غرب آسیا است. روش شناسی: این تحقیق از نوع کاربردی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 5004 رکورد اطلاعاتی تولیدات علمی مرتبط با مدیریت ارتباط با مشتری در غرب آسیا است که از سال 1996 میلادی تا دسامبر 2024 نمایه شده اند. ابزار گردآوری داده ها راهبرد جستجوی پیشرفته در بخش موضوعی این پایگاه است که پیشینه ها را بر اساس زبان، کشور، نویسنده، سال انتشار، مؤسسه و دانشگاه استخراج کرده است.در تحلیل داده های گردآوری شده، از نرم افزارهای علم سنجی ویزویور و یوسی نت استفاده شده است. این ابزارها امکان تجسم سازی شبکه های پژوهشی، تحلیل مشارکت مؤسسه ها و نویسندگان، و بررسی روندهای موضوعی و استنادی را فراهم کرده اند. یافته ها: یافته ها نشان داد که در بین کشورهای غرب آسیا، هند با تولید 919 رکورد در رتبه اول قرار دارد، پس از آن عربستان سعودی با 880 رکورد و امارات متحده عربی با 336 رکورد در رتبه های بعدی قرار دارند. ایران نیز با 308 رکورد در رتبه چهارم قرار دارد. در بین دانشگاه ها، دانشگاه آی.آی.تی بمبئی با تولید 86 رکورد در رتبه اول و دانشگاه آی.آی.تی دهلی با 59 رکورد در رتبه دوم قرار دارد. همچنین، در میان نویسندگان، اس. چاترجی با 32 رکورد و آر. چاردری با 28 رکورد، هردو از هند در رتبه های اول و دوم قرار دارند. بیشترین تولیدات علمی در سال 2015 میلادی با 299 رکورد اطلاعاتی ثبت شده است.بیشترین مقالات نمایه شده مربوط به موضوع اقتصاد کسب وکار با 2434 مقاله است. پس از آن، حوزه های علوم کامپیوتر با 1793 مقاله و فنی مهندسی با 955 مقاله در رتبه های بعدی قرار دارند. در میان نشریات نیز، نشریه آی.ای.ای با تعداد 640 مقاله رتبه اول قرار دارد. همچنین، نشریه الزویر با 618 مقاله و نشریه اسپرینگ نیچر با 518 مقاله به ترتیب رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند. یافته ها بیانگر آن است که پرتکرارترین کلیدواژه ها در این حوزه موضوعی شامل مدیریت ارتباط با مشتری با 1600 بار تکرار است. پس از آن، سی.آر.ام با 500 بار تکرار و داده کاوی با 310 بار تکرار قرار دارند. همچنین کلیدواژه های مرتبط با مدیریت ارتباط با مشتری در غرب آسیا در 7 خوشه طبقه بندی شده اند که هر خوشه بر جنبه ای خاص از این حوزه تأکید دارد. خوشه مدیریت ارتباط با مشتری دارای پیوستگی برجسته تری بوده و شامل موضوعات فنی و مدیریتی مختلف از جمله داده کاوی، هوش مصنوعی، وفاداری مشتری و رضایت مشتری است. ازطرفی، ارتباط بین مدیریت ارتباط با مشتری و هوش مصنوعی نشان می دهد که محققان به نقش فناوری های نوین در بهبود مدیریت ارتباط با مشتری توجه دارند. همچنین، ارتباط بین داده کاوی و پیش بینی ترک مشتری نشان می دهد که داده کاوی می تواند برای پیش بینی رفتار مشتریان و جلوگیری از ترک آن ها در سازمان استفاده شود. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهند حوزه مدیریت ارتباط با مشتری در غرب آسیا به عنوان یک حوزه پژوهشی چندبُعدی، ارتباط نزدیکی با فناوری های نوین، تحلیل داده ها، و رفتار مشتری دارد. بدین ترتیب، تحقیقات حوزه مدیریت ارتباط با مشتری در غرب آسیا به طور مستمر در حال رشد است و محققان به طور فزاینده ای به دنبال راهکارهای نوین برای بهبود حوزه مدیریت ارتباط با مشتری هستند.

هدف: به دلیل فعالیت های بشر در چند قرن گذشته و همچنین تشدید آن ها در چند دهه گذشته عمده مناطق دنیا دچار تغییر اقلیم شده اند. کشور ایران نیز در چند قرن گذشته به دلایلی نظیر صنعتی سازی و رشد شهرنشینی دچار تغییرات اقلیم شده است. هدف اصلی این مطالعه بررسی علم سنجی مقالات چاپ شده در زمینه پدیده تغییر اقلیم و فناوری سنجش از دور است. در این راستا، مطالعات انجام شده در ایران و کشورهای جهان مورد بررسی قرار خواهد گرفت. روش: به منظور انجام اهداف پژوهش، از مقالات چاپ شده در سال های اخیر در دو پایگاه Pubmed و web of science استفاده شد. بررسی کشورها، دانشگاه ها، کلیدواژگان پرتکرار در مطالعات ایران و جهان مورد توجه قرار گرفت. از پایگاه Pubmed، تمامی مقالات موجود مورد بررسی قرار گرفتند. از پایگاه web of science مقالات مرتبط با سال های 2022، 2023 و 2024 به صورت جداگانه بررسی شدند. همچنین، نتایج جستجوی مقالات چاپ شده توسط محققین ایرانی در پایگاه web of science مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل نتایج در نرم افزار علم سنجی VosViewer انجام شد. یافته ها: نتایج نشان می دهند مطالعات در زمینه سنجش از دور و پایش تغییرات اقلیم در جهان رو به افزایش است. کشورهای چین و ایالات متحده آمریکا از جمله کشورهای پیشرو در زمینه سنجش از دور و تغییر اقلیم هستند. از جمله کلیدواژگان جدید در حیطه پژوهش می توان به یادگیری ماشین و یادگیری عمیق اشاره کرد. اگرچه مطالعات پژوهشی ایران در مقابل سایر کشورهای جهان در رتبه 10 تا 20 قرار دارد، اما تعداد کل مقالات و پژوهش های انجام شده در ایران به شدت پایین تر از کشورهایی نظیر هند، چین و ایالات متحده آمریکا است. نتیجه گیری: استفاده از روش های یادگیری ماشین برای تحلیل حجم زیادی از داده ها بنظر راهکار پیشنهادی محققین جهان است. نتایج نشان دهنده توجه محققین به زمینه تغییر اقلیم در کشور بوده است اما عمده مطالعات در ایران متمرکز به خشکسالی، بارش، تغییرات دما شده است که می توان از تصاویر ماهواره ای برای تهیه محصولات مرتبط با آلودگی هوا و آب نیز استفاده کرد. در واقع، بدلیل مشکلات مرتبط با خشکسالی و آب در ایران، عمده پژوهشگران در این زمینه ها پژوهش کرده اند. همچنین، پیشنهاد می شود به منظور انجام مطالعات عمیق و مناسب در این زمینه سیاست های مشوق و کلان در کشور ایران اتخاذ شوند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل تولیدات علمی نمایه شده مرتبط با مخزن دانش سازمانی در پایگاه استنادی وب آو ساینس و ترسیم نقشه علمی این حوزه است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جهت بازیابی داده ها از قسمت جستجوی پیشرفته پایگاه وب آو ساینس استفاده شد و با جستجوی کلید واژه "مخزن دانش سازمانی" در فیلد موضوع 2648 مقاله بازیابی شد. داده ها پس از پالایش و یکسان سازی وارد نرم افزارهای علم سنجی شدند و نقشه های مورد نظر ترسیم شدند. در نهایت، جهت ترسیم نقشه ها از نرم افزار بیبلیومتریکس در نرم افزار R استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که در مجموع 2648 رکورد اطلاعاتی در حیطه موضوعی مورد نظر در این پایگاه نمایه شده است. کشور آمریکا با تولید 819 رکورد اطلاعاتی در رتبه اول قرار دارد و کشورهای انگلستان و اسپانیا با تولید 211 و 190 رکورد اطالعاتی در رتبه های دوم و سوم قرار دارند. بر اساس داده های به دست آمده از پایگاه وب آو ساینس، نقشه علمی این حوزه ترسیم و مشخص شد که ساختار علمی مخزن دانش سازمانی از 11 خوشه موضوعی اصلی تشکیل شده است. خوشه اول با 21 کلید واژه بزرگ ترین خوشه شناخته شد. خوشه های مخازن سازمانی و آموزش عالی در بخش خوشه های مرکزی اما توسعه نیافته قرار دارند و این نشان دهنده ظرفیت های بالقوه برای گسترش تحقیقات هستند. پر تکرارترین کلید واژه مربوط به institutional repositories با بسامد 377 است. در بین کلید واژه های مقالات نمایه شده، کلید واژه " Computer Science, Information Systems & Information Science & Library Science " دارای بیشترین هم رخدادی بودند. در این حوزه، کشورهای آمریکا، انگلستان و اسپانیا بیشترین تولیدات علمی و دانشگاه هاروارد بیشترین برونداد پژوهشی را در این حوزه داشت. نتیجه گیری: این پژوهش ضمن بیان روابط مهم واژگانی، افراد و سازمان های برتر و همچنین گرایش پژوهشی این حوزه در سال های مختلف، پرکاربردترین و پر مراجعه ترین حوزه های موضوعی مخزن دانش سازمانی را نیز نشان می دهد. در کاربرد مخزن دانش سازمانی در حوزه های مختلف علوم، همبستگی وجود نداشت و شکاف هایی در ساختار علمی این حوزه مشاهده شد.